Cyrus II Wielki
Z Wikipedii
Cyrus II Wielki zwany także Starszym (ok. 599 p.n.e.-529 p.n.e.) król Persji z dynastii Achemenidów, syn króla Anszan Kambyzesa I. Zjednoczył w ramach swojego imperium wiele ówczesnych państw i narodów. Znany nie tylko z wielkich osiągnięć militarnych, lecz także z tolerancji i sprawiedliwości.
W 550 p.n.e. zjednoczył terytorium plemienne Persów Anszan i Parsua i jako król całej Persji pobił króla Medów Isztuwegu (swojego suwerena) stając się 'Wielkim Królem, królem Persji i Medii'. Następnie zajął Partię i Hyrkanię. W 546 p.n.e. pobił króla lidyjskiego - Krezusa pod Pterium i zajął główną twierdzę Lidii - Sardes, dzięki czemu opanował Anatolię i zdobył zwierzchnictwo nad greckimi poleis w Jonii. W drodze do Lidii podporządkował sobie Armenię i Kapadocję. Ok. 545 p.n.e. ruszył na podbój wschodniego Iranu (Arii, Drangiany, Baktrii, Sogdiany, Arachozji, Margiany i Gedrozji), czyli terytoriów dzisiejszych Afganistanu i Pakistanu. W 539 p.n.e. ruszył przeciwko imperium nowobabilońskiemu. Pokonał Belusura ( syna Nabonida) - biblijnego Baltazara - w bitwie pod Opis i w 538 p.n.e. zajął Babilon tworząc największą monarchię ówczesnego świata. Po zdobyciu Babilonu uwolnił Żydów z "niewoli babilońskiej" i zezwolił im na powrót do ziemi ojców oraz na odbudowę Świątyni Jerozolimskiej. Przybrał tytuł 'wielkiego króla, króla Babilonu, króla Sumeru i Akadu, króla całego świata', a także 'Króla Królów'. Następnie zaczął zdobywać tereny na północy krańcach swego państwa. Zginął w 529 p.n.e. w czasie walk z Massagetami w pobliżu Jeziora Aralskiego. Według Herodota został pokonany przez królową Tomyris .
Jego syn i następca Kambyzes II kontynuował z powodzeniem podboje ojca.
Cyrus II osadzał w podbijanych terytoriach swoich namiestników z władzą cywilną i wojskową, co dało początek systemowi satrapii, być może wzorowanemu na rozwiązaniach medyjskich. Prowadził politykę tolerancji, szanował tradycje historyczne i kulturowe podbijanych ziem i czynił z nich elementy swojej propagandy i oficjalnej ideologii monarszej. Wydał także bardzo liberalny jak na swoje czasy zbiór praw, uznawany za pierwszy kodeks praw człowieka. Imperium Cyrusa II i jego następców było państwem uniwersalistycznym.
Imię "Cyrus" jest łacińską wersją greckiego Kyros i elamickiego Kurusz.
