Ruda (powiat ropczycko-sędziszowski)
Z Wikipedii
| Ruda | |
| Województwo | podkarpackie |
| Powiat | ropczycko-sędziszowski |
| Gmina | Sędziszów Małopolski |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
17 |
| Tablice rejestracyjne | RRS |
Ruda – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie ropczycko-sędziszowskim, w gminie Sędziszów Małopolski.
W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa rzeszowskiego.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Po raz pierwszy miejscowość wymienia dokument z 1459 roku, w którym dzierżawca dóbr ropczyckich, Jan Czyżowski, udzielił zezwolenia Mikołajowi Dzikowi z Borku na wydobywanie rudy nad Tuszymką. Funkcjonowały wówczas jednocześnie dwie nazwy wsi: Zaszkodna i Ruda. W dokumentach pojawia się również nazwa Dwierudzie, którą określano prawdopodobnie Rudę i Kamionkę razem. Na początku XVI wieku działały w Rudzie dwie kuźnice: Marcina Bajera i Andrzeja Baryczki. Dane z 1765 roku informują, że we wsi było 5 kmieci, 12 zagrodników, 7 komorników. Miejscowa tradycja mówi, że tereny nad Tuszymką, a więc i Ruda, były obiektem zainteresowania Rusinów, a później Tatarów, którzy parli tu po żelazo.
22 października 1885 r. urodził się tu Stanisław Kot, wybitny historyk kultury, działacz ruchu ludowego, polityk. Ukończywszy edukację na stopniu podstawowym w szkole w Czarnej i Sędziszowie, kształcił się w rzeszowskim Gimnazjum, a następnie studiował prawo, historię i polonistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W 1920 r. objął Katedrę Historii Kultury na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wielkie uznanie przyniosła mu praca pt. "Historia wychowania", do dzisiaj nie mająca sobie równej w polskiej literaturze historyczno – pedagogicznej. Jego naukowe dokonania ceniono też poza granicami naszego kraju, czego dowodem doktorat "honoris causa", nadany przez Uniwersytet w Oksfordzie. W latach II wojny światowej był ambasadorem w ZSRR, ministrem w rządach gen. Władysława Sikorskiego i Stanisława Mikołajczyka. Po wojnie był ambasadorem Polski Ludowej w Rzymie. W 1949 r. zdecydował się pozostać na emigracji. Ten "...uczony o znakomitej wiedzy, szerokich widnokręgach, najbystrzejszym sądzie ..." zmarł w 1975 r. w Londynie.
Podobno ojciec Stanisława Kota, Marcin, był jednym z dwóch ludzi we wsi, umiejących czytać i pisać, którą to umiejętność wyniósł ze służby w austriackim wojsku. Nie dziwią więc dążenia mieszkańców do utworzenia we wsi szkoły. Istniała ona już przed 1918 r. Po drugiej wojnie światowej funkcjonowała jako placówka czteroklasowa, w latach 1946-71. Ze względu na niewielką liczbę uczniów, została zlikwidowana. Obecnie dzieci z Rudy uczęszczają do szkoły w Cierpiszu.
[edytuj] Przyroda
Północne obszary wsi zajmuje zalew na rzece Tuszymce. Dzięki niemu oraz okolicznym lasom, Ruda jest doskonałym miejscem wypoczynku dla spragnionych ciszy, spokoju, miłośników grzybobrania i wędkarstwa. Powstające coraz to nowe domki letniskowe zdają się potwierdzać rekreacyjne walory miejscowości. Usytuowano tu również Ośrodek Pomocy Społecznej, dysponujący blisko setką miejsc dla osób starszych, wymagających opieki.
[edytuj] Zabytki
Najciekawszymi obiektami w Rudzie są : "Grunwald" – krzyż, upamiętniający pięćsetlecie zwycięstwa nad wojskami krzyżackimi, wzniesiony w 1910 r. oraz kaplica z 1916 r., wybudowana ku czci poległych w czasie pierwszej wojny światowej, miejsce odprawiania nabożeństw w ciepłe dni.
[edytuj] Inne
Ruda jest zgazyfikowana, stelefonizowana.
We wsi działa Ochotnicza Straż Pożarna powstała w 1962 r. Pierwszym prezesem został wybrany Józef Ciężkowski. Posiada ona remizę, wzniesioną w 1971 r. i rozbudowaną w 1982 r. Obecnie liczy 27 członków. Prezesem jest Stanisław Ziobro, a naczelnikiem – Marek Sum.
Zobacz też: Ruda
