Lucjan Wolanowski

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Lucjan Wolanowski, Warszawa, wrzesień 2004 r.

Autograf pisarza

Lucjan Wilhelm Wolanowski, właściwie Lucjan Kon, pseud.: Wilk; Waldemar Mruczkowski; W. Lucjański; (L.W.); lu; Lu; (lw); WOL. (ur. 26 lutego 1920 r. w Warszawie, zm. 20 lutego 2006 r. w Warszawie), polski pisarz, reporter, podróżnik, tłumacz.

Prawnuk przemysłowca i fabrykanta Majera Wolanowskiego, syn adwokata Henryka W. Kona i Róży Wolanowskiej. Brat Elżbiety Wassongowej, redaktorki i tłumaczki.

Uczeń Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie oraz Sanatoryjnego Gimnazjum Męskiego dra Jana Wieczorkowskiego w Rabce. Jako uczeń, m.in. wspólnie z Jackiem Woźniakowskim redagował szkolne czasopismo "Szczebioty" (1935 - 1938). Studiował następnie na Wydziale Elektrochemii i Elektrometalurgii Instytutu Politechnicznego w Grenoble, latem 1939 r. wrócił na wakacje do Polski i tu zastała go II wojna światowa.

Lucjan Kon, Warszawa, 1935 r.

Podczas okupacji przebywał początkowo w Warszawie, a następnie ukrywał się razem z ojcem i drugą siostrą Ireną w Sochaczewie i Podkowie Leśnej (m.in. u rodziny Drabikowskich). W 1941 r. został zaprzysiężony w ZWZ, od 1942 r. był żołnierzem AK. Prowadził nasłuch radiowy zagranicznych stacji (m.in. BBC) i przygotowywał komunikaty dla polskiego podziemia.

Debiutował w 1941 r. w piśmie "Kronika Tygodniowa" (felietonami pt.: Historyjki w cieniu historii, pod pseud. Wilk), potem w wielonakładowym "Dniu Warszawy" (1943 - 1944). Po wojnie pracował w PAP (1945-1951). Był m.in. sprawozdawcą z konferencji dla zagranicznych dziennikarzy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych w Warszawie. W tym okresie poznał m.in. tak znanych później dziennikarzy jak: Edward R. Murrow, Sydney Gruson, Flora Lewis, Larry Allen, Vincent Buist czy Pierre Maréchal, będących wówczas korespondentami w Polsce.

Lucjan Kon (Wolanowski) (drugi z prawej u góry) i Jacek Woźniakowski (drugi z prawej u dołu); Gimnazjum Jana Wieczorkowskiego w Rabce, 1936 r.

W 1950 r. ożenił się z Anną Bożenną Szumowską (obecnie Anna Wolan), śpiewaczką, późniejszą solistką Opery Poznańskiej (małżeństwo trwało do 1969 roku), w 1952 r. urodziła się ich córka Anna, mieszkająca od końca lat 60. w Australii.

Specjalizował się w literaturze faktu, pisząc reportaże dla czasopism:

"Świat" (1951-1969); m.in. cykle: Cudze skrzydła (1957), Lądy i ludy (od 1957); Na dno i z powrotem (1958); Druga, ale czy ostatnia (z Japonii, 1960), Azja 1960 (1960),
"Dookoła Świata" (1969-1976); m.in. cykle korespondencji z Australii (1965-1967, 1975), Azji i Filipin (1968), Szwajcarii (1972),
"Magazyn Polski" (1976-1988).

Współpracował z pismami:

"Przekrój" (współpraca w latach 40. i ponownie od lat 70.); m. in. cykl reportaży pt.: Teraz to już można opowiedzieć,
"Express Wieczorny" (Kraków 1956); cykl reportaży "śledczych" o sprawie wielokrotnego mordercy Władysława Mazurkiewicza, w wyniku których wytoczono mu dwa procesy o zniesławienie (uniewinniony),
"Poznaj Świat" (1956-1957),
"Kontynenty" (1967-1968),
"Życie Warszawy" (1967-1968),
"Vlasta" (Praha 1968),
"Kulisy" (1969-1970).

