Amartya Sen

Z Wikipedii

Amartya Kumar Sen (ur. 3 listopada 1933), ekonomista indyjski, laureat Nagrody Nobla 1998.

Spis treści 1 Biografia 2 Pola zainteresowań naukowych 3 Poglądy 4 Bibliografia 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Biografia

Studiował w Trinity College w Cambridge, gdzie obronił w 1959 doktorat. Wykładał na wielu uczelniach indyjskich i zagranicznych (Oksford, Harvard, Cambridge, London School of Economics, Delhi, Kalkuta). W swoich badaniach łączy zagadnienia ekonomiczne z etyką i filozofią. Zajmował się podłożem aksjologicznym decyzji ekonomicznych, zagadnieniami ubóstwa i głodu. Opracował tzw. Wskaźnik Rozwoju Społecznego (ang. Human Development Index), który określa poziom rozwoju danego kraju na tle innych.

Za prace nad tzw. ekonomią dobrobytu został uhonorowany Nagrodą Nobla w 1998.

[edytuj] Pola zainteresowań naukowych

• Teoria społecznego wyboru decyzji gospodarczych (Social Choice Theory) i ekonomia dobrobytu.
• Pomiar rozwoju gospodarczego.
• Racjonalizm a zachowania ekonomiczne.
• Metodologia ekonomiczna.
• Głód i nędza.
• Problematyka płci kulturowej gender, rodziny w ekonomii; ekonomia feministyczna.
• Kapitał, wzrost i dystrybucja.
• Rozwój społeczny i ekonomiczny.
• Edukacja jako część rozwoju gospodarczego.
• Praca i zatrudnienie.
• Problematyka ekonomiczna Indii.
• Społeczeństwo, kultura i polityka Indii. Tutaj zdecydowanie większy niż ekonomia udział w rozważaniach mają filozoficzne zainteresowania Amartyi Sena.
• Zagadnienia ekonomiczne związane z populacją.
• Ekonomia zdrowia.
• Filozofia społeczna, filozofia polityczna, filozofia prawa i filozofia moralności.

