Lęk
Z Wikipedii
|
ból |
Lęk to negatywny stan emocjonalny związany z antycypacją niebezpieczeństwa nadchodzącego z zewnątrz lub pochodzącego z wewnątrz organizmu, objawiający się jako niepokój, uczucie napięcia, skrępowania, zagrożenia. W odróżnieniu od strachu jest on procesem wewnętrznym, nie związanym z bezpośrednim zagrożeniem lub bólem.
Lęk staje się patologiczny gdy stale dominuje w zachowaniu, gdy nie pozwala na swobodę, a w konsekwencji prowadzi do zaburzeń. Reakcje lękowe tracą swoją przystosowawczą funkcję i są nieadekwatne do bodźców, a niepokój wywołują sytuacje nie mające znamion zagrożenia.
Lęk staje się często punktem krystalizacyjnym dla innych objawów, przybiera postać
- nieokreślonego niepokoju,
- napadów lękowych bądź
- zlokalizowaną - dotyczącą określonej części ciała lub sytuacji. Od lęku odróżnia się strach wywołany konkretnym zagrożeniem.
- Lęk odczuwany - wyczekiwanie na wydarzenia przykre, o których nie wiemy nic konkretnego.
- Lęk domniemany - stan emocjonalny powstający na podstawie wyobrażeń, a nie rzeczywistego zagrożenia
- Lęk ukryty - przemieszczenie z przejawu w postać np. somatyczną.
- Lęk wolnopłynący - uczucie przenikającego nieokreślonego niepokoju
- Lęk napadowy (paniczny) - ostry napad lęku z poczuciem przerażenia (obawa przed śmiercią lub zwariowaniem) oraz z silnymi objawami wegetatywnymi
- Agitacja - silny lęk z towarzyszącym niepokojem ruchowym
- Lęk fobiczny (sytuacyjny) - obawa przed określoną sytuacją, która doprowadza do jej unikania
Lękowi towarzyszy zazwyczaj komponenta wegetatywna (zaburzenia psychosomatyczne):
- pocenie się,
- drżenie,
- tężenie mięśni,
- mrowienie,
- ból serca,
- zakłócenia oddychania,
- biegunka,
- moczenie się
[edytuj] Teoria lęku
Według psychoanalizy lęk, będący jednym z popędów, pojawia się gdy napięcia id nie są rozładowywane, ego zaczyna wypełniać się lękiem. Funkcja lęku to ostrzeganie ego przed niebezpieczeństwem.
- lęk realistyczny - obawa przed rzeczywistymi zagrożeniami w świecie zewnętrznym, nasilenie tego lęku jest proporcjonalne do nasilenia strachu; z lęku realistycznego wywodzą się pozostałe rodzaje lęku;
- lęk moralny – lęk przed superego czyli własnym sumieniem; poczucie winy, wstyd;
- lęk neurotyczny – to obawa, że popędy wymkną się spod kontroli i zrobi się coś, za co poniesie się karę, jest irracjonalny bo nie wiąże się z realnym zagrożeniem i nieproporcjonalny, ale ma podstawę w rzeczywistości, ponieważ świat (reprezentowany przez rodziców) karze za działanie impulsywne; ego radzi sobie z nim za pomocą mechanizmów obronnych;
- lęk anankasytczny– związany z poczuciem przymusu wykonywania czynności, pod wewnętrzną groźbą kary za ich niewykonanie;
- fobie;
- lęk paranoidalny;
- nerwica – stopniowo pojawiają się lęki wewnętrzne albo bardzo silny lęk traumatyczny, z którym organizm nie może sobie poradzić;
- lęk traumatyczny – silny lęk związany z wewnętrznym napięciem id, którego mechanizmy obronne nie są w stanie wyprzeć, wyleczyć ten lęk można poprzez przerzucenie go w objaw i uświadomienie;
- psychozy – nerwice nie w pełni zaleczone, poprzez przepełnienie ego lękiem, mogą stanowić pierwszą fazą psychoz.
Freud uważał leczenie objawów lęków neurotycznych za bezcelowe, ponieważ na miejsce wyleczonych pojawią się inne. Negował także skuteczność leczenia samych tylko objawów za pomocą farmakologii lub perswazji.
Zobacz też: strach, panika, zaburzenia lękowe, fobia, wyuczona bezradność, psychoterapia
