Finnmark
Z Wikipedii
| Finnmark | |||
|
|||
 |
|||
| Kod ISO | NO-20 | ||
| Region | Nord-Norge | ||
| Urząd okręgu | Vadsø | ||
| Powierzchnia | 48 618 km² | ||
| Populacja (2004) • liczba ludności • gęstość |
73 210 2 osób/km² |
||
Finnmark (Samicki: Finnmárkku; Fiński: Ruija) – największy rejon Norwegii (pow. ok. 48 tys. km²), znajduje się w północno-wschodniej części tego kraju. Graniczy od południa z Finlandią, od wschodu z Rosją, a od zachodu z norweskim rejonem Troms. Wcześniej znany jako Vardøhus amt. Największe miasta to Alta, Hammerfest, Vadsø. Liczba mieszkańców wynosi około 73 tys. Na terytorium Finnmark nakładają się kultury Saami, fińska, rosyjska i norweska. Głównym źródłem dochodów jest rybołówstwo, turystyka (w tym Przylądek Północny, często odwiedzany przez turystów), hodowla reniferów.
[edytuj] Historia
Pierwsi ludzie napłynęli do Finnmarku 10 000 lat temu. Należeli oni głównie do kultury Komsa, która prawdopodobnie przybyła z północy Norwegii, bądź też Finlandii. Pierwsze ślady tej cywilizacji pojawiły się w Alcie oraz Nordkapp. Później Finnmark stał się ważną przystanią dla wikingów i zaistniał podczas ich ery. Pojawiły się szlaki handlowe z Rusią. Na wschodzie zdobywano także jedzenie, z kolonii ptaków nadmorskich. Na początku X wieku rozpoczęto kolonizację, na tereny Finnmarku napływali Norwedzy. Jednocześnie walczyli oni z Karelami i ostatecznie ich wyparli. Pierwsza znana forteca to Vardøhus, zbudowana przez króla Norwegii Haakona V Magnussona w roku 1306. Uważana była za najdalej wysuniętą na północ fortecę Europy. Dalej następuje długi okres białych plam w historii. W XVII wieku 88 młodych kobiet spłonęło na stosach w Vardø, podejrzewanych o uprawianie czarnej magii. To rekordowa liczba takich wyroków w tym regionie. W XVIII i XIX wieku Finnmark stał się oczkiem w głowie trzech państw – Norwegii, Finlandii i Rosji. Wszystkie rozpoczęły intensywną kolonizację. Jednak nie zmieniało to faktu, że Finnmark był oficjalną kolonią korony norweskiej. Ostatecznie w XIX wieku Finnmark został włączony do hrabstwa Amt, jednocześnie włączając się do macierzystej Norwegii. Nasilił się handel z Rosją, głównie z Półwyspem Kolskim.
Pod koniec II wojny światowej Finnmark został prawie doszczętnie zniszczony. Hitlerowcy zastosowali taktykę niszczenia i palenia zabudowy, zasobów – by powstrzymać zwycięską Armię Czerwoną. Większość populacji przesiedlono do regionu Troms. Po wojnie powrócili oni jednak do swojej ojczystej ziemii. Kirknes zostało wyzwolone 25 października 1944 r. jako pierwsze miasto w Norwegii. Imperium Radzieckie pogodziło się ze swoją klęską w Norwegii i pokojowo oddało miasto w ręce korony.
Po wojnie rozpoczął się okres zimnej wojny, szczególnie zaostrzony właśnie w Finnmarku. Granica nie wydawała się bezpieczna od rosyjskiej agresji i Norwedzy wezwali NATO do pomocy. Pojawiły się pierwsze bazy wojskowe. Czasy po wojnie stały się ciężkie dla kultury Saami. Zapominano o nich na rzecz kultury norweskiej.
[edytuj] Ciekawostki
- Od maja do lipca panuje tam dzień polarny.
- Od listopada do stycznia panuje tam noc polarna.
- Vadsø jest stolicą regionu, mimo że Alta jest o wiele większa.
- Ludzie osiedlili się w Finnmarku już 10 tysięcy lat temu.
- Pierwszą twierdzę w Finnmarku wzniósł król Norwegii Haakon V Magnusson.
- W czasie zimnej wojny w Finnmarku na prośbę Norwegów stacjonowało NATO.
- Dawniej, również Laponię nazywano Finnmarkiem.
- Herb Finnmarku został przyjęty w 1967 roku.
- Finnmark oznacza po Norwesku "Kraina Saamów"
- Latem temperatura wynosi 25 stopni celcjusza, w zimę 0.
- Od jesieni do wiosny można podziwiać zorzę polarną
[edytuj] Linki zewnętrzne
Akershus • Aust-Agder • Buskerud • Finnmark • Hedmark • Hordaland • Møre og Romsdal • Nordland • Nord-Trøndelag •
Oppland • Oslo • Østfold • Rogaland • Sogn og Fjordane • Sør-Trøndelag • Telemark • Troms • Vest-Agder • Vestfold
