Staroobrzędowcy
Z Wikipedii
Staroobrzędowcy, starowierzy lub starowiercy, raskolnicy (ros. старообрядчество) - odłam prawosławia w Rosji, powstały w wyniku sprzeciwu wobec reform patriarchy Nikona w 1652 roku.
Reformy Nikona zmierzały do poprawienia rytów tak, aby były zgodne z greckimi księgami liturgicznymi. Do najważniejszych reform należało czynienie znaku krzyża trzema palcami, a nie dwoma, oraz poprawiona pisownia imienia Jezus. Wprowadzono także śpiew polifoniczny.
Staroobrzędowcy postrzegali te zmiany jako herezje, zwiastującą koniec świata (staroobrzędowcy wierzą w istnienie trzech wielkich apostazji: katolickiej, greckiej i rosyjskiej Nikona) i odrzucili je. "Raskoł" został potępiony w 1667 roku, uznany za przestępstwo i raskolnicy poddani zostali krwawym prześladowaniom, a ich duchowego przywódcę Awwakuma Pietrowicza uwięziono i spalono na stosie w roku 1682. Część staroobrzędowców uznała, że Bóg pozbawił ich całkowicie kapłanów i sakramentów - w powyższej sytuacji za drogę do oczyszczenia i powrotu do Boga uznawano niekiedy samospalenie. Wierni zamykali się w cerkwiach z całymi rodzinami i ze starymi księgami liturgicznymi, po czym podkładano ogień.
Część wyznawców - chroniąc sie przed prześladowaniami ze strony władz carskich i cerkiewnych - emigrowała w odległe zakątki imperium rosyjskiego i poza jego granice, docierając w końcu XVIII w. m.in. na Suwalszczyznę i Mazury.
Do raskołu przyłączyło się początkowo kilku biskupów, ale po ich egzekucji starowierzy utracili własną hierarchię kościelną (zgodnie z prawosławną - podobnie jak katolicką - teologią wyświęcać kapłanów mogą tylko posiadający sukcesję biskupi). W tej sytuacji ruch podzielił się na bezpopowców, którzy odrzucili kapłanów i sakramenty (najczęściej z wyjątkiem chrztu) i popowców (biegłopopowców), którzy przyjmowali kapłanów wyświęconych w kościele prawosławnym, ale suspensowanych. Bezpopowcy podzielili się na wiele sekt, niektórych o skrajnych i niezwykłych praktykach (skopcy, chłyści). Popowcy uzyskali w końcu własną hierarchię (właściwie dwie główne hierarchie: białokrynicką i nowozybkowską).
Po złagodzeniu prześladowań powstał w Rosyjskim Kościele Prawosławnym ruch, zmierzający do przyjęcia staroobrzędowców jako dozwolonego przez władze rytu (jedinowierczestwo, единоверчество). Większość staroobrzędowców odrzuca jednak obecną Cerkiew, w której ich zdaniem rządzi antychryst.
Mimo niewielkich różnic doktrynalnych i liturgicznych wieki prześladowań i ukrywania swoich przekonań uczyniły ze starowierstwa specyficzną kulturę wyznaczaną przez nieufność wobec władzy, konserwatyzm i egzaltację religijną. Ruch staroobrzędowy wydał kilku wybitnych pisarzy rosyjskich poczynając od Awwakuma Pietrowicza, który był autorem autobiografii, uważanej za arcydzieło rosyjskiej prozy.