Elvis Presley
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Ceoltóir agus aisteoir ab ea é Elvis Aron Presley (8 Eanáir, 1935 – 16 Lúnasa, 1977). Tugtar an leasainm The King, nó The King of Rock-n-Roll air go minic, mar ba é Elvis an ceoltóir a chuir rac-cheol i láthair do lucht éisteachta mór nua.
Clár ábhair |
[athraigh] Saol
Rugadh Elvis Presley i East Tupelo, Mississippi ar 8 Eanáir, 1935. Bhí a thuismitheoirí Vernon Elvis Presley agus Gladys Love Smith ag súil le leathchúpla, ach marbh-bheirthe ab ea é a dheartháir Jesse. D´fhás Presley suas i East Tupelo ar dtús, agus ansin chuaigh an chlann go dtí Memphis, Tennessee i 1948. An bhliain ina dhiaidh sin, bhog siad isteach i Lauderdale Courts, eastát títhíochta a bhí in aice le áiteanna ceoil, mar shampla Beale Street, Ellis Auditorium agus Sun Studio. Thosaigh Presley ag seinm an ghiotár ag an am sin, ina aonar agus le daoine eile as a chomharsanacht. Tar éis na scoil, d'oibrigh sé leis an Precision Tool Company, agus ansin thiomán sé trucail don Crown Electric Company.
[athraigh] Sun Studio
I rith an tsamhradh 1953, chuaigh Presley go dtí Sun Studios agus dhíol sé cheithre dollair chun dhá amhrán a thaifead, My Happiness agus That's When Your Heartaches Begin. Bailéid coitianta ag an am sin ab ea iad. Thug Presley dá mháthair iad mar bhronntanas breithlá. Ach d'éist bunaitheoir Sun Records Sam Phillips leis freisin, agus thug sé cuireadh do Phresley teacht isteach arís i Meitheamh 1954 chun amhrán a chanadh. I mí Iúil, chuaigh Phillips Presley le chéile le ceoltóirí áitiúila Scotty Moore agus Bill Black. Ar 5 Iúil 1954, thosaigh Presley ag canadh an t-amhrán That's All Right i rith sos sa stiúideo. Chan sé é ina stíl nua féin, agus cheap Phillips go raibh rud nua speisialta acu. Sheol sé amach é mar shingil, le Blue Moon of Kentucky ar an thaobh eile. Thosaigh an Memphis stáisiún raidió WHBQ ag seinm an singil, agus i gceann tamall bhí sé an-choitianta. Thosaigh Presley ag seinm ar fud na háite, agus d'fhás a cháil ó Tennessee go dtí áiteanna eile freisin. Sheinn Presley ag an Grand Ole Opry i Nashville freisin, áit atá tábhachtach fós. Lean sé ar aghaidh ar thuras sna stáit deiscearta Mheiriceá. Ar 16 Deireadh Fómhair 1954, sheinn sé ar an Louisiana Hayride, craoladh ceol-tíre i Shreveport, Louisiana. Rath ab ea é, agus fuair sé conradh nua chun píosa a dhéanamh gach seachtain. Ag an am céanna, bhuail sé le Colonel Tom Parker.
[athraigh] Colonel Tom Parker
Ar 15 Lúnasa 1955, shínigh Presley conradh le Hank Snow Attractions, comhlacht a bhí ag amhránaí Hank Snow agus Colonel Tom Parker. Fuair Parker margadh leis an chomhlacht mór RCA Records ar 21 Samhain 1955, agus d'oscail siad dhá comhlachta i Nua Eabharc chun ceol Presley a fhoilsigh. Bainisteoir cliste ab ea é Parker, agus d'úsáid sé ainm Presley chun a lán airgead a fháil. Níos déanaí, rinne Parker margadh le Hollywood Studios, agus rinne scannáin Presley a lán airgead freisin.
