Novela

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Índice

1 Etimoloxía
2 Definición
3 A orixe
4 Tipoloxías
5 Listaxe de Novelas da Literatura Universal
6 Véxase tamén

[editar] Etimoloxía

É, como no español e portugués, voz procedente do italiano novella, onde a palabra refería cada un dos relatos breves contidos en obras tales coma o Decameron (1353). Tanto o antigo francés novelle (mod. nouvelle) coma o italiano novella proceden do nominativo plural latino novella refeito como singular. No latín a forma singular, novellus derivaba de novus 'novo'. O inglés novel foi importado a través do francés antigo, con desprazamento acentual (de forma aguda para grave). A evolución semántica no galego, español, catalán e inglés é semellante. Comeza facendo referencia a contos ou relatos de curta extensión para acabar referindo un xénero de ficción no que se integran obras narrativas de extensión considerable. Este sentido actual da palabra correspóndese co do francés roman, portugués romance e italiano romanzo. Dada a necesidade de diferencias os dous xéneros literarios hoxe téndese a falar de novela longa, a novela por antonomasia, e de novela curta

[editar] Definición

Por novela enténdese en galego un relato complexo en prosa, normalmente extenso, que narra unha acción ficticia e expón relacións, accións e condutas humanas. Ata onde debe chegar a extensión é obxecto de disputa, como o é a complexidade que debe ofrecer a trama ficticia que a sustenta.

En xeral o termo refire toda obra literaria en prosa de carácter ficticio no que domina a narración tecida a partir de personaxes e accións enmarcados nun relato máis ou menos complexo. En toda novela hai unha trama ou asunto principal que pode ter varias subtramas e uns protagonistas que evolucionan ó longo da historia que se narra. Alén do predominio da narración como forma do discurso, a interacción entre os personaxes e o medio en que actúan constrúese a base de descricións e diálogos.

[editar] A orixe

As orixes da novela áchanse na riquísima literatura oriental e tardohelenística (do séc. II d. de C.), aínda que algúns estudiosos consideran que é un desenvolvemento do xénero épico. A tradición de obras épicas -producidas normalmente en verso- na cultura occidental retrotráese a Ilíada e Odisea de Homero na literatura grega e á Eneida de Virxilio na romana. Os antecedentes máis antigos localízanse tamén no Oriente Próximo. A Epopea de Gilgamesh que refire lendas sumerias é do século VII a.C.

En todo caso, as características determinantes do xénero novelístico na literatura occidental aparecen con antelación á propia aparición da palabra e constitúen o resultado dunha combinación de varios xéneros e tradicións literarias. Ademais da épica, a ficción grega e latina en prosa amosa tanto unha vea crítica e satírica (o caso do Satiricón de Petronio) como unha vea heroica e amatoria (o caso de Dafnis e Cloe de Longo). A tradición medieval do conto de xénese oral, que terían o correlato escrito e literario na novela (curta) serían o terceiro esteo da tradición novelística moderna que comezaría propiamente a partir do realismo da novela picaresca de feitío popular e da fantasía das novelas de cabalerías, herdeiras dos romances, épicas e narracións cabaleirescas medievais.

[editar] Tipoloxías

A novela é o reino da liberdade de contido e de forma: xénero proteico e aberto, tamén o máis cultivado e metamorfoseado con problemas de límite con outras formas verbais e non verbais: ensaio, reportaxe, cine, collage,...

Proteica na multiplicidade de formas e puntos de vista que presenta ó longo da historia, a novelá amósase inesgotable tanto nas súas posibilidades narratolóxicas coma na súa capacidade de suxestión e interpretación do mundo.

Clasificar este xénero supón ademais da necesaria amplitude de miras, encarar a diversidade de criterios de clasificación empregados polas distintas tipoloxías propostas:

Polo ton que mantén a obra, fálase de:
- novela satírica
- novela humorística
- novela didáctica...

