Djedene

Èn årtike di Wikipedia.

Djedene (F. Gedinne), c' est ene rebanêye comene del province di Nameur, k' a dné s' no å canton li pus a nonne del province.

• Dimorants: 4.398 (2005)
• Sitindêye: 151,56 km²
• Dinsité: 29,02 djins/km²
• Limero del posse: 5575 (po tote li comene)
• Arondixhmint: Dinant
• Eplaeçmint sol Daegn: 49°59N—4°56'E

• Ban d' Djedene: Djedene avou l' Grande Boursegne, Li Grande Louwate, Hodrémont, Måvjhén, Patiniye, Li Ptite Boursegne, Li Ptite Louwate, Riene, Li Sårt-Custene, Vencîmont et Vierzeye
• Vîs scrîjhas: Gelsina (1028); Gedina (1075); Geldinia (1163); Gedines (1135-1139); Gedinnes (1288); Geidines ( 1236); Geddines in Ardennia (1215); Juddine (1215).

Djedene pôreut vni di Gel, on radicå celtike u djermanike. On-z a rtrové å lieu-dit “Gwodo”, des tombes belgo-djerminnes. Li no del plaece freut co bén sondjî a Wotan u Gwodan, diu djermanike.

Ådvins 1 Djeyografeye 2 Istwere 3 A vey 3.1 Li tour do meynaire 4 Djedene (canton)

[candjî] Djeyografeye

Djedene est dins l' bassin del Houye, pitite rivire ki rdjond Mouze dilé Djivet (so France) et k' est colnijheye a plaeces pås castors.

Djedene vijhene avou l' massif li pus hôt del province di Nameur, li Croes-Schaye (503 m); payis di fagnes et d' brouhires.

[candjî] Istwere

On a cåzé l' prumî côp d' Djedene e 1017 u 1028 dins “Miracula S. Gengulfi”, sicrît pa Gozon, moenne et abé di Florene, ki raconte les margayes a propos des rlikes di Sint Djingou k' ont stî hapêyes a Djedene et moennêyes a Florene, al dimande do signeur Arnoul di Rumigny.

Jacques d' Orchymont esteut signeur hôtin di Djedene, k' il a, diviè 1200, afranki al coutume di Ranwez. E 1236, Baudouin d' Orchymont confirmêye li coutume di Renwez, mins avou des amenadjmints po les djins d' Djedene. Ci coutume la a fwait plaece pus tård al coutume di Bouyon.

L' istwere di Djedene a stî assez ctapêye. Gn a k' a vey les eclaves ki les ptits viyaedjes avént dins les bwès d' Djedene.

Li 23 d' awousse 1914 i gn a yeu on combat eter Almands et Francès, k' a cmincî so Patiniye pou s' achever al nute al Pitite Louwate et a Hodrémont d' on coté, a Vierzeye di l' ôte.

[candjî] A vey

• Li Fagne di l' Abîme (unicmint so caybotis) avou les osmondes
• L' arboretom (al gåre di Djedene)
• Al Cinse Djacot (Croes-Schaye), li “tour do meynaire”

[candjî] Li tour do meynaire

A vey sol site del Croes-Schaye; c' est èn assimblaedje di 6 gros sapéns (des douglas di 80 ans), 3 pa 3 po fé 2 trepîs. Li prumî trepî est pôzé al tere et l' deujhinme est emantchî sol prumî, mins les pates al copete. I sont insi betchfessîs onk dins l' ôte. Djondant l' assimblaedje, gn a des dobès montêyes ki vont djusk' al copete, raclôses dins on tube di foitès tôles perforêyes po-z î vey clair.

Les sapéns fijhèt 35 metes di hôt et l' tour fwait 50 metes. Sol hôteur, gn a troes platfômes, a 17, 34 et 50 metes. Pa bea timp, on voet a 50 km lon et les panatches di wapeur del cintråle di Tchô, dlé Djivet, come si on sereut adlé.

[candjî] Djedene (canton)

Li canton d' Djedene si compôze di 3 comenes :

• Bive
  • Bive, Graide, Nayômé, Bayamont, Wajî, Grå-Fayi, Tchîplane, Coirnîmont, Li Moncea, Li Fayi, Belfontinne

• Djedene
  • Djedene, Vierzeye, Riene, Li Grande Boursegne, Li Ptite Boursegne, Vencîmont, Måvjhén, Patiniye, Li Sårt-Custene, Li Grande Louwate, Li Ptite Louwate, Hodrémont

• Vresse,
  • Vresse, Laforêt, Tchairire, Yåle, Mouzaive, Mambe, Bôhan, Herisson, Orcîmont, Nafraiteure, et dipwis les grands rebanaedjes: 3 viyaedjes k' ont vnou del province do Lussimbork: Suni, Badjimont, Pûsmadje