SS Kurtuluş

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Türkiye
Tipi:	Kuru yük gemisi
Üretimi:	Caird Purdic Tersanesi, İngiltere
Denize inişi:	1883
Türkiyede göreve başlayışı:	1924
Akıbeti:	20 Şubat 1942'de fırtınaya kapılıp kayalıklara çarparak battı.
Genel özellikler
Kapasitesi:	2.735 t
Uzunluk:	76,5 m
Genişlik:	10,67 m
Yükseklik (max.):	6,43 m

SS Kurtuluş, İkinci Dünya Savaşı'nda Yunanistan'ın Nazi Almanyası'nın işgali altında bulunduğu dönemde bu ülkeye Türkiye'den insani yardım taşınmasında oynadığı rol ile tarihe geçmiş Türk kuru yük gemisidir. Kızılay adına Atina'nın Pire limanına beşinci seferini yaparken 20 Şubat 1942 sabahı Marmara Adası'nda kayalıklara çarparak batmıştır. Geminin hikâyesini ve dönemin genel tarihsel çerçevesini konu eden Erhan Cerrahoğlu'nun belgesel filmi "Kurtuluş Vapuru Belgeseli" 2006 yılında vizyona girmiştir.

Konu başlıkları 1 Gemi 2 Misyon 3 Film 4 Dış kaynaklar 5 Dipnotlar

[değiştir] Gemi

Kurtuluş buharlı gemisi 1883'te İngiltere'de 76,5 m.lik ve 2.735 groston kapasiteli bir kuru yük gemisi olarak inşa edilmiştir. Çeşitli isimler ve bandıralar altında hizmet ettikten sonra 1924'te Kalkavan kardeşlerin deniz taşımacılığı şirketi tarafından satın alınarak Türkiye Cumhuriyeti bandıralı ilk gemilerinden biri olmuştur. Kalkavanlar, gemiyi 1934'te bir başka armatör firma olan Tavilzade kardeşlere satmış ve "Kurtuluş" ismi bu dönemde verilmiştir. Kurtuluş vapuru 1941'de işgal altında büyük açlık yaşayan Yunanistan'a sevkedilecek insani yardımın taşınması için hükümet tarafından kiralanmıştır.

[değiştir] Misyon

Yunanistan, Nisan 1941'de Nazi Almanyası tarafından işgal edilip Britanya Deniz Kuvvetlerince ablukaya alınmasından sonra büyük bir açlık yaşamıştır. Bu dönem Yunan tarihinde "Büyük Açlık" (Yunanca'da μεγάλος λιμός) olarak geçer. Bu açlık felaketi, dönemin Yunan kaynaklarına göre 70.000 kişinin, çağdaş tarihçi Mark Mazower'e göre ise 300.000 kişinin ölümüne neden olmuştur. ^[1] Açlıktan ölüm tehlikesi ile karşı karşıya kalmış Yunanlıların küçük motorlarla adalardan Türkiye'ye geldikleri ve kendilerine yiyecek verildiği Türkiye'nin Batı Anadolu sahil şeridinde yaşlılar tarafından günümüzde de anlatılır.

Bu süreçte Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, daha 19 yıl önce bizzat savaştığı Yunanlılara her türlü insani yardımın yapılması talimatını veren kararnameyi imzalamıştır. Türkiye böylece Yunanistan'a yardım eli uzatan ilk ülke olmuştur. Kızılay tarafından organize edilen ülke çapında bir kampanya ile toplanan gıdalar İstanbul'a sevkedilmiş ve büyük Kızılay işaretleri ile boyanmış SS Kurtuluş gemisi tehlikeli sefere hazırlanmıştır. Britanya hükümetinin başlangıçta ablukadan geçiş izni vermekte isteksiz davranmasına rağmen, Türkiye'nin de abluka bölgesi içinde olduğu ve dolayısıyla aynı abluka alanının içinde gıda sevkiyatı yapılabileceği mantığına dayalı bir ara formül bulunmuş, verilen izin üzerine SS Kurtuluş ilk seferine çıkmak için 6 Ekim 1941 tarihinde Karaköy iskelesinden demir almıştır. Gıda malzemeleri Pire limanında Kızılhaç'a teslim edilmiştir. Sonraki aylarda Yunanistan'a üç sefer daha yapan SS Kurtuluş, toplam 7.100 ton gıda yardımı taşımıştır.

SS Kurtuluş beşinci seferinde, Marmara Adası kuzey sahilinde, Saraylar köyü açığında fırtınaya yakalanarak kayalıklara çarpmış ve 21 Şubat 1942 sabahı batmıştır. 34 kişilik mürettebat karaya çıkarak kurtulmuştur. Batığın bulunduğu noktanın karşısındaki burun günümüzde, SS Kurtuluş'un hatırasına, Kurtuluş Burnu olarak adlandırılmaktadır.

SS Kurtuluş'un kaybına rağmen Türkiye yardımlarını sürdürmüş, SS Dumlupınar, SS Tunç, SS Konya, SS Güneysu, SS Aksu gemileri insani yardımı 1946'ya kadar Yunanistan'a taşımıştır. Bunlardan SS Dumlupınar, 13-16 yaşları arasında 1.000 kadar hasta Yunanlı çocuğu İstanbul'a getirmiş ve bu çocuklara savaşın sonuna kadar Türkiye'de bakılmıştır. ^[2]

[değiştir] Film

Araştırmacı yazar ve film yönetmeni Erhan Cerrahoğlu SS Kurtuluş gemisinin belgeselini hazırlamaya 2005 yazında başlamış ve enkazın yeri uzman dalgıç Prof. Erdoğan Okuş ve ekibi tarafından tespit edilmiştir.

Sponsorları arasında Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul Ticaret Odası ve Olympic Airlines'ın bulunduğu, Çetin Tekindor'un seslendirdiği "Kurtuluş Vapuru Belgeseli" ilk kez vizyona giren görüntüler, İstanbul, Atina ve Marmara Adası'nda vatandaşlar, Kurtuluş'un kaptanının yakınları ve bu arada Yunanlı tarihçi Georgeos Margaritis ile yapılmış röportajları içermektedir. Film, deniz kirliliği ile ilgili bir araştırma esnasında teknesinin Karadeniz'de alabora olması ile 2006 Nisan'ında vefat eden Prof. Erdoğan Okuş'a ithaf edilmiştir.

  kurtuluş film müziği ise izmir marşı'mızdır.

[değiştir] Dış kaynaklar

• "Kurtuluş vapuru belgeseli", belgesel film, 2006, Yön. Erhan Cerrahoğlu & Prof. Erdoğan Okuş
• SS Kurtuluş belgeseli internet sitesi
• NTV
• Yunanistan tarihi

[değiştir] Dipnotlar