Huntu

Ti Wikipédia, énsiklopédi bébas

Huntu ngarupakeun wangun anu aya dina rahang kalolobaan vertebrata. Guna huntu anu utama nyaéta pikeun nyewir/nyoéh jeung ngagayem dahareun, sarta, di sababaraha sato hususna karnivora, pikeun jogol atawa mertahankeun hirup.

Huntu téh kaasup salah sahiji ciri pangbéda pikeun spésiés-spésiés mamalia katut fosilna. Para ahli paléontologi migunakeun huntu pikeun nangtukeun spésiés fosil katut pancakakina, kusabab bentuk huntu mah luyu jeung kadaharan mangkelukna. Pikeun conto, dahareun tina tutuwuhan mah hésé dicerna, ku kituna hérbivora boga loba geraham pikeun ngagayem. Sabalikna, karnivora nu kadaharanana daging butuh sihung pikeun maéhan jeung nyewiran daging.

Béda jeung manusa nu huntuna mekar jadi dua sét sapanjang hirupna (diphyodont), sasatoan mah aya nu monophyodont, aya ogé anu polyphyodont. Hiu, pikeun conto, huntuna téh jadi unggal dua minggu. Béda deui jeung sato pangokos, huntu sato golongan ieu mah huntuna terus-terusan tumuwuh, sahingga kudu salawasna dipaké ngokosan.

[édit] Huntu manusa

Huntu susu budak umur 8 taun. Tengetan euweuhna akar huntu, nu mémang ancur saméméh huntu susu punglak.

Manusa kaasup diphyodont, nu hartina ngalaman dua hambalan kamekaran huntu sapanjang hirupna. Sét kahiji (huntu "susu" atawa "primér") ilaharna mah mimiti bijil dina umur genep bulan, najan aya ogé nu geus katémbong huntuna ti saprak dibabarkeun Huntu susu ieu lobana dua puluh nu sumebar rata sapanjang kuadran baham. Unggal kuadran lima huntu mibanda:

central incisor
lateral incisor
cuspid (canine)
molar kahiji
molar kadua

[édit] Kamekaran huntu

Aya tilu hambalan dina kamekaran émbrionik huntu: Hambalan Bud, Hambalan Cap, jeung Hambalan Bell. Hambalan Bud dimimitian dina minggu katujuh kahirupan jero kandungan.

[édit] Kanyataan ngeunaan huntu sasatoan

Potongan gading hiji mamot

Huntu séri rodénsia terus tumuwuh sapanjang hirupna.
Huntu répril jeung hiu terus-terusan ganti; buhaya ganti huntu leuwih ti opat puluh kali sapanjang hirupna.
Gading gajah mangrupakeun huntu husus pikeun ngali dahareun jeung tarung.
Kuya jeung penyu mah teu huntuan.
Huntu kuda bisa dipaké pikeun ngira-ngira umur satona.