Ruch (organizacja)

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ruch – konspiracyjna organizacja niepodległościowa działająca w Polsce w latach 1965-1970.

Spis treści

1 Program
2 Działalność
3 Akcja "Poronin" i procesy członków grupy
4 Epilog
5 Bibliografia
6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Program

"Ruch" powstał w połowie lat 60. Na IV Zjeździe, w styczniu 1969 r. przyjął deklarację programową Mijają lata. (Jej autorami byli: Stefan Niesiołowski, Andrzej Czuma, Emil Morgiewicz.) Podstawowym elementem programu "Ruchu" była walka o niepodległość. Jego działacze zdecydowanie odrzucali komunizm i nie uznawali Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za legalne państwo polskie. Nie próbowali więc, w przeciwieństwie do innych środowisk opozycyjnych, działać na rzecz reformy i demokratyzacji PRL, uważali, że dopiero na jej gruzach należy budować niepodległe państwo: demokratyczne, niezależne od Związku Radzieckiego, gwarantujące przestrzeganie praw człowieka. Postulowali wręcz wprowadzenie zakazu działalności partii o programie totalitarnym, faszystowskim, partii głoszących nienawiść klasową i walkę klas. Przewidywali, że do wyzwolenia Polski dojdzie w przyszłości na drodze masowych wystąpień społecznych. Do założycieli "Ruchu", poza autorami deklaracji, należeli Marian Gołębiewski i Benedykt Czuma. W najbardziej aktywnym okresie działalności organizacja liczyła ok. 100 członków.

[edytuj] Działalność

Jednym z istotniejszych przejawów działalności grupy było wydawanie własnych pism, pierwszych, które po 1956 r. drukowano poza cenzurą. We wrześniu 1969 r. zaczął się ukazywać "Biuletyn", pojawiło się też, choć na krótko, drugie pismo – "Informator".

Ponieważ niemożliwe było zdobycie narzędzi technicznych do prowadzenia działalności wydawniczej legalnymi środkami, działacze "Ruchu", zainspirowani tradycją Organizacji Bojowej PPS, zdecydowali się na akcje ekspropriacyjne. W latach 1969-1970 zdobyto kilka powielaczy i maszyn do pisania, wynosząc je z budynków różnych instytucji państwowych.

Niektórzy członkowie podejmowali nieoficjalnie (poza działaniami planowanymi i aprobowanymi przez organizację) akcje wzorowane na małym sabotażu – głównie malując na murach antykomunistyczne napisy. Do najbardziej spektakularnych działań tego rodzaju należało zrzucenie z Rysów tablicy poświęconej Włodzimierzowi Leninowi. Dokonali tego w sierpniu 1968 r. Stefan Niesiołowski i Wojciech Majda.

Organizacja zdekonspirowana została 10 czerwca 1969 w wyniku donosu Sławomira Daszuty złożonego Służbie Bezpieczeństwa w Gdańsku.

[edytuj] Akcja "Poronin" i procesy członków grupy

Wiosną 1970 działacze "Ruchu" rozpoczęli przygotowania do podpalenia Muzeum Lenina w Poroninie. Akcja ta zaplanowana została jako protest przeciwko oficjalnym uroczystym obchodom setnej rocznicy urodzin Lenina (zwanej potocznie SRUL-em), które były zaplanowane na 21 czerwca. Aresztowania członków "Ruchu" nastąpiły dzień wcześniej. W trakcie śledztwa SB natrafiła m.in. na archiwum organizacji. Zatrzymano ok. 150 osób. Do połowy 1971 r. kilkadziesiąt z nich wypuszczono. Ostatecznie sądzono 32 osoby w sześciu procesach. Ostatni z nich miał miejsce w dniach 21 września – 23 października 1971 r. i sądzeni w nim przywódcy organizacji otrzymali za prowadzenie przygotowań do obalenia w przyszłości przemocą ustroju socjalistycznego w PRL oraz liczne przestępstwa kryminalne (wg komunikatu PAP), następujące wyroki:

Andrzej Czuma 7 lat

Stefan Niesiołowski 7 lat

Benedykt Czuma 6 lat

Marian Gołębiewski 4,5

Bolesław Stolarz 4,5

Emil Morgiewicz 4 lata

Były to najwyższe wyroki, jakie od 1956 r. wydano za działalność polityczną.

