Zarf

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Zarflar veya belirteçler, bir fiil ismin, fiilin, sıfatın veya başka bir zarfın anlamını yer, yön, zaman, ölçü, nitelik, soru bakımından belirten, sınırlayan ve etkileyen kelimelerdir. Aşağı, yukarı, nazikçe, çok, az, fevkalâde, en, ileri, geri, şimdi, geç gibi kelimeler cümle içerisinde zarf olarak kullanılabilirler.

[değiştir] Zarf çeşitleri

[değiştir] Zaman zarfları

Fiillerin anlamını zaman kavramı yönünden sınırlandırırlar: yarın, kışın, akşamleyin, sabah, daha, henüz, hiçbir zaman, geç, er, yine vb.

"Bugün okula gitmedim"

"Yine geç kaldın" ("geç kalmak" fiildir)

"Yola çok geç çıktık"

[değiştir] Yer (yön, mekân) zarfları

Bir fiilin anlamını yer veya yön belirterek etkileyen zarflardır: aşağı,içeri, beri, ileri, geri, öte, karşı vb. Sayıları diğer zarflara kıyasla oldukça sınırlıdır.

"Vazoyu fazla ileri itme"

"Yukarı çıkınız lütfen"

[değiştir] Hâl (durum) zarfları

Bir fiilin, sıfatın veya zarfın anlamını nicelik ve durum yönünden etkileyen zarflardır: hızlı, tek tek, iyice, sora sora, geze geze, böyle, şöyle vb. Hâl zarflarının çoğu "nasıl" sorusuna cevap niteliğindedirler. Bu nedenle sık sık sıfatlarla karıştırılırlar. Hemen hemen bütün niteleme sıfatları zarf olarak da kullanılabileceğinden ötürü sayıları oldukça fazladır.

"Sora sora Bağdat bulunur"

"Yavaşça yatağa süzüldüm"

[değiştir] Azlık-çokluk zarfları

Fiilleri, sıfatları ve zarfları miktar, derece, ölçü bakımından etkileyen ve sınırlayan zarflardır: biraz, çok, daha, en, pek, az vb.

"Pek güzel oldu"

"En çok ona üzüldüm"

[değiştir] Soru zarfları

Soru şeklindeki zarflardır: neden, niye, niçin, nasıl, ne zaman, ne kadar vb.

"Şehrimizi nasıl buldunuz?"

"Yolculuk ne kadar sürüyor?"

[değiştir] Bazı önemli hususlar

Daha önce belirtildiği üzere sıfatların çoğu zarf olarak da kullanılırlar. "Eve yeni geldim" cümlesinde yeni kelimesi fiilin gerçekleştiği zamanı belirtmektedir ve zarftır. "Yeni eve geldim" cümlesinde ise evin yeni olduğunu belirtir ve sıfattır.

Zarflar genelde fiilden hemen önce kullanılırlar: "Fasülyeler iyice büyüdü" örneğinde olduğu gibi. Zarfların özneden önce kullanılması "bazen" anlam düşüklüğüne veya devrik cümleye neden olabilir. "Çok kahvehaneye gitmeye başladın" yerine "kahvehaneye çok gitmeye başladın" demek daha uygundur.

Son yıllarda en, çok, az gibi azlık-çokluk zarfları yerine felaket, acayip, korkunç, dehşet gibi kelimeler zarf olarak kullanılmaya başlanmıştır. "Genç kız korkunç güzel piyano çalıyordu" gibi bir cümle dilbilgisi kurallarına göre hatalıdır. korkunç yerine çok veya oldukça gibi çok daha uygun bir zarf kullanılabilir.