Makrobiotyka
Z Wikipedii
Makrobiotyka, z języka greckiego "macro" (duży, długi) + "bios" (życie), jest stylem życia polegającym na przestrzeganiu odpowiedniej diety. Słowo zostało sformułowane przez Christopha Wilhelma Hufelanda z Niemiec, w jego książce, "Makrobiotik, oder die Kunst das menschliche Leben zu verlängern" ("Makrobiotyka, albo Sztuka Rozszerzania Ludzkiego Życia"), z 1796 roku.
[edytuj] Historia
Makrobiotyczna metodologia została przyniesiona do Europy z Japonii przez Georgea Ohsawae (1893-1966). Oshawa był Japońskiem filozofem, który został zachęcony do sformalizowania zasad makrobiotyki przez Kaibara Ekiken, Andou Shōeki, Mizuno Nanbaku, i Sagen Ishizuka i jego uczni Nishibata Manabu and Shojiro Goto.
Ohsawa wpłynął bardzo na Nishibata Manabu (który nauczał intensywnie w Paryżu, i konsekwentnie przywiózł teorie makrobiotyczne do Ameryki Północnej w późnych latach sześćdziesiątych (Hipisi), wspólnie ze swoimi uczniami Herman Aihara, Michio Kushi i Aveline Kushi, a także wieloma innymi wyznawcami zasad makrobiotycznego odżywiania.
Zanim słowo "makrobiotyka" weszło do globalnego użytku, był używany termin, znany jako Unikalna zasada – Unique Principle (tłumaczenie wprost z języka japońskiego).
[edytuj] Filozofia
Wyznawcy makrobiotyki wieżą, że jedzenie (pokarm) i jego jakość, oddziałują i wpływają na nasze życie w sposób większy, niż zdaje sobie z tego sprawę większość ludzi. Uważają, że wszystko co jemy odbija się na naszym zdrowiu, dobrym (lub złym) samopoczuciu i szczęściu (lub nieszczęściu). Ogłaszają, że lepiej jest wybierać pokarmy poddane mniejszej obróbce termicznej lub chemicznej, bardziej naturalne i te, do produkcji których użyto więcej tradycyjnych metod naturalnych, przygotowane przez rodzinę, przyjaciół lub samemu.
Makrobiotyka kładzie nacisk na lokalnie uprawiane, organicznie wyhodowane pełne ziarno, zboża, strączkowe, warzywa, owoce, wodorosty i sfermentowane produkty sojowe, połączone w posiłkach, w odniesieniu do podstawowych zasad zbalansowania, pomiędzy ich właściwościami yin i yang. Makrobiotyka raczej nie przywiązuje wagi do oficjalno-naukowych zasad żywienia i oficjalno naukowej, tradycyjnej piramidy żywieniowej, uważając ją za nie naturalną i nie prawdziwą. Zboża (a w szczególności, ryż), są uważane za "naturalnie zbalansowane" w teorii Yin i Yang i to właśnie one stanowią fundament Makrobiotycznej diety. Pokarmy które są skrajnie Yin (zimne), takie jak bardzo słodkie pokarmy, mleko czy też skrajnie Yang (gorące), takie jak ostre przyprawy, czerwone mięso, spożywa się bardzo rzadko, jeśli w ogóle. Właściwości yin/yang (ogrzewające/ochładzające) danego pokarmu, ustala się na podstawie wielu właściwości: odczyn kwasowości danego produktu, to gdzie dany produkt rósł (teren podmokły, albo suchy, ale także umiejscowienie na krzaku – korzeń, a po drugiej stronie owoc na szczycie drzewa), kolor danego pokarmu, kształt, aromat, konsystencja danego pokarmu.
Ohsawa opisuje dziesięć diet jako całość, w których udział w różnych proporcjach, mają następujące grupy żywieniowe: zboża, warzywa, zupy, pokarmy pochodzenia zwierzęcego, sałatki i owoce, desery i napoje. Idealna dietą "dziesięciu", według Ohsawa, została nazwana dietą "Numer 7" i składają się na nią prawie wyłącznie zboża (brązowy ryż, jęczmień, proso, pszenica, cały owies, żyto i gryka czyli kasza gryczana), z minimalną ilością napoi, drinków i używek. [1]
Niektórzy naśladowcy starają się rozszerzyć dietę w makrobiotyczny styl życia. Ludzi którzy praktykują Makrobiotyczny styl życia, starają się obserwować naturę przemian yin i yang w życiu codziennym. Starają się zbalansować wahania yin i yang, w trosce o swoje szczęście i żyć w harmonii z naturą i psychicznymi siłami które nas otaczają.
