Elektron

From Wikipedia

Een Elektron is een ganz bannig lüttet Deel, wat negativ opladen is. Dat Elektron höört to de Elementardeelken un is een vun de Bausteen vun dat Atom.

Dat Elektron is so lütt, dat du 1856 Elektronens op een Waag smieten mütts, för dat du de Mass vun een Proton kriggs. Obers dat geiht blots in de Vörstelln. In echt geiht dat nich, dor is de ole Heisenberg vör, vun wegen dat dat nich geiht, dat du een Elementardeelken angrieps un toglieks rutfinnen wills, wat dat för een Energie hett.

[Ännern] Elektron un Atom

In een Atom suust de Elektronens jümmers üm den Kern rum. Fröger, to Niels Bohr sien Tied, dor hebbt se dacht, dat wöör so as mit de Sünn un de Planetens. Obers dat is nich so, vun wegen den Heisenberg un de ganze Relativitätstherorie. Man de Elektronens sünd nich een liekers as dat anner. In Tegendeel: Dor sünd keen twee Elektronens, de sick nich tominns in een Eegenschap ünnerscheed. Dat sünd

• de grooten Energieniveaus, de ook Schal naamt warrn (K, L, M, N, O)
• de lütteren Energieniveaus, de (s, p, d, f) heet
• un de Spin, de mit + 1/2 un - 1/2 betekend ward.

Düsse Energieniveaus kanns to'n Bispeel bi een Füürwark ankieken. Dor bruukt se besünners Alkalimetalle un Eeralkalimetalle för. Kanns ook mit Solten vun de Metalle un een Gasbrenner mooken. Wenn t.B. so een Kalium-Atom hitt ward, denn kladdert dat büterste Elektron op een böveret Energieniveau. Vun wegen dat dat Energie opnimmt. Un denn fallt dat wedder dal op een deeper Energieniveau. Dorbi kümmt denn Lücht rut. In een bestimmte Farv. To 'n Bispeel rood. Kanns in een Spektrum ankieken, denn sühst du, dat dat blots een lütten Streek is. Nipp un nau een un de sülvige Bülgenläng. Dat heet, dat dor nich rümsmeert ward vun de Elektronens, se jumpt exaktemang vun een Energieniveau to dat anner. Un wat dortwüschen is nich tolaaten.

[Ännern] Elektron un Chemie

Wenn nu een chemisch Bindung tostann kümmt, denn gifft dat anner Energieniveaus, de tolaaten sünd. Un denn köönt de Elektronens daljumpen. Un denn kümmt Energie rut. So as in dat Bispell baben, blots tomeist as Wärme.

Faaken passert dat, dat de Elektronens ganz vun dat Atom utneiht. Denn ward ut dat Atom een Ion. Solten sünd t.B. ut Ionen opbaut.

Un een ganze Reaktschoonsoort hangt vun de Elektronens af. Dat sünd de Redox-Reaktschoonen.

[Ännern] Elektron un Physik

Elektronens speelt obers nich blots in de Chemie een Rull. Se sünd ook in de Physik un Technik bannig wichtig:

• de elektrisch Strom kümmt dorvon, dat de Elektronens sick bewegt.
• de Elektronik hangt vun de Elektronens af.
• Beta-Strahlen sünd nix anners as gaue Elektronens.