Pola forma:

Segundo o público ó que chegue e o modo de distribución fálase de:
- novela trivial
- folletín
- bestséller

Atendendo ó contido, as novelas poden ser:
- de aventuras: Nela predomina o interese pola acción. Relata sucesos extraordinarios, accións perigosas, e emocionantes, xeralmente nun escenario insólito ou exótico.
- bizantina: narra viaxes nas que se suceden aventuras complicadas, separacións e encontros de personaxes, recoñecementos casuais, cun ton de sucesos extraordinarios.
- costumista: describe as formas de vida cotiá dun grupo social: costumes, personaxes típicos...
- histórica: reflicte máis ou menos fielmente o ambiente, os caracteres, os acontecementos dunha época histórica, mesturando a ficción con acontecementos históricos.
- pastoril: de forma convencional e artificiosa, reflicte a vida, idealizada e irreal, duns pastores, que pasan as súas horas nunha paisaxe tópica.
- picaresca: con forma autobiográfica, un narrador protagonista de orixe dubidosa relata a súa vida de adversidades, nun desexo continuo de saír da miseria.
- social: diminúe no posible a descrición de vidas individuais, substituíndoas por unha colectividade. A súa actitude é crítica, con afán de denunciar situacións, ambientes e modos de vida dun grupo.
- de cabalerías: a que conta xestas dos cabaleiros andantes.
- de ciencia ficción: a que, inspirándose nos progresos da técnica, narra cousas extraordinarias do futuro.
- policial (tamén denominada policíaca): a que se basea nun crime e no seu esclarecemento.

Hai que engadir a esta lista outras tipoloxías que toman como criterio o estilo da obra e entón fálase de novela realista, naturalista, existencial, etc. ou os argumentos:psicolóxica, de tese,...

[editar] Listaxe de Novelas da Literatura Universal

[editar] Antigüidade clásica grega e latina

Século IV a.C.: A educación de Ciro de Xenofonte, grego
Século I a.C.:Satiricón de Petronio, latín
século I - Século II: As aventuras de Quéreas e Calirroe de Caritón de Afrodisias, grego
Século II: O asno de ouro de Apuleio, latín
Século II: Habrócomes e Antia de Xenofonte de Éfeso, grego
Século II: Dafnis e Cloe de Longo, grego

[editar] O século XIV

1353: Decameron, de Giovanni Boccaccio, latín
1386-1400: Os contos de Canterbury, de Geoffrey Chaucer, inglés

[editar] O século XV

1456: O pequeno Xohán de Saintré, de Antoine de la Sale, francés
1485: A morte de Artur, de Thomas Malory, inglés
1490: Tirante o Branco, de Joanot Martorell, catalán, novela de cabalerías

[editar] O século XVI

1504: A Arcadia de Jacopo Sannazaro, italiano, novela pastoral
1508: Amadis de Gaula de Garci Rodríguez de Montalvo, español, adaptación dun orixinal galego-portugués do século XIII
1516: Utopía de Thomas More, latín
1532: Gargantúa e Pantagruel de François Rabelais, francés, crónica satírica e de aventuras
1559: A Diana de Jorge de Montemayor, español, novela pastoral
1554: Lazarillo de Tormes español, novela picaresca anónima
1599: Guzmán de Alfarache de Mateo Alemán, español

[editar] Século XVII

1600: Don Quixote da Mancha, de Miguel de Cervantes, español. Para moitos, a primeira novela realmente moderna.
1626: O Buscón de Francisco de Quevedo, español. Unha peza mestra do xénero picaresco.
1668–1669: Simplicissimus de Hans Jakob Christoffel von Grimmelshausen, alemán. Unha autobiografía satírica co pano de fondo da Guerra dos Trinta Anos.
1684–1687: Cartas de amor entre un aristócrata e a súa irmá de Aphra Behn, inglés. A primeira novela epistolar.
1688: Oroonoko de Aphra Behn, inglés.