Gwarani
Èn årtike di Wikipedia.
lingaedjes > amerindyins > toupi-gwarani > gwarani
Li gwarani (avañe'ẽ e gwarani) est on lingaedje amerindyin del famile toupi-gwarani, djåzé å Paragway (wice k' il est djåzé pa 90% des dmorants, ey est oficir avou l' castiyan), å nôr di l' Årdjintene, a l' ess del Boliveye, eyet å sud eyet nôrouwess do Braezi. On conte k' i gn a shijh miyons di gwarani-cåzants e l' Amerike nonnrece.
Les sillabes sont tofer drovowes (ele ni finixhèt måy pa ene cossoune); li lingaedje a shijh voyales simpes (a,e,i,o,u,y) et shijh voyales nåziåles (ki si scrijhèt avou ene wachlete (~) pa dzeu l' lete). L' ortografeye do gwarani eploye deus ôtes letes latenes avou des accints: ñ eyet g̃ (cisse dierinne n' egzistêye nén, al diferince des ôtes, come lete tote seule dins unicôde, el fåt scrire so les copiutreces come g shuvou di l' accint wachlete combinant).
Bråmint des mots do gwarani (ou do toupinamba, on lingaedje del minme famile) ont passé e castiyan, et did la dins les ôtes lingaedjes del daegn, par egzimpe pirania (piraña, vout dire "pexhon do diale"), tatou, ananasse (anana), djacaranda, djagouwar (jaguareta), niandou (ñandu), tapir (tapira),... li gwarani est, après li grek eyet l' latén, li troejhinme sourdant po les nos syincieus des plantes et des biesses.
Côde ISO: gn.
[candjî] egzimpe di tecse
- e gwarani: Mayma yvypóra ou ko yvy ári iñapytl'yre ha eteĩcha dignidad ha derecho jeguerekópe; ha ikatu rupi oikuaa añetéva ha añete'yva, iporãva ha ivaíva, tekotevẽ pehenguéicha oiko oñondivekuéra.
- ratournaedje walon: Tos les omes vinèt å monde libes et ewals po çou k' est d' leu dignité et d' leus droets. Leu råjhon et leu consyince elzi fwait on dvwer di s' kidure inte di zels come des frés.
(prumî årtike del Declaråcion univiersele des droets del djin)