[edytuj] W praktyce
[edytuj] Makrobiotyczna Dieta zestawienie
Zawiera:
- Pełne ziarno: 50-60%
- Owoce i warzywa: 25-30%
- Strączkowe: 10%
- Zupy: 5-10%
- Wodorosty: 5%
Pozostały udział w diecie stanowią białe mięso ryb, nasiona, orzechy, oleje i przyprawy, sól morska, desery.
[edytuj] Teoria kompozycji makrobiotycznych dań
jest podzielona / odnosi się do:
- pory roku (wiosna, lato, jesień, zima)
- pory dnia (rano, południe, po południu)
- ilości oleju (tłuszczu) i soli w posiłku
- proporcji yin/yang w produktach z których przygotowano danie
- koloru produktów z których przygotowano danie (5 kolorów powinno zostać użytych w standardowym daniu: czerwony, biały, niebieski, żółty i czarny)
- smaków (aromatów) produktów użytych do skomponowania dania (5 smaków powinno być użyte: słodki, gorzki, ostry, kwaśny, słony) – patrz teoria 5 przemian
- temperatury produktów z podawanym daniu (suma powinna być -,0,+ w zależności od pory roku/dnia, kiedy podajemy posiłek)
[edytuj] Techniki przygotowania posiłku
Jedzenie makrobiotyczne można przygotowywać na wiele sposobów, większość jest wymieniona tutaj: Gotowanie na parze, gotowanie, na surowo, ohitashi, nishime, nitsuke, kinpira, sukiyaki, nabe, pieczenie w piekarniku, gotowanie w szybkowarze, tempura, smażenie.
[edytuj] Jedzenie w zależności od pory roku
Na wiosnę:
- pokarmy które zwiększają moc energii (w nas)
- dzikie krzaki, kiełki, lekko sfermentowane jedzenie, gatunki ziarna, śwież zieleń
- styl lekkiego gotowania: na parze, gotowanie przez krótko w małej ilości wody, itd.
W Lecie:
- pokarmy z mniejszą dawką mocnej energii (bardziej styl-yin (chłodzenie) żywienia)
- dużo zielonego, słodka kukurydza, owoce, dynia
- lekkie gotowanie: na parzę, obgotowywanie, itd.
Na Jesień:
- jedzenie wzmacniające energetycznie
- korzenne warzywa, dynia (zimowa), fasole, zboża itd.
W zimie:
- gorące, energetyzujące pokarmy
- okrągłe warzywa, marynaty, warzywa korzeniowe, itd.
- więcej miso, shoyu, oliwy i soli
[edytuj] Przechodzenie na dietę makrobiotyczną
Tym, którzy chcą przejść na dietę makrobiotyczną, poleca się, jak w przypadku przechodzenia na jakąkolwiek dietę, aby poczytali oni więcej na ten temat i w miarę możliwości skonsultowali się z dietetykiem albo lekarzem, zanim rozpoczną swoja przygodę, albo na wypadek zachorowania. Jest generalnie zalecane, aby każda dieta była wprowadzana stopniowo. Można zacząć od zredukowania pokarmu pochodzenia zwierzęcego, rafinowanej mąki, cukru, produktów mlecznych i powoli zacząć wprowadzać pełne ziarno i dobrej jakości świeże warzywa.