Oficjalne gazety mogły drukować tylko informacje zawarte w enigmatycznym komunikacie PAP. Wszystkie inne wiadomości o procesie i samej organizacji objęte były cenzurą. W istocie akt oskarżenia obejmował także (poza przygotowaniami do obalenia siłą ustroju) zarzut wydawania nielegalnej prasy, zrzucenia z Rysów tablicy ku czci Lenina (tylko za ten jeden punkt prokurator zażądał roku więzienia), zamiar wysadzenia pomnika Lenina. Jako przestępstwa kryminalne, o których wspomina komunikat, potraktowano przede wszystkim nielegalne zdobywanie powielaczy i maszyn do pisania.

We wcześniejszych procesach skazano: Marka Niesiołowskiego i Wiesława Kęcika na 3,5 roku, Stefana Turschmida na 2,5 roku, Elżbietę Nagrodzką, Jan Kapuścińskiego, Wojciecha Manteja, Jacka Bartkowiaka, Grzegorza Dzięgielewskiego, Marzenę Górszczyk, Janusza Krzyżewskiego i Wiesława Kurowskiego na 2 lata więzienia, Janusza Kenica na 20 miesięcy, Marka Kruzerowskiego i Edwarda Piotrowskiego na 1,5 roku, Adama Więckowskiego, Jana Długołęckiego i Wojciecha Majdę na rok, Andrzeja Woźnickiego na 10 miesięcy więzienia, a Joannę Szczęsną, Barbarę Wińczyk, Mirosławę Grabowską, Wojciecha Drozdka, Jerzego Bergiela, Lucynę Paszkowską, Czciborę Iżycką i Jacka Bierezina na kary w zawieszeniu.

W obronie oskarżonych wystosowano do ministra sprawiedliwości tzw. List 17-tu, który podpisali: Jerzy Andrzejewski, Jacek Bocheński, Andrzej Braun, W.Dąbrowski, Jerzy Ficowski, Zbigniew Herbert, Anna Kamieńska, Andrzej Kijowski, Tadeusz Konwicki, Igor Newerly, Marek Nowakowski, Agnieszka Osiecka, Jarosław Marek Rymkiewicz, Wiktor Woroszylski.

[edytuj] Epilog

Ostatni ze skazanych opuścili więzienia w 1974 r. na mocy amnestii. Przyczyniły się do tego liczne dalsze interwencje w ich obronie. Z inicjatywy m.in. Jana Olszewskiego wystosowano kolejny list, do Rady Państwa. Podpisali go, poza sygnatariuszami Listu 17-tu, także Stanisław i Maria Ossowscy oraz Marian Falski. Z prośbą o ułaskawienie, popartą przez kardynałów: Stefana Wyszyńskiego i Karola Wojtyłę, zwróciła się matka braci Czumów. Interweniował też w tej sprawie prezes Kongresu Polonii Amerykańskiej, Alojzy Antoni Mazewski.

Aresztowania w 1970 r. położyły kres działalności "Ruchu". Wielu spośród jego członków zaangażowało się później w działalność Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela i innych organizacji opozycyjnych.

W 1996 r. Sąd Najwyższy umorzył, po kasacji, sprawy Mariana Gołębiewskiego i Bolesława Stolarza. 14 stycznia 2002 r. uniewinnił zaś Andrzeja i Benedykta Czumów, Stefana Niesiołowskiego i Emila Morgiewicza, z zarzutu "przygotowań do obalenia przemocą ustroju PRL", uwzględniając kasację, o którą wystąpił w 2000 r. ówczesny prokurator generalny, Lech Kaczyński. Kasacja nie obejmowała pozostałych zarzutów, a zatem sąd nie mógł się do nich ustosunkować.

[edytuj] Bibliografia

Ewa Ostrołęcka [Stefan Niesiołowski], Ruch przeciw totalizmowi, Warszawa 1985 (Niezależna Oficyna Wydawnicza).
Stefan Niesiołowski, Organizacja "Ruch", "Więź" 1990, nr 1.
Emil Morgiewicz, Ruch wobec stabilizacji, "Karta" 1996,nr 20.
Antoni Dudek, Akcja "Poronin", w: tegoż, Ślady PeeReLu. Ludzie, wydarzenia, mechanizmy, Kraków 2000, s. 127-131.
Piotr Byszewski, Konspiracyjna organizacja "Ruch", "Glaukopis" 2003, nr 1.
Piotr Byszewski, Kryptonim "Rewident". SB na tropie "Ruchu", "Biuletyn IPN" 2005, nr 3.