W latach 60. odbył wiele podróży, w tym kilka dookoła świata. Był akredytowany przy wojskach ONZ (1962-1963) w czasie operacji desantowych na Nowej Gwinei. Stypendysta Departamentu Stanu USA (1965). Był obecny na Przylądku Kennedy'ego w czasie wystrzelenia pojazdu "Gemini 5". Pełnił funkcję doradcy Wydziału Informacji Światowej Organizacji Zdrowia WHO w Genewie, a następnie w rejonie Azji Południowo-Wschodniej i Oceanii (m.in. w New Delhi, Bangkoku i Manili).
Jest autorem reportaży o zwalczaniu chorób tropikalnych i handlu na Filipinach,
w Tajlandii, Hongkongu, Sarawaku, Sabah i Brunei (1967-1968).

Lucjan Wolanowski ze Stefanem Wiecheckim "Wiechem", ok. 1972 r.

Był członkiem Związku Zawodowego Dziennikarzy RP (1945-1951), Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (1951-1982 i 1991-2006), Związku Literatów Polskich (1959 - 1983), Polskiego PEN-Clubu (1971-2006) i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989-2006). Odznaczony m.in. Orderem Gwiazda Rumunii (1947), Złotym Krzyżem Zasługi (1956), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1961). Otrzymał wiele wyróżnień za swoją twórczość, m.in.: prywatną nagrodę Edmunda J. Osmańczyka Osman (za Zwierciadło bogini, 1962), Nagrodę Polskiego Klubu Publicystów Międzynarodowych SDP (za Klejnot korony, 1963), wyróżnienie Książka Miesiąca w plebiscycie "Kuriera Polskiego" (za Księżyc nad Tahiti, 1963), nagrodę redakcji "Nowych Książek" - Książka Roku 1973 (za Westchnienie za Lapu-Lapu, 1973), Wyróżnienie Doroczne Funduszu Literatury - Ministerstwo Kultury i Sztuki (za Ani diabeł, ani głębina, 1988).

Otrzymał honorowe obywatelstwo miasta Springfield w amerykańskim stanie Illinois (1965).

Autor 25 książek reportażowych, wielokrotnie wznawianych i przekładanych na obce języki. Mieszkał w Warszawie, na Mokotowie, przy ul. Odolańskiej 23, w dawnym domu pracowników PAP. Pochowany na Cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej 49/51. (kwat. 2, ul. 1).

W kwietniu 2006 r. Uniwersytet Śląski wydał specjalny dodatek do pisma uczelni, poświęcony pisarzowi, z fragmentami tekstów autobiograficznych,
wypowiedziami na temat jego twórczości (wśród autorów znaleźli się m.in.:

Artykuły Lucjana Wolanowskiego w pismach "Przekrój" i "Dookoła świata", lata 1947 - 1973

Jacek Woźniakowski, prof. Hilary Koprowski, Eugeniusz Grasberg, Ludwik Jerzy Kern, Lech Paszkowski, Jolanta Klimowicz-Osmańczyk, Krystyna Goldberg), fragmentami recenzji prasowych (autorstwa m.in. Melchiora Wańkowicza, Wisławy Szymborskiej i Leopolda Ungera) oraz fotografiami archiwalnymi z odbytych podróży.

[edytuj] Twórczość

Ośmiornica. Historia jednego koncernu (Książka i Wiedza 1952)
Przeważnie o ludziach (Czytelnik 1953)

Paszport ONZ z czasów pracy dla Światowej Organizacji Zdrowia WHO, 1967 r.

Na południe od Babiej Góry (Iskry 1954)
Śladami brudnej sprawy (Książka i Wiedza 1954)
Cichy front (Iskry 1955, 1956)
Czy Stanisław Talarek musiał umrzeć? (z Mirosławem Azembskim; Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1955, Wyd. Kraj 1955)
Dokąd oczy poniosą (Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1958, 1959)
Żywe srebro (z Henrykiem Kawką; Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1959, 1963)
Zwierciadło bogini. Reporter w kraju tranzystorów i gejsz (Czytelnik 1961, 1962, 1964)
Klejnot korony. Reporter w Hongkongu w godzinie zarazy (Czytelnik 1963; Nagroda SDP 1963)
Księżyc nad Tahiti. Reporter na wyspach mórz południowych (Czytelnik 1963; "Książka Miesiąca" w plebiscycie "Kuriera Polskiego" 1963)
Basia nad biegunem (Biuro Wydawnicze "Ruch" 1964)
Dalej niż daleko. Reporter na Nowej Zelandii, Nowej Gwinei, w Malazji i Kambodży o dolach i niedolach, radościach i smutkach lądów i ludów oglądanych dalej niż daleko (Czytelnik 1964)
Ocean nie bardzo Spokojny (Czytelnik 1967)
Poczta do Nigdy-Nigdy. Reporter w kraju koala i białego człowieka (Czytelnik 1968, 1970, 1972, 1978, 1989; ISBN 83-07-01810-2)
Z zapartym tchem (Iskry 1969)