[athraigh] Séirbhís mhíleata
Ar 20 Nollaig 1957, fuair Presley amach go raibh dhá bhliain le déanamh aige san airm, agus chuaigh sé isteach san airm ar 24 Márta 1958. Bhí a lán spéis poiblí, ach níor fuair Presley aon cóir fhabhrach. Fuair sé moladh freisin, mar ní raibh sé ag gearán faoi, agus níor úsáid sé a cháil agus a airgead chun cóir níos éasca a fháil. Sheol Presley go dtí an Ghearmáin ar an USS General George M. Randall (AP-115), mar shaighdiúir gnáth. D'fhill sé abhaile ar 2 Márta, 1960. Nuair a bhí sé ar ais, cheap a lán daoine (mar shampla John Lennon) gur chaill Presley rud éigean san airm, agus bhí a obair nua níos dona. Bhí fearg ar Phresley féin leis a shlí bheatha, agus an obair deacair a bhí le déanamh leis na scannáin. Ní raibh go leor am aige chun ceol nua agus suimiúl a dhéanamh. I 1960, sheol sé amach an t-albam Elvis is Back. Bhí roinnt rath ag an t-talbam, ach i bhfad níos lú ná a cheirníní níos luaithe. Chomh le sin, tréimhse athraitheacha ab ea é na 1960í, agus bhí sé deacair a áit a fháil. Bhí an Ionsaí Bhreatanach i gceannais, leis The Beatles agus na bannaí nua eile. Ach tháinig Presley ar ais go fírinneach leis an '68 Comeback Special. Chraoladh an taispeántas ar NBC ar 3 Nollaig 1968, agus bhí sé an-rathúil. Chuaigh Presley ar ais go dtí a fhréamacha rac-cheoile; sheinn sé an ghiotár agus chan sé a amhráin chomh láidir is riamh. Fuair Presley fuinneamh nua, agus chuaigh sé amach ar thuras i 1969 arís.
[athraigh] An deireadh
Tar éis seacht bliana gan singil ag barr na chartaí, chuaigh a amhrán Suspicious Minds go dtí Uimhir 1 ar 1 Samhain, 1969. An t-amhrán sin ab ea é a amhrám deireanach a chuaigh go dtí Uimhir 1 nuair a bhí Presley fós beo. Ach bhí níos nó rath i dtíortha eile, agus bhí na h-amhráin Burning Love an-rathúil i Meán Fómhair 1972, agus The Wonder Of You i 1970. Eachtra mór ab ea é an ceolchoirm Aloha from Hawaii. Chraoladh é in Eanáir 1973, agus ba é an chéad clár a chraoladh ar fud an domhain le saitilít. Idir 1969 agus 1977, rinne Presley níos mó ná míle ceolchoirme, i Las Vegas agus ar thuras. Ba é an chéad ceoltóir a bhí ábalta ceithre ceolchoirme i ndiaidh a chéile a dhíol amach i Madison Square Garden, Nua Eabhrac. I rith na 1970í, thosaigh sláinte Presley ag éirí go dona. Bhí andúileach aige ar drugaí oideas, agus bhí tionchar droch ar a chorp agus a intinn. Bhí a cheolchoirm deireanach aige i Indianapolis, Indiana ar 26 Meitheamh, 1977.
[athraigh] Bás
Ar 16 Lúnasa 1977, fuair Presley bás ina mhainteach Graceland. Bhí sé abhaile leis a fiancé Ginger Alden, nuair a fuair sé bás sa seomra folchta. Thógadh é go dtí Baptist Memorial Hospital, ach d'fhoghraíodh a bhás ag 3.30 sa tráthnóna. Dúirt na dochtúirí gurb é taom croí a bhí i gceist. Bhí a lán plé faoi chúis a bhás, ach ní bhéidh torthaí an scrúdú iarbháis amach sa phobal go dtí 2027. Chuireadh é ar dtús i reilig Forest Hill i Memphis in aice leis a mháthair, ach chuireadh iad i Graceland tar éis iarraidh gadaíocht.
