Synagoga Tempel w Krakowie

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).


Synagoga Tempel w Krakowie

Data budowy	1862
Data zniszczenia	II wojna światowa
Tradycja	reformowana
Architekt	Ignacy Hercok
Budulec	murowana
Obecnie	czynna synagoga
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Aron ha-kodesz

Galerie dla kobiet

Bima

Sufit z żyrandolem

Synagoga Tempel została zbudowana w Krakowie w latach 1860-1862, według projektu Ignacego Hercoka, przez Stowarzyszenie Izraelitów Postępowych, przy ulicy Miodowej 24. Do synagogi uczęszczali Żydzi, którzy skłaniali się ku asymilacji kulturowej. Nabożeństwa odprawiano na sposób XIX wiecznej zreformowanej liturgi. Raz w tygodniu wygłaszono kazania w języku polskim i niemieckim głównie przez kaznodziejów z wykształceniem akademickim. Tempel posiadał chór, w którym w okresie międzywojennym śpiewały kobiety. Synagoga była kolejno przebudowywana w latach 1868, 1893 i 1924 roku, kiedy to bryła synagogi została ostateczne ukształtowana i pozostaje taka do dnia dzisiejszego. Wówczas dobudowano parterowe nawy boczne.

Podczas II wojny światowej, hitlerowcy zdewastowali synagogę, urządzili w niej magazyn a w nawie północnej stajnię dla koni. Po wojnie w synagodze znów odbywały się nabożeństwa, modlili się w niej zarówno postępowcy jak i ortodoksi, dla których w boczym pomieszczeniu budynku umieszczono salę modlitewną. W 1947 roku, w północnej częsci synagogi powstała mykwa. W Templu regularnie odbywały się nabożeństwa aż do śmierci ostatniego kantora Abrahama Lesmana w 1985 roku. W latach 1995-2000 trwały szeroko posunięte prace remontowe i konserwatorskie. Obecnie synagoga mimo iż jest nieprzerwanie czynna, to nabożeństwa odbywają się w niej kilka razy do roku m.in. w Festiwal Kultury Żydowskiej. Pod koniec czerwca 2006 roku, nieznani wandale pomalowali synagogę antyżydowskimi napisami.

Przez wiele lat synagoga była krytykowana przez ortodoksyją społeczność żydowską uczęszczającą głównie do synagogi Remuh. Obecnie jest jedyną na świecie synagogą Izraelitów reformowanych.

[edytuj] Architektura

Wolnostojąca synagoga została wybudowana w stylu mauretańsko-renesansowym. Posiada bardzo bogate wyposażenie oraz dekoracje elewacji, z elementami neorenesansowymi. Na elewacji i ścianach bocznych znajdują się dwudzielne, arkadowe okna w których znajdują się unikalne 36 barwnych witraży z przełomu XIX i XX wieku, ufundowanych przez członków kongregacji. Nad głównym wejściem, pod trójkątnym przyczółkiem fasady, umieszczono tablice Dekalogu, wykonane z czarnego marmuru. Pod tablicami umieszczono tekst 100,4 psalmu: "Wstępujcie w bramy Jego z pieśnią dziękczynną, z hymnami pochwalnymi na Jego dziedzińce". Wnętrze wielkiej sali modlitewnej ozdabiają stiuki, stylizowane wzory na stropie i ścianach galerii, wspartej na żelaznych ozzdobnych filarach. Na ścianie wschodniej znajduje się wspaniałe Aron ha-kodesz wykonane z białego karraryjskiego marmuru, umieszczona jest w półokrągłej apsydzie, oddzielona od pomieszczenia ścianką z arkadami, wspartymi na czterech marmurowych kolumnach. Na środku sali głównej stoi bima, umieszczona po wojnie za którą znajduje się pulpit kantora.

Na początku lat 90-tych XX wieku, synagoga została poddana przebudowie, według projektów Beniamina Torbego, w wyniku tego uzyskała swój dzisiejszy eklektyczny z domieszką elementów neoromańskich charakter.

[edytuj] Otoczenie synagogi

Tempel stał kiedyś w niewielkim ogrodzie otoczonym murem, niestety w wyniku regulacji z dawnego ogrodu pozostał tylko skrawek znajdujący się za budynkiem.

Za synagogą Tempel, w części ogrodu przylegającej do sąsiednich kamienic, powstaje Centrum Społeczności Żydowskiej.