جوش شیرین
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
جوش شیرین یا بی‌کربنات سدیم، نمک یک سدیمی اسیدکربنیک است. این ترکیب در بین عموم مردم به جوش شیرین معروف است و معمولاً در ترکیب خمیر نان برای متخلخل کردن نان استفاده می‌شود. معمولاً به صورت پودر سفید یا به صورت بلورین یافت می‌شود. این ترکیب بدون بو و طعم است و دارای قلیائیت ناچیزی است. به عنوان یک آنتی اسید برای کم کردن اسید معده و درمان سوزش آن بکار می‌رود. بی‌کربنات سدیم جاذب رطوبت و بوگیر خوبی است و از جعبه‌های حاوی این ترکیب می‌توان در یخچال برای جذب بو استفاده کرد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] روش تهیه
بی‌کربنات سدیم بطور طبیعی در چشمه‌های آب معدنی یافت می‌شود و به صورت مصنوعی هم سنتز می‌شود. با عبور دادن گاز از داخل محلول جوشان کربنات سدیم خالص یا محلول هیدروکسید سدیم، بی‌کربنات سدیم به صورت رسوب ته نشین می‌شود. بی‌کربنات سدیم همچنین به عنوان فراورده فرعی در فرآیند سالوی تهیه می‌شود. در این فرآیند کلرید سدیم با آمونیاک و دی‌اکسید کربن وارد واکنش می‌شود و بی‌کربنات سدیم به صورت رسوب ته نشین می‌شود که رسوب را بعد از صاف کردن و خشک کردن در اثر حرارت به کربنات سدیم تبدیل می‌کنند.
[ویرایش] خواص
جوش شیرین در آب می‌تواند به عنوان اسید یا باز رفتار کند. رفتار اسیدی آن ناشی از وجود هیدروژن در ترکیبش است. در صنایع مختلف به عنوان آزادکننده کاربرد دارد. در اثر حرارت یا واکنش با اسیدها آزاد می‌کند. 10.3gr از این ماده در 100 گرم آب حل می‌شود. اما در اتانول به مقدار کم محلول است.
[ویرایش] کاربرد
بیشترین استفاده از بی‌کربنات سدیم در تهیه انواع بکینگ پودر است. مقدار اضافی از خمیر جوش شیرین بطور مؤثر در پاک کردن و سائیدن سطوح می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از این ماده در ترکیب خمیر دندان به رفع تدریجی لکه‌های دندان و سفید شدن آنها کمک می‌کند. در صنایع غذایی، تولید نوشابه‌های گازدار به عنوان منبع، صنایع پاک کننده‌های خانگی و در کپسولهای خاموش کننده آتش بکار می‌رود. همچنین به عنوان باز دارنده در مواد منفجره استفاده می‌شود. در صنعت نساجی برای عمل آوردن نخهای پشمی و ابریشمی استفاده می‌شود. همچنین می‌تواند به عنوان پاک کننده و ساینده ملایم در صورتی که ایجاد حساسیت نکند برای زیبایی پوست بکار رود.
[ویرایش] ایمنی
بلعیدن این ماده بدون ضرر است مگر اینکه به مقدار خیلی زیاد باشد. استنشاق آن ممکن است سبب سوزش بینی یا گلو شود. در اثر تماس با پوستهای حساس ممکن است باعث خارش یا سوزش پوست شود. در اثر تماس با چشم ممکن است سبب ایجاد سوزش و سرخی در چشم شود.
استفاده از جوش شیرین در پخت نان‌های سنتی مضر است.
از دانشنامهٔ رشد
