Jan Niecisław Baudouin de Courtenay

Z Wikipedii

Jan Niecisław Ignacy Baudouin de Courtenay (ur. 13 marca 1845 w Radzyminie, zm. 3 listopada 1929 w Warszawie) - w latach 70. - 80. XIX wieku, twórca kazańskiej szkoły językowej w językoznawstwie.

Pochodził z francuskiego rodu arystokratycznego, którego protoplastą był rzekomo jeden z synów Ludwika VI. Jeden z jego przodków przybył do Polski i został pułkownikiem gwardii cudzoziemskiej na dworze Augusta II Mocnego. Ojciec był geometrą w Radzyminie.

W latach 1862-1866 Baudouin de Courtenay studiował w Szkole Głównej uzyskując stopień magistra nauk historyczno-filologicznych. W latach 1866-1868 jako stypendysta rosyjskiego ministerstwa oświaty pogłębiał studia za granicą w Pradze, Jenie i Berlinie. W 1870 w Lipsku pracą pt. O języku staropolskim sprzed wieku XIV obronił doktorat z filologii. W 1875 został profesorem Uniwersytetu Kazańskiego, a pomiędzy 1883 i 1893 w Dorpacie. W latach 1893-1900 był profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Następnie do 1918 wykładał na Uniwersytecie Petersburskim. W 1915 trzy miesiące spędził w carskim więzieniu za opublikowanie broszury pt. Nacijonalnyj i tierritorialnyj priznak w awtonomii. Od 1918 był profesorem językoznawstwa na Uniwersytecie Warszawskim. Był członkiem Akademii Umiejętności w Krakowie.

W 1922 jego kandydaturę na Prezydenta RP zgłosiły mniejszości narodowe (bez jego wiedzy); w Zgromadzeniu Narodowym oddano na niego 105 głosów.

Rozgraniczył pojęcia statyki i dynamiki języka, gdzie pierwsza bada prawa jego równowagi, a druga jego historyczne przemiany.

Rozróżnił jako pierwszy pomiędzy językiem - abstrakcyjnym zbiorem elementów, a mówieniem - realizacją owego systemu przez poszczególne jednostki.

Wspólnie z uczniem i najbliższym współpracownikiem, Mikołajem Kruszewskim, wysunął tezę, że język jest spójnym systemem złożonym z szeregu pomniejszych składników. Przedstawili także jako pierwsi pojęcie fonemu.

W późniejszych pracach Baudouin de Courtenay rozwinął badania nad fonemem, identyfikując go jako składową jeszcze mniejszych elementów - sumę reprezentacji artykulacyjno-fizjologicznych (kinema) i odpowiednich dla nich reprezentacji akustycznych (akusma).

Napisał wiele prac naukowych po polsku, rosyjsku, czesku, słoweńsku, włosku, francusku i niemiecku.