Lucjan Wolanowski w Norwegii

Upał i gorączka. Reporter wędruje szlakiem cierpienia (Iskry 1970, 1973, seria "Naokoło świata"; Muza S.A. 1996, seria "Dookoła świata")
Westchnienie za Lapu-Lapu. Reporter na najdalszym Dalekim Wschodzie (Czytelnik 1973, 1976; Nagroda "Nowych Książek" – "Książka Roku 1973")
Min-Min. Mała opowieść o wielkim lądzie (Krajowa Agencja Wydawnicza 1977)
Walizka z przygodami. Reporter tu, reporter tam (Iskry, seria "Naokoło świata" 1977)
Lądy i ludy (Czytelnik 1979)
Buntownicy mórz południowych (Nasza Księgarnia 1980, 1986; ISBN 83-10-075871)
Ląd, który przestał być plotką (Państwowy Instytut Wydawniczy 1983; ISBN 83-06-00731-X)

Lucjan Wolanowski, Warszawa, 1998 r.

Ani diabeł, ani głębina. Dzieje odkryć Australii opowiedziane ludziom, którym się bardzo spieszy (Nasza Księgarnia 1987; ISBN 83-10-08847-7; "Wyróżnienie Doroczne Funduszu Literatury" Ministerstwa Kultury i Sztuki, Warszawa 1988)
Nieznana Australia: Rzeczywistość przekracza fantazję (książka nie wydana; maszynopis)

[edytuj] Przekłady

Ewen Montagu, Człowiek, którego nie było [Wspomnienie z wojny 1939-1945] (Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodwej, Warszawa 1958)

[edytuj] Bibliografia

Andrzej Drawicz, Miła podróż z Wolanowskim, "Żołnierz Wolności", nr 32, 16. 02. 1959 r.
Beata Sowińska, Podróże dalekie i bliskie, "Życie Warszawy", nr 56, 6. 03. 1965 r.
Krystyna Goldbergowa, Słownik polskich pisarzy współczesnych - Lucjan Wolanowski, "Tygodnik Kulturalny", nr 6, 5. 02. 1967 r.
Melchior Wańkowicz, Porcja smaków, "Nowe Książki", 15. 12. 1967 r.
Stanisław Zieliński, Koneser bumerangów, "Kultura", nr 34, 25. 08. 1968 r.
Jolanta Klimowicz, Wędrówka szlakiem cierpienia, "Służba Zdrowia", nr 36, 6. 09. 1970 r.
Kazimierz Dziewanowski, Reporter na szlaku cierpienia, "Nowe Książki", nr 17, 15. 09. 1970 r.
Wisława Szymborska, Lektury nadobowiązkowe, "Życie Literackie" nr 3, 20. 01. 1974 r.
Janusz Wolniewicz, Australijski cicer cum caule, "Nowe Książki" nr 51, grudzień 1983 r.
Leopold Unger, Widziane z Brukseli: Krzysztof Reagan czy Ronald Skrzetuski, "Kultura" (Paryż) nr 7-8 (490-491), lipiec - sierpień 1988 r.
Andrzej Tumialis, Cztery razy dookoła świata – podróże Wolanowskiego, "Tygodnik Ciechanowski", 27. 01. 1998 r.
Lucjan Wolanowski, Nie wszyscy byli aniołami (Dziennik dziennikarza), "Gazeta Uniwersytecka UŚ", dodatek specjalny, kwiecień 2006 r.; Uniwersytet Śląski, Katowice