Baltalimanı Antlaşması

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Baltalimanı Antlaşması (16 Ağustos 1838) Osmanlı Devleti'nin İngiltere ile İstanbul'un Baltalimanı semtinde imzaladığı ticaret antlaşmasıdır.

Osmanlı Devleti 1826'dan beri yerli ham maddelerin yurt dışına çıkarılmasını önleyen yed-i vahid (tekel) sistemini uygulamaya koymuştu. Bu sistem İngiltere'nin çıkarlarına uygun düşmüyordu ve İngilizler kendilerine Osmanlı topraklarında kendilerine ayrıcalıklar verilmesi için Osmanlılara baskı yapıyorlardı. Dışişleri bakanı Mustafa Reşit Paşa, Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın isyanını bastırmak için İngilizlerden yardım istedi. Bu yardıma karşılık olarak ta İngilizlere ticari bakımdan büyük ayrıcalıklar veren bir antlaşmayı Baltalimanı'nda kendisine ait olan yalısında imzaladı. Antlaşma 8 Ekim 1838’de Kraliçe Viktorya, bir ay sonra da Sultan II. Mahmut tarafından onaylandı.

Bu antlaşmanın bazı maddeleri şunlardır

1. Tekel sistemi kaldırıldı.
2. İç ticarete Osmanlı vatandaşları yanısıra İngilizlerin de katılması öngörüldü.
3. İngiliz vatandaşları Osmanlı ürünlerini ihraç etme hakkına sahip oldular.
4. Transit resmi kaldırıldı.
5. İngiliz gemileriyle gelen İngiliz malları için bir defa gümrük ödendikten sonra mallar alıcı tarafından nereye götürülürse götürülsün bir daha gümrük ödenmeyecekti. Böylece İngiltere vatandaşları Osmanlı Devleti sınırları içinde ticaret yaparken Osmanlı vatandaşlarından bile daha az vergi ödeyeceklerdi.

1838-1841 yıllarında buna benzer antlaşmalar Fransa, İsveç, Norveç, İspanya, Hollanda, Belçika, Danimarka ve Portekiz'le de imzalandı. Bu antlaşmalar kapitülasyon sistemini sağlamlaştırdı, Osmanlı sanayine büyük bir darbe vurdu. Osmanlı Devleti'nin diğer devletlere borçlanmasına yol açtı ve mali çöküntüsünü hızlandırdı.

	Önemli Osmanlı Antlaşmaları
Osmanlı-Venedik (1416) | Osmanlı-Bizans (1420) | Edirne-Segedin (1444) | Osmanlı-Venedik (1479) | İstanbul (1533) | Amasya (1555) | Ferhat Paşa (1590) | Nasuh Paşa (1612) | Zitvatorok (1606) | Serav (1618) | Hotin (1621) | Kasr-ı Şirin (1639) | Vasvar(1664) | Bucaş(1672) | Karlofça (1699) | İstanbul (1700) | Prut (1711) | Pasarofça (1718) | İstanbul (1724) | Ahmet Paşa (1732) | İstanbul (1736) | Belgrad (1739) | Kerden (1746) | Küçük Kaynarca (1774) | Aynalıkavak (1779) | Ziştovi (1791) | Yaş (1792) | El-Ariş (1801) | Kale-i Sultaniye (1809) | Bükreş (1812) | Edirne (1829) | Kütahya (1833) | Hünkar İskelesi (1833) | Baltalimanı (1838) | Londra (1841) | Paris (1856) | Ayastefanos (1878) | Berlin (1878) | İstanbul (1885) | İstanbul (1897 | Uşi (1912) | Londra (1913) | İstanbul (1913) | Atina (1913) | Mondros (1918) | Sevr (1920)