Fiodor Dostojewski

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Fiodor Dostojewski

Fiodor Michajłowicz Dostojewski (ur. 30 października 1821 (jul.)/11 listopada 1821 (greg.) w Moskwie, zm. 28 stycznia 1881/9 lutego 1881 w Sankt Petersburgu) – pisarz rosyjski. Uważany za mistrza prozy psychologicznej i jednego z najważniejszych powieściopisarzy literatury rosyjskiej.

Dzieciństwo i młodość Dostojewskiego były trudne i niespokojne, ze względu na jego surowego i wymagającego ojca. Wpływ ojca zadecydował też o przyszłym zawodzie Fiodora. Z jego powodu Dostojewski wstąpił do Wyższej Szkoły Inżynieryjnej w Petersburgu. Szkołę ukończył w 1843 roku i podjął pracę jako urzędnik. Szybko jednak, już po roku, zrezygnował z niej na rzecz pisarstwa. Pierwsza jego książka Biedni ludzie (1846, niektóre wydawnictwa podają datę 1845, ale jest to data napisania, a nie wydania książki), wzruszyła samego Bielińskiego, jednego z bardziej znanych krytyków, co ułatwiło pisarzowi start na literackiej scenie. Dostojewski wydawał kolejne książki: Sobowtóra, Białe noce, Nietoczkę Niezwanową, Gracza. Uważa się, że większość książek Dostojewskiego z pierwszego okresu jego twórczości nie dorównuje jego późniejszej twórczości. Wymienione wyżej książki zapewniły mu oczywiście pewną sławę i opinię dobrego pisarza, ale nie dzięki tym książkom przeszedł do historii literatury.

Do 1849 roku Fiodor Dostojewski należał do tzw. Koła Pietraszewskiego, którego poglądy określano jako zapadniczelstwo (ros. zapad - zachód). Krytykowali oni samodzierżawie carskie i zacofanie kulturalne, społeczne i ekonomiczne państwa. Reformy w Rosji, powinny przebiegać tak, aby ustrój społeczny i warunki życia zmieniały się na takie, które panują w Europie Zachodniej. Członkowie tej organizacji zostali pojmani i skazani na śmierć. 24 grudnia 1849 tuż przed wykonaniem egzekucji car zlitował się jednak nad buntownikami i zamienił ich kary na zesłanie oraz służbę wojskową.

U Dostojewskiego w tym okresie nastąpiła znacząca przemiana, przestał być przeciwnikiem ustroju panującego w Rosji i coraz mniej dobrego widział w Europie Zachodniej. Po powrocie z zesłania i odbyciu służby wojskowej udało mu się uzyskać pozwolenie na wyjazd na zachód. W następnych latach wyjeżdżał wiele razy i z każdej wyprawy powracał z coraz mocniejszym przeświadczeniem o rozkładzie moralnym i religijnym Zachodu. Teraz Dostojewski uważał, że to Rosja i prawosławie są jedynym ratunkiem dla Słowian. Sądził, że Słowianie powinni się zjednoczyć i to zjednoczenie powinno odbyć się pod przewodnictwem Rosji, jako najsilniejszego państwa słowiańskiego. W tym duchu napisane są też kolejne książki Dostojewskiego. Wzrósł także ich poziom literacki, a przede wszystkim głębia psychologiczna. W napisanych niewiele po powrocie z Rosji Wschodniej Skrzywdzonych i poniżonych widać już zupełnie innego autora niż w jego wcześniejszych książkach.

Większy rozgłos przyniosła Dostojewskiemu powieść Zbrodnia i kara, opis skrajnego indywidualizmu prowadzącego do zbrodni. Powieść charakteryzuje się nowatorstwem formalnym i konstrukcyjnym, mistrzostwem ukazania całej złożoności ludzkiej świadomości, a także głębią analizy psychologicznej.