[edytuj] Poglądy

• Postuluje udział jak największej liczby różnych grup społecznych w podejmowaniu decyzji gospodarczych jako jeden z warunków rozwoju i dobrobytu. Nędza jest jego zdaniem skutkiem złego sprawowania władzy, szczególnie władzy nielicznych grup społecznych, które nie uwzględniają interesów innych grup, lub władzy obcej – tak np. katastrofalna klęska głodu w Irlandii w XIX wieku jest jego zdaniem skutkiem kolonialnej polityki W. Brytanii.
• Z powyższym wiąże się jego stanowisko w sprawie polityki równouprawnienia kobiet – kobiety w procesie podejmowania decyzji o charakterze gospodarczym, ze względu na swoje odmienne wychowanie, mogą zwracać większą uwagę na problemy niedostrzegane przez mężczyzn, wnoszą dodatkowy punkt widzenia. Uważa, że polityka równouprawnienia kobiet jest jednym z najprostszych sposobów na rozwój gospodarczy.
• Uważa, że warunkiem tego rozwoju jest wolność słowa i informacji, w przeciwnym razie wiele grup nie ma wystarczającego kapitału informacyjnego, by uczestniczyć w procesie gospodarczym na porównywalnych prawach i rozwój odbywa się w sposób niesprawiedliwy, tzn. korzystają z niego tylko niektóre grupy społeczne.
• Uważa, że dominujący obecnie sposób porównywania poziomu gospodarczego poszczególnych państw na podstawie jego PKB wyrażanego w dolarach amerykańskich per capita nie oddaje rzeczywistości, a nawet ją przekłamuje. Można to wytłumaczyć tak: jeżeli w kraju A ludzie zarabiają średnio 1500 dolarów miesięcznie a w kraju B 150 to wcale niekoniecznie znaczy, że poziom żcia w kraju A jest dziesięciokrotnie wyższy niż w kraju B, bo jeżeli ceny w kraju A są przy tym ośmiokrotnie wyższe niż w kraju B, to różnica w poziomie życia jest niewielka. Stąd propozycja Human Development Index, który porównuje dostępność najważniejszych dóbr, towarów i usług (np. sanitarnych i medycznych) dla statystycznego mieszkańca danego kraju czy regionu.
• Jednym z kluczowych zagadnień jest dla niego sprawiedliwość. Uważa, że każdy kto każe kobietom niezadowolonym z podziału ekonomicznych ról w małżeństwie zrezygnować z małżeństwa, albo pyta, dlaczego w takim razie wychodzą za mąż, odwraca kota ogonem. Podobnie jak każdy, kto twierdzi, że nie można protestować przeciwko globalizacji, bo bez niej biedni byliby jeszcze biedniejsi niż są. Pytań nie należy tak stawiać. Chodzi o to, co zrobić, by podział korzyści wynikających z globalizacji był bardziej sprawiedliwy niż jest, i by korzyści wynikające z małżeństwa były dzielone bardziej sprawiedliwie.
• Uważa, że jednym z największych błędów współczesnych ekonomistów jest rozpatrywanie wszystkiego jedynie w katogoriach ewentualnych korzyści i zysków, efektywności, a więc zupełna ślepota wobec etycznego i aksjologicznego uwarunkowania decyzji ekonomicznych.
• Uważa, że tkwią w błędzie niektórzy azjatyccy politycy, twierdzący, że z punktu widzenia wartości azjatyckich jednostki muszą się pogodzić z tym, że interes państwa jest ważniejszy niż ich interes, i że rządy autorytarne są niezbędne w celu osiągnięcia szybkiego wzrostu gospodarczego. Jego zdaniem szybki wzrost gospodarczy państw autorytarnych jest bardziej wyjątkiem niż regułą, a w tradycjach wielkich kultur Azji (np. Indii) wątki stawiające w centrum prawa jednostki są obecne od bardzo dawna. Bezpośrednimi adwersarzami byli dla niego premier Singapuru Lee Kwan Yew i minister spraw zagranicznych Chin Le Peng, ale te same słowa można odnieść do słynnego wystąpienia premiera Malezji Mahathira bin Mohamada zatytułowanego Wartości azjatyckie (przekład polski w: "Res Publica Nowa" 2003 nr 3). Zob. Amartya Sen, Human Rights and Asian Values, "The New Republic" 1997 July 14. Zob. też linki zewnętrzne u dołu tej strony.

[edytuj] Bibliografia

Książki (pierwsze wydania):

• Choice of Techniques, Oxford 1960.
• Collective Choice and Social Welfare, San Francicso 1970.
• Growth Economics (red.), Harmodsworth 1960.
• Guidelines for Project Evaluation (współautor), UNIDO, United Nations, New York 1972.
• On Economic Equality, Oxford 1973.
• Employment, Technology and Development, Oxford 1975.
• Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation, Oxford 1981.
• Utilitarianism and Beyond, Cambridge 1982.
• Choice, Welfare and Measurement, Oxford 1982.
• Resources, Values and Development, Oxford 1984.
• Commodities and Capabilities, Amsterdam 1985.
• The Standard of Living (współautor), Cambridge 1987.
• On Ethics and Economics, Oxford-New York 1987.
• Hunger and Public Action (współautor z Jeanem Drèze), Oxford 1989.
• The Political Economy of Hunger, 3 t., (red., wraz z Jeanem Drèze), Oxford 1990 i 1991.
• Inequality Reexamined, 1992.
• The Quality of Life, Oxford 1993.
• India: Economic Development and Social Oportunity, Oxford-Delhi 1995.
• Development as Freedom, New York 1999. Najczęściej wydawana na świecie książka Amartyi Sena.
• India: Development and Participation, Delhi-Oxford 2002.
• Rationality and Freedom, Cambridge 2002.
• The Argumentative Indian, London 2005.

[edytuj] Linki zewnętrzne

[1] – bardzo szczegółowy życiorys po angielsku z wykazem wszystkich artykułów opublikowanych przez Amartyę Sena, wszystkich nagród, doktoratów honoris causa etc. – w formacie PDF

[2] – Amartya Sen o wartościach azjatyckich

[3] – Amartya Sen o globalizacji

[4] - wizytówka Amartyi Sena w portalu nobelprize.org