Minarkiismo
El Vikipedio
Minarkiismo, iam mallerte nomita minimuma ŝtatismo, estas vidpunkto kiu asertas ke la registaro devus esti kiom malgranda tiom ebla. Subtenantoj asertas ke ĝi kontinuas la tradicion de klasika liberalismo en ĝia originala formo.
Radikaj minarkiistoj kutime konsentas ke la registaro devus esti limigita al ĝiaj "minimumaj" aŭ "noktgardistaj" ŝataj funkcioj (kortumoj, polico, karceroj, armeoj). Iuj aliaj minarkiistoj inkluzivas en la rolo de registaro la administrado de esenca komuna infrastrukturo (vojoj, mono); iuj, kaj iam ili estas riproĉata por glitiga deklivo, inkluzivas ja multe da esenca infrastrukturo (lernejoj, hospitaloj, sociala sekureco). Fakte, ĉi tiuj minarkiistoj ofte akceptas (laŭ konservativa anstataŭ ol principa maniero) kiel validaj iujn el la nuna regno de la registaro, kaj opinias ke ĝi estas pli urĝa halti la ekspansiigon ol malpliigi ĝian regnon al iu difinita grandeco. Minarkiistoj ĝenerale kontraŭstaras registarajn programojn kiuj transdonas riĉon aŭ subvencias certajn partojn de la ekonomio.
Minarkiistoj kutime pravigas ilian vidpunkton de la ŝtato pere de fundamentaj principoj anstataŭ ol argumentoj rilate al pragmataj rezultoj. Ekzemple, en lia libro Anarchy, State and Utopia (Anarkio, Ŝtato kaj Utopio), Robert Nozick difinas la rolon de minimuma ŝtato jene:
- "Niaj ĉefaj konkludoj pri la ŝtato estas ke minimuma ŝtato, limiĝita al la malvastaj funkcioj de protektado kontraŭ perforto, ŝtelado, fraŭdo, devigo de kontraktoj, ktp, estas prava; ke ia ajn pli ampleksa ŝtato malobservos la rajtojn de personoj por ne esti devigata fari certajn agojn, kaj estas malprava; kaj ke la minimuma ŝtato estas inspira krom prava. Du notindaj implicoj estas ke la ŝtato ne rajtas uzi ĝian devigan aparaton por la celo de devigi iom da civitanoj helpi aliajn, aŭ por malpermesi agojn al personoj por iliaj propraj bono aŭ protektado."
Elstaraj minarkiistoj inkluzivas Benjamin Constant, Herbert Spencer, Leonard Read, Ludwig von Mises, Friedrich August von Hayek, James M. Buchanan, Milton Friedman, Ayn RAND, John Hospers kaj Robert Nozick.
Vidu ankaŭ:
- Liberalismo
- Libertarianismo, Klasika liberalismo, Kapitalismo.
- La version de radikala minarkiista kapitalismo.
- Anarki-Kapitalismo, kiu estas mala branĉo de libertarianismo, asertas ke ĝi estas ebla forigi registarojn entute.
