Yerba mate

Vikipedi, özgür ansiklopedi

?

Yerba mate [[Resim:{{{Ek resim}}}|244px]] Bilimsel sınıflandırma Üst âlem Eukaryota Âlem Plantae Alt âlem {{{Alt alem}}} Şube {{{Şube}}} Alt şube {{{Alt şube}}} Bölüm Magnoliophyta Sınıf Magnoliopsida Alt sınıf {{{Alt sınıf}}} Üst takım {{{Üst takım}}} Takım Aquifoliales Alt takım {{{Alt takım}}} İnfra takım {{{İnfra takım}}} Üst familya {{{Üst familya}}} Familya Aquifoliaceae Alt familya {{{Alt familya}}} Oymak {{{Oymak}}} Alt oymak {{{Alt oymak}}} Cins Ilex Alt cins {{{Alt cins}}} Tür {{{Tür}}} Alt tür {{{Alt tür}}} Tür Ilex paraguariensis A.St.-Hil. Korunma durumu: Yakın tehdit altında IUCN Kırmızı Listesi 2.3 (1994) sürümü {{{Not}}}

Yerba mate çayı, geleneksel kabı ve pipeti

Yerba mate, bilimsel tür adı Ilex paraguariensis  olan bir bitkinin Rioplatense  İspanyolcası'ndaki adıdır. Aynı bitki, Portekizce'de erva mate olarak geçer.

Aquifoliaceae familyasına dahil olan bitkiler içinde yer alan yerba mate, kuzey Arjantin, Paraguay, Uruguay, güney Brezilya ve Bolivya gibi tropik altı Güney Amerika ülkelerinde yerel olarak yetişen bir bitki türüdür ve yine mate  olarak adlandırılan, adı geçen ülkelerde bolca tüketilen ve kafein oranı yüksek olan bir çayın hazırlanmasında kullanılır.

Bilinen diğer ismi Paraguay Çayı'dır. Anlam itibari ile yerba bitki, mate de kap anlamına gelmektedir.

Avrupalılar tarafından yerlilerin yeşil altını olarak nitelendirilmiştir. Özellikle Arjantin'in günlük yaşamında önemi büyüktür; zaman zaman fabrika işçilerinin içmeleri yasaklanmıştır.

Orta tropik bir bitki olarak, yüksek sıcaklığa ve yıllık 1500 mm üzerinde yağışa ihtiyaç duyar. İçecek bitkinin öğütülmüş toz halinden hazırlanır. Genelde kendisine has kabına (mate) konan toz üzerine sıcak su dökülerek kendine has elekli pipeti ile içilmektedir. Aynı tozun üzerine defalarca (3-10) sıcak su döküp içmek mümkündür.

Hafif uyarıcı etkisi varsa bile çay ve kahvenin yanında çok düşük kalmaktadır. İştah kesme ve diüretik özelliği bilinmektedir.

Sütle karıştırıp içmek de mümkündür; genelde çocuklara bu şekilde verilmektedir. Popülaritesi Kuzey Amerika'da giderek artmaktadır, genelde kahve alışkanlıklarını bırakmak isteyenler için iyi bir yöntemdir. Arjantinli Che Guevara'nın astımına karşı sürekli tükettiği bilinir.

Türkiye'de tarçın katkılı çay poşeti şeklinde piyasada bulmak mümkündür.