A priori
Z Wikipedii
a priori - wyrażenie łacińskie, które nabrało powszechnego znaczenia, na określenie tego, co pierwotne, uprzednie lub wcześniejsze i nie podlegające dowodzeniu - stało się antonimem określenia a posteriori dla tego, co wtórne. Jest to w pewnym sensie równoważne określeniu założenie.
Np. poznanie a priori jest poznaniem czystym, wynikającym z samego faktu poznania, niezakłóconym doświadczeniem, czyli wiedzą z innych podobnych doznań.
Możemy wyróżnić 3 znaczenia terminu a priori:
- coś uprzedniego w stosunku do doświadczenia zmysłowego, np. pojęcie Boga u Kartezjusza
- jedna z kategorii sądów Kanta - sąd a priori - to taki, którego nie można wywieść z innych przesłanek, lecz trzeba go przyjąć bez dowodu - jako założenie danej teorii.
- twierdzenia konieczne i ściśle ogólne (czyli sensu stricte wiedza a priori): logiki, matematyki, metafizyki.