[edytuj] Proporcja Yin do Yang w produktach żywnościowych
Dieta makrobiotyczna opiera się na idei ochładzających (Yin) i rozgrzewających (Yang) produktów żywnościowych. Podczas procesu trawienia produktu Yin w organizmie powstaje chłód, analogicznie podczas trawienia produktów Yang, robi nam się ciepło, a czasami nawet gorąco (na przykład po użyciu dużej ilości ostrych przypraw). Dobrze jest wiedzieć, że skala pomiędzy produktami z krańcowego Yin do krańcowego Yang jest płynna. Większość produktów znajduje się gdzieś po środku i jest bardziej lub mniej odchylona w jedną ze stron, Yin (zimna) albo Yang (ciepła). Tradycyjna medycyna chińska w tym celu rozróżnia 5 grup pokarmów. Pokarmy zimne, chłodne, neutralne, ciepłe i gorące. W diecie makrobiotycznej, koncentrujemy się na grupie pokarmów neutralnych (pełne ziarno, warzywa i owoce), unikając skrajności.
[edytuj] Makrobiotyka vs. normalna Japońska kuchnia
Ponieważ makrobiotyka oryginalnie przyszła z Japonii, nie jest zaskoczeniem to, że ma ona wiele wspólnego z tradycją kuchnią Japońską. Wiele makrobiotycznych składników (np. wodorosty) jest równocześnie podstawowymi składnikami kuchni Japońskiej.
[edytuj] Makrobiotyka vs. wegetarianizm
Pomimo że nie istnieje żadna wegetariańska filozofia odnosząca się do MBD (Macro Biotic Diet), w praktyce można znaleźć podobieństwa. Bardzo mało produktów pochodzenia zwierzęcego (na początkowych szczeblach diety makrobiotycznej. Na wyższych w ogóle nie spożywa się produktów zwierzęcych). Tak jest dlatego, ponieważ większość zwierząt daje produkty pokarmowe które są krańcowo Yin lub Yang. Dlatego po prostu się ich nie stosuje. Jedynie w specjalnych wypadkach.
[edytuj] Przykładowe Makrobiotyczne dania
- pełne ziarno
- sushi
- japońskie "kule ryżowe" znane także jako Onigiri lub Omusubi
- mochi
- standardowa zupa miso
- zupa miso z daikon
[edytuj] Krytycyzm
Naśladowanie makrobiotycznej diety nie jest uniwersalnie akceptowane jako praktyka zdrowotna. Dieta ta była studiowana przez zachodnich ekspertów medycznych i z dziedziny odżywiania, i niektórzy podsumowali, że dieta makrobiotyczna, kiedy jest ściśle przestrzegana, może nawet, dla niektórych osób być szkodliwa. Oto krańcowy przykład takiego krytycyzmu: "The Council of Foods and Nutrition of the American Medical Association and the Committee on Nutrition of the American Academy of Pediatrics (Rada Żywności i Odżywiania Amerykańskiego Stowarzyszenia i Komitet Odżywiania Amerykańskiej Akademii Pediatrii), generalnie potępia co bardziej restrykcyjne odmiany diety makrobiotycznej i jej właściwości odżywczych. Ścisłe podejście do diety makrobiotycznej może zaowocować szkorbutem, anemią (hypoproteinemia, hypocalcemia, emaciation due to starvation), utratą funkcji nerek z powodu zredukowania pobieranych płynów, różnymi formami niedożywienia, a nawet śmiercią." [2]
Ciekawe jest to, że wielu z oryginalnych pomocników Georga Oshawy, nie zgadza się żarliwie, co do niektórych punktów, zasad, założeń makrobiotyki. Mme Francoise Riviere i Mr. Rene Levy, którzy oboje uczyli się bezpośrednio od Oshawy, za czasów jego pobytu we Francji, zalecają restrykcyjną dietę "Numero Sept" (spartańską dietę Numer 7, na którą składa się brązowy ryż i kilka łyżek warzyw, fasoli adzuki i spore ilości sosu sojowego i gomasio = ziarno sezamu + sól) dla wszystkich którym przychodzi im radzić odnośnie makrobiotyki. Są oni bardzo krytyczni względem łagodniejszych odmian diet Makrobiotycznych proponowanych przez Michio Kushi.
Paradoksalnie, pomimo tego, że dieta makrobiotyczna była nauczana jako dieta, która leczy raka, Michio Kushi i Abeline Kushi – oboje liderzy ruchu makrobiotycznego w USA – cierpieli na te choroby. Pani Kushi zmarła na raka szyjki macicy w 2001 w wieku 78 lat. Jej córka zmarła na raka w 1995. Pan Kushi obecnie choruje na raka.
Anthony Sattilaro, M.D., którego książka, "Recalled by Life" ("Wezwany ponowanie przez życie"), opisuje w detalach jak cofnął raka, dzięki wprowadzeniu makrobiotycznych zasad żywienia, zmarł na raka prostaty w 1979.
W kontraście to innych ruchów zdrowotnych, wiele wyznawców makrobiotyki pali i pije kawę (uważając to za yangującą – rozgrzewającą działalność). Niektórzy uważają, że brak białka i dobrych tłuszczów może powodować poważne choroby.
[edytuj] Obrona
Żywienie jest tylko jednym z elementów "właściwego sposobu życia", w trosce o zapewnienie sobie zdrowia i długowieczności. Ważny jest ruch na świeżym powietrzu, życie w przyjaznej pełnej miłości atmosferze, higiena zarówno ciała duchowego jak i fizycznego. To wszystko właśnie w sumie może nam dać ostatecznie upragnione szczęście. Chcąc żyć, trzeba stykać się z życiem i wszystkim tym co żywe. Ze świeżym pokarmem pełnym życia. Należy głęboko oddychać czystym powietrzem itd. Trzeba patrzeć na wszystko przez pryzmat całości. Oczyścić organizm. A potem karmić go tym co ma w sobie życie.
[edytuj] Książki (niekoniecznie po polsku)
- Makrobiotyka w polskiej kuchni, czyli powrót do dawnego naturalnego sposobu odżywiania - Stanisława Olko
- "Unproven methods of cancer management: macrobiotic diets". CA: a Cancer Journal for Clinicians 1984;34:60-63.
- Bowman BB et al. "Macrobiotic diets for cancer treatment and prevention". Journal of Clinical Oncology 1984;2:702-711.
- Macrobiotic Childcare & Family Health Kushi, M. & A.
- The New Whole Foods Encyclopedia: A Comprehensive Resource for Healthy Eating, Rebecca Wood ISBN O-U-025032-8
- Christina Cooks, Christina Pirello
- Teachings of Michio Kushi Kushi, M.
- Macrobiotic Health & Resource Guide
- Complete Guide to Macrobiotic Cooking Kushi, A.
- Making the Transition to A Macrobiotic Diet, Carolyn Heidenry
- Macrobiotic Approach to Cancer Kushi, M.
- The Hip Chick's Guide To Macrobiotics, Jessica Porter
- Rice Is Nice, Wendy Esko
- International Macrobiotic Directory 2004 Matson, R.
- Sweet & Natural, Meridith McCarty
- Sublime Soups, Lenore Baum, M.A.
- Quick & Natural Macrobiotic Cookbook, A. Kushi & W. Esko
- The Macrobiotic Brown Rice Cookbook, Craig Sams
- Cooking the Whole Foods Way, Christina Pirello
- Macrobiotic Diet Kushi, M. & A.
- Macrobiotic Home Remedies Kushi, M.
- Macrobiotic Health & Travel Directory
- Macrobiotic Guidebook for Living Ohsawa, G.
- Macrobiotic Way Kushi, M.
- Changing Seasons Cookbook, Aveline Kushi & Wendy Esko
- Macrobiotic Seminars of Michio Kushi Kushi, M.
- Macrobiotic Way Kushi, M.
- Self Healing Cookbook, Kristina Turner
- Macrobiotics in America
- Macrobiotic Pregnancy and Care of the Newborn Kushi, M. & A.
- Summer Cookbook, W. Nelissen
- Let Food Be Thy Medicine, A. Jack
- The China Study, Dr. T. Colin Campbell
- Macrobiotic Community Cookbook, Andrea Bliss-Lerman ISBN 1-58333-165-4
- Lenores Natural Cusine, Lenore Baum
[edytuj] Linki zewnętrzne
- macrobiotics.co.uk - Brytyjski serwis poświęcony makrobiotyce (ang.)
- alchemylab.com - Alchemiczne właściwości pokarmów (ang.)
- makrobiotyka.wroc.pl - Ośrodek edukacji makrobiotycznej we Wrocławiu
- 1.org.pl - Taoistyczna Szkoła Mistrza "Nikt" (Kraków)
