Wymagania siedliskowe ważniejszych gatunków drzew i krzewów leśnych
Z Wikipedii
Wymagania siedliskowe ważniejszych gatunków drzew i krzewów leśnych. W kolejnych etapach rozwoju drzewa czy krzewu, ich wymagania siedliskowe są zmienne. Niektóre np. gatunki w młodości znoszą ocienienie, lecz w miarę wzrostu i rozwoju ich wymagania, co do światła znacznie wzrastają. Niektóre natomiast gatunki światłożądne w optymalnych warunkach glebowych dobrze znoszą ocienienie nawet przez dłuższy okres swojego życia. Wynika z tego, że wymagania siedliskowe, niewątpliwie charakterystyczne, a nawet typowe dla danego gatunku, nie są absolutnie stałe.
Opisując wymagania siedliskowe najważniejszych drzew i krzewów leśnych należy brać pod uwagę przede wszystkim ich stosunek do takich czynników środowiska jak: światła, ciepła, żyzności, wilgotności i struktury gleby, ich wzajemnego wpływ na glebę oraz wzajemnych współzależności i oddziaływanie w zespole leśnym.
Przy omawianiu kolejności poszczególnych gatunków brano pod uwagę ich znaczenie gospodarcze. Do najważniejszych gospodarczo w Polsce gatunków drzew i krzewów leśnych należą:
- sosna - w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej występuje ok. 80 gatunków sosny z czego tylko trzy rosną w stanie rodzimym w Polsce i są to: sosna zwyczajna (Pinus silvestris), sosna limba (Pinus cembra) i sosna górska (Pinus montana).
Z gatunków obcych, sprowadzonych do Polski spotyka się w naszych lasach: sosnę wejmutkę (Pinus strobus), sosnę Banksa (Pinus Banksiana), sosnę czarną (Pinus nigra) i sosnę smołową (Pinus rigida).
Sosna zwyczajna swoim zasięgiem obejmuje znaczne obszary subkontynentu euroazjatyckiego, od 70 stopnia szerokości geograficznej w Skandynawii do 67 stopnia szerokości geograficznej w Rosji, sięgając aż do wybrzeży Oceanu Spokojnego. W Karpatach sosna zwyczajna sięga gromadnie do wysokości 600 m.n.p.m., a pojedynczo do wysokości ok. 1100 m.n.p.m. (sosna wdziarowa).
Tak rozległy zasięg geograficzny sosny zwyczajnej świadczy o bardzo szerokich możliwościach przystosowawczych i z tego względu tworzy w sumie ok. 115 form ekologicznych (ekotypów).
W granicach swojego naturalnego zasięgu sosna zwyczajna rośnie na glebach bardzo zróżnicowanych pod względem żyzności, wilgotności, zwartości, począwszy od skrajnie ubogich i suchych piasków, aż do siedliska boru bagiennego. Sosna jest gatunkiem światłożądnym i najlepszym wzroście przy zwarciu umiarkowanym. Jest odporna na wiatry, mróz i przymrozki spóźnione, a mało odporna na przymrozki wczesne (jesienne).
- świerk - w Polsce i całej Europie rodzaj świerk reprezentowany jest przez jeden gatunek - świerk pospolity (Picea excelsa), który obok sosny stanowi główny składnik naszych lasów zarówno na niżu jak i w górach. Poziomy zasięg świerka w Polsce charakteryzuje się dwoma obszarami rozsiedlenia, oddzielonymi od siebie pasem tzw. bezświerkowym. Większy z nich to obszar o zasięgu północno-bałtyckiego, dochodzący do granicy tundry. Jego południowa granica wyznaczona jest w przybliżeniu linią miast: Elbląg, Morąg, Olsztyn, Łomża, Białystok.
Północno-wschodnia granica harcyńsko-sudecko-karpackiego obszaru rozsiedlenia świerka przebiega wzdłuż linii miast: Zgorzelec, Wrocław, Kalisz, Łódź, w okolicach Siedlec skręca ku południowemu wschodowi i biegnie dalej od linii: Lublin do Lwowa i obejmuje łuk Karpat Wschodnich i Południowych. Zasięg pionowy świerka w Tatrach dochodzi do wysokości 1600 m.n.p.m. Świerk jest bardzo wrażliwy na spóźnione przymrozki oraz mroźne, suche wiatry, ale znosi ocienienie boczne w młodości, natomiast wraz z wiekiem wzrasta jego światłożądność. Najlepszy wzrost świerk osiąga w zwarciu pełnym, gdzie wykształca strzałę gonną, prostą i mało zbieżystą o wysokiej wartości technicznej. Pod względem żyzności gleby nie jest zbyt wymagający, natomiast co do wilgotności ma duże wymagania i dlatego też optymalnie rośnie w klimacie górskim, obfitującym w opady atmosferyczne.
