Kompasdirektoj

El Vikipedio

Ekzistas kvar ĉefaj kompasdirektoj (alfabet-orde):

Nordo, Okcidento, Oriento kaj Sudo.

En esperanto, estas kelka konfuzo pri la signifo de prepoziciaj vortgrupoj sekvantaj kompasdirektan adverbon. Kion signifas "la domo situas norde de Londono"? Ĉu ke ĝi situas en la norda parto de la urbo? Aŭ ekster la urbo, sed pli norde?

Jen propono por malambiguigi:

Tajpeo situas norde en Tajvano.

Helsinko situas sude en Finnujo.

Lisbono situas okcidente en Portugalujo.

Novjorko situas oriente en Usono.

Sed (kaj jen iom nova uzo de ol, vorteto orfa je propra signifo):

Kanado situas norde ol Usono.

Sudano situas sude ol Egiptujo.

Kanariaj Insuloj situas okcidente ol Saharo.

Filipinoj situas oriente ol kontinenta Azio.

[redaktu] La neoficialaj kuzoj

La kvar menciitaj direktoj (aŭ ĉefpunktoj) estas en la Fundamento de Esperanto. Ili havas la etan malavantaĝon, ke oriento kaj okcidento komenciĝas per la sama litero, pro kio estas malfacile sekvi la kutimon de multaj lingvoj uzi unuliterajn mallongigojn.

Eble pro tio estis proponitaj la (partaj) sinonimoj uesto (por okcidento) kaj eosto (por oriento). Ili permesas signi kompason per E-S-U-N. PIV uzas tiujn mallongigojn indikante la koordinatojn de urboj kaj aliaj geografiaj objektoj. Laŭ kelkaj tiuj du vortoj ankaŭ havas la avantaĝon, ke ili ne portas la aldonan kulturan signifon, kiun la vortoj "okcidento" kaj "oriento" havas.

Tamen tiuj du vortoj estas konsiderataj superfluaj de multaj esperantistoj. La fakto, ke oni en multaj lingvoj mallongigas la kompasdirektojn per unu litero, ja devenas de tio, ke tiuj lingvoj havas malsamajn komencliterojn por tiuj direktoj. Ne ekzistas efektiva kontraŭargumento al la uzado de dulitera mallongigo en Esperanto: Or-Su-Ok-No. La vortoj "nordo" kaj "sudo" nun ankaŭ havas politikan kromsignifon, sed tio ne estu kial por enkonduki novajn vortojn sen tiu kromsignifo.