Piłka ręczna
Z Wikipedii
Piłka ręczna, szczypiorniak (ang. handball), zespołowa gra sportowa, w której biorą udział dwie drużyny po 7 zawodników. Celem gry jest wrzucenie za pomocą rąk piłki do bramki przeciwnika. Piłka może być rzucana, popychana, łapana, uderzana i zatrzymywana. Zawodnicy, oprócz bramkarzy, nie mają prawa trzymać w rękach piłki dłużej niż 3 sekundy, co wymusza bieg z kozłowaniem i liczne podania.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Dyscyplina ta narodziła się pod koniec XIX w. w Niemczech, z inicjatywy nauczyciela gimnastyki Konrada Kocha. Pierwsze przepisy skodyfikował w Danii w 1911 roku Frederik Knudsen. W wersji duńskiej w grze brało udział 2 razy po 7 zawodników, zaś w niemieckiej (zwykle rozgrywanej na otwartych boiskach) zespoły złożone były z 11 zawodników.
Międzynarodowa Amatorska Federacja Piłki Ręcznej powstała w 1928 roku podczas igrzysk olimpijskich w Amsterdamie. Gra w wersji 11-osobowej była dyscypliną pokazową na olimpiadzie w Berlinie w 1936 roku, na życzenie Adolfa Hitlera, by powrócić na Igrzyska Olimpijskie po trzydziestu sześciu latach już w odmianie siedmioosobowej. Pierwsze mistrzostwa świata drużyn 7- i 11-osobowych rozegrano w 1938 roku w Niemczech. W obu kategoriach zwyciężyli gospodarze. