Epika
Z Wikipedii
Epika jest jednym z trzech podstawowych rodzajów literackich (obok liryki i dramatu). Ukształtowała się z ustnych sag, podań, legend, mitów o przeszłości.
Spis treści |
[edytuj] Wyznacznikami epiki są
- obecność narratora, który opowiada zdarzenia - jest on usytuowany na zewnątrz świata przedstawionego lub wewnątrz gdy jest on jednym z bohaterów.
- świat przedstawiony
- fabuła i akcja (układ przyczynowo-skutkowy zdarzeń)
- zapis prozą (proza) (wyjątki - epopeja "Pan Tadeusz", powieści poetyckie)
[edytuj] Gatunki epickie
- powieść - utwór pisany prozą, obszerny, wielowątkowy, o dużej ilości bohaterów; np. "Quo vadis" ;występuje kilka rodzajów powieści, np. historyczna, polityczna, przygodowa, sensacyjna, społeczno-obyczajowa, psychologiczna, biograficzna, fantastyczno-naukowa, kryminalna itp.
- nowela - utwór krótki, jednowątkowy, z małą ilością bohaterów i punkcie kulminacyjnym znajdującym się w zakończeniu; np. "Janko muzykant"
- epos - rozbudowany utwór wierszowany przedstawiający dzieje mitycznych, legendarnych lub historycznych bohaterów na tle wydarzeń przełomowych dla danej społeczności; np. "Iliada i Odyseja"
- opowiadanie - utwór niewielki, tematycznie ograniczony do jednego wątku, różniący się od noweli brakiem wyraźnej konstrukcji, luźnym układem akcji często wzbogacanej epizodami
- baśń - utwór opowiadający dzieje bohaterów z reguły fantastycznych, nie posiadający określonego miejsca oraz czasu (dawno, dawno temu za górami za lasami)
- legenda (podanie) - opowieść (nasycona elementami fantastyki zawierająca jednak źdźbło prawdy) o bohaterze, często o życiu świętego, męczennika ujawniająca czas i miejsce akcji
- bajka - krótki utwór pisany wierszem (rzadziej prozą), którego głównym celem jest przekazanie w formie morału ogólnej prawdy o człowieku i świecie; bohaterami bajek są najczęściej zwierzęta stanowiące alegorię cech ludzkich
- anegdota - krótkie, często zabawne opowiadanie o jakimś specyficznym wydarzeniu, np. historyjka z życia sławnej postaci
- satyra
Wyróżnia się epikę wierszowaną (epos, poemat epicki, powieść poetycka), oraz prozaiczną (nowela, powieść, opowiadanie).
[edytuj] Rodzaje narracji
- pierwszoosobowa
- drugoosobowa (rzadko)
- trzecioosobowa
[edytuj] Składniki świata przedstawionego
- czas i miejsce akcji
- fabuła (ciąg zdarzeń powiązanych łańcuchem przyczynowo-skutkowym)
- bohaterowie (główni, drugoplanowi i epizodyczni)
[edytuj] Czas fabuły a czas powstania utworu
- przeszłość - epika historyczna
- teraźniejszość - epika współczesna
- przyszłość - epika fantastyczna (epika futurystyczna)
Zobacz też: Przegląd zagadnień z zakresu literatury.
