József Antall

Z Wikipedii

József Antall (ur. 8 kwietnia 1932 w Budapeszczie, zm. 12 grudnia 1993 w Budapeszczie), uczestnik tzw. Trójkątnego Stołu (odpowiednika polskiego Okrągłego Stołu), pierwszy premier demokratycznych Węgier. Działacz opozycyjny.

W latach WRL piastował malo eksponowaną funkcję Dyrektora Muzeum Lotnictwa trzymając się z boku głównego nurtu polityki uważając, jak większość Węgrów, że istniejącego systemu nie da się jeszcze zmienić.

Dopiero w lutym 1989 roku wstąpił do Węgierskiego Forum Demokratycznego przeczuwając, że nadszedł czas zmian. W 1989 roku jako wyróżniający się już polityk WFD wziął udział w obradach Trójkątnego Stołu. Jego skuteczność docenili delegaci na II walny zjazd WFD (20-22 października 1989 r.), powierzając mu stanowisko przewodniczącego partii.

W trakcie kamanii wyborczej do pierwszych demokratycznych wyborów parlamentarnych w 1990 wykluczał możliwość współpracy w nowym parlamencie zarówno z Węgierską Partią Socjalistyczną, ale również odcinał się od liberałów ze Związku Wolnych Demokratów.

Ku zaskoczeniu opinii publicznej WFD zdecydowanie wygrało wybory parlamentarne (wbrew opiniom ekspertów i sondaży, które wskazywały na ZWD. Tym samym Antall jako przewodniczący partii stał się premierem Węgier.

Wbrew hasłu wyborczemu ("Z ZWD nie idziemy, a nawet nie rowmawiamy") i koalicjantom, Antall zawiązał zawiązał porozumienie z drugą co do wielkości siłą w parlamencie -ZWD, która miała możliwość utrudniania rządzenia. W zamian za możliwość odwołania Antalla jedynie poprzez konstruktywne wotum nieufności tylko wobec całego gabinetu, ZWD otrzymał prawo desygnowania kandydata na prezydenta Republiki Węgierskiej. Został nim Árpád Göncz wybrany później na prezydentem przez zgromadzenie narodowe. Jednak styl w jaki porozumienie zawarto (potajemnie i niespodziewanie) nazwano "demokracją elit" i społeczenstwo uznało go za jawny przejaw oligarchii.

"Węgry to nie Bałkany" - mawiał i priorytetem prowadzonej przez niego polityki zagranicznej była integracja z Zachodem. W związku z tym wyznaczone przez jego rząd priorytety polityki zagranicznej Węgier były realizowane przez wszystkie kolejne gabinety aż do 2004 roku.

Były to:

• integracja ze strefą euro - atlantycką (Unia Europejską i NATO,
• nawiązanie i utrzymanie dobrosąsiedzkich stosunków z sąsiadami
• pomoc węgierskiej mniejszości zamieszkującej terytoria innych państw

Niestety w dziedzinie polityki wewnętrznej jego rządy, zgodnie z wyważoną i ostrożną naturą premiera oznaczały zaniechanie koniecznych, acz drastycznych reform gospodarczych. Tą politykę nazywano gradualizmem. Efektem był kryzys ekonomiczny państwa, co zmusiło socjalistyczny gabinet Gyuli Horna do wprowadzenia tzw. Pakietu Bokrosa.

Mimo malejącego poparcia społecznego i raka, na którego chorował, do samego końca, do swojej śmierci w 1993 roku nie złożył urzędu.

Mimo ambiwalentnych ocen jego osoby i rządów, podczas pogrzebu hołd zmarłemu oddało ponad 250 tys. osób. O szacunku jaki żywił świat dla Antalla świadczy fakt, że wśród żałobników pojawili się między innymi Helmut Kohl, Margaret Thatcher, Lech Wałęsa, Szimon Peres, Jegor Gajdar, Leonid Krawczuk, a delegację USA prowadziła ówczesna ambasador przy ONZ Madeleine Albright.