Z Wikipedii

Gips

1.minerał z gromady siarczanów.

2.niemal monomineralna skała osadowa, siarczanowa (chemiczna).

Nazwa pochodzi od gr. gypsos (łac.gypsum) oznaczającego czynność gipsowania, a także kredę lub cement. Należy do minerałów pospolitych, szeroko rozpowszechnionych.

Spis treści 1 Minerał 1.1 Właściwości 1.2 Występowanie: 1.3 Zastosowanie: 2 Gips – skała 2.1 Występowanie i zastosowanie 2.2 Gips w budownictwie 2.3 Zastosowanie gipsu w budownictwie: 2.4 Zobacz też

[edytuj] Minerał

[edytuj] Właściwości

• Chemizm: CaSO₄×2H₂O – uwodniony siarczan wapnia
• Układ krystalograficzny: jednoskośny
• Twardość w skali Mohsa: 2,3 do 2,4
• Łupliwość: doskonała jednokierunkowa
• Rysa: biała
• Przełam: zadziorowaty, muszlowy
• Pokrój: tabliczkowy, rzadziej słupkowy
• Gęstość: 2,31 do 2,33 g/cm³
• Barwa: bezbarwny lub różne zabarwienia (biały, szary, różowy, miodowożółty)
• Połysk: szklisty, perłowy, jedwabisty

Tworzy kryształy o pokroju tabliczkowym, słupkowym, igiełkowym. Niektóre z nich charakteryzują się podłużnym prążkowaniem. Często wytwarza zbliźniaczenia szczególnie tzw. jaskółcze ogony. Odznacza się wyjątkową różnorodnością postaci (znanych około 70). Występuje w skupieniach zbitych , ziarnistych, grubokrystalicznych łuskowych, rozetowych, włóknistych i proszkowych. Jest plastyczny, miękki, nieco giętki, przezroczysty. Można go łatwo kroić, dobrze rozpuszcza się w gorącej wodzie. Często zawiera inkluzje różnych minerałów, substancji bitumicznych lub węglistych. Niekiedy wykazuje luminescencję – żółtą lub zieloną.

[edytuj] Występowanie:

Tworzy się jako produkt ewaporacji (odparowania) wód słonych jezior lub mórz poniżej 42^oC; ( w wyższej krystalizuje jako anhydryt). Powstaje tez jako produkt uwodnienia anhydrytu, wietrzenia minerałów siarczkowych a także działalności roztworów hydrotermalnych. W klimatach suchych i gorących występuje w formie wykwitów; szczególną formą są tzw. róże pustyni. Zazwyczaj występuje w towarzystwie anhydrytu, halitu, kalcytu, dolomitu, aragonitu, celestynu, barytu, siarki.

Miejsca występowania: Kanada – Nowy Brunszwik, Nowa Szkocja, Usa – Kolorado, Utah, Michigan, Nowy Meksyk, Kalifornia, Teksas. Meksyk, Chile, Rosja, Francja, Włochy, Niemcy, Hiszpania, Czechy.

W Polsce - największe jego złoża znajdują się w dolinie Nidy, na Pogórzu Kaczawskim, w Górach Świętokrzyskich, Na Ziemi Lubuskiej i Śląsku Opolskim.

[edytuj] Zastosowanie:

• ładnie wykształcone kryształy są cenione i poszukiwane przez kolekcjonerów (największe osiągają wielkość kilku metrów),
• Jest powszechnie stosowany w budownictwie jako materiał wiążący (spoiwo mineralne),
• do produkcji cementu i innych wyrobów,
• używany jako surowiec rzeźbiarski,
• w modelarstwie,
• w stomatologii i chirurgii,
• w sztukatorstwie,
• jako alabaster stosowany jest do produkcji elementów dekoracyjnych.

[edytuj] Gips – skała

Niemal monomineralna skała osadowa, siarczanowa (chemiczna), zaliczana jest do ewaporatów , tworząca się głównie wskutek odparowania wód słonych jezior lub mórz, czasami też wskutek uwodnienia anhydrytu. Jest biała, szara, żółtawa, kremowa, rzadziej różowa, brunatna, zielonawa lub czarna.

• bardzo drobnoziarnista, biała odmiana nosi nazwę – alabaster,
• odmiana włóknista to – gips włóknisty.

Składa się głównie z minerału o tej samej nazwie, ale może zawierać: anhydryt (oraz inne minerały siarczanowe), minerały ilaste, węglany. Zazwyczaj tworzy warstwy, przeławicenia oraz soczewy wśród anhydrytów, skał solnych, margli, wapieni i dolomitów.

[edytuj] Występowanie i zastosowanie

gipsu jest analogiczne do minerału – gipsu.

[edytuj] Gips w budownictwie

Przed użyciem, kamień gipsowy należy wypalić w temperaturze 150-190°C. Otrzymany produkt to przede wszystkim tzw. gips półwodny (CaSO₄×0,5H₂O), resztę tworzy gips bezwodny – anhydryt (CaSO₄) i zanieczyszczenia ze złoża. Produkt wypalania w zmielonej postaci to gips budowlany.

W zależności od zawartości składu i sposobu produkcji otrzymuje się różniące właściwościami odmiany gipsu, z których najczęściej spotyka się: gips budowlany (zwykły), gips szpachlowy (gips wolniej wiążący)i gips tynkarski.

W praktyce różnią się między sobą przede wszystkim czasem wiązania i stopniem zmielenia. Wiązanie gipsu polega na jego ponownym połączeniu się z wodą i przejściu w gips dwuwodny (uwodniony siarczan wapnia). Jakość wyrobu zależy od dokładności wymieszania z wodą (bez grudek i wtłoczonego powietrza) i ilości dodanej wody (woda nie związana chemicznie wyparowuje pozostawiając po sobie puste pory).

W praktyce, określa się ilość potrzebnej wody i gips wsypuje się do odmierzonej jej ilości). Proces wiązania to reakcja egzotermiczna (ilość wydzielanego ciepła – ok. 30 kcal/kg) oraz gips zwiększa swoją objętość o ok. 1%. Po zakończeniu wiązania następuje okres twardnienia. Gips uzyskuje pełną wytrzymałość po wyschnięciu. Jest materiałem chłonącym wilgoć i rozpuszczającym się w wodzie (2,4 g/l). Pod wpływem wilgoci wytrzymałość mechaniczna gipsu spada, dlatego należy go stosować w miejscach suchych.

[edytuj] Zastosowanie gipsu w budownictwie:

• tynki wewnętrzne,
• ozdobne detale architektoniczne, stiuki i sztukaterie, posągi,
• płyty na ścianki działowe, płyty gipsowo-kartonowe,
• posadzki pod wykładziny podłogowe,
• formy do odlewów,
• drobne naprawy tynku.

Zawiera go kamień kotłowy w kotłach parowych. W kotłach zasilanych wodą słoną, wydziela się intensywnie powyżej temperatury ok. 120°C odpowiadającej ciśnieniu 0,175 MPa. Kamień kotłowy z niego powstały jest bardzo trudny do usunięcia, przez co ciśnienie w kotłach okrętowych zasilanych wodą słoną (morską) nie przekraczało 0,175 MPa.

[edytuj] Zobacz też

• przegląd zagadnień z zakresu architektury, róża pustyni, selenit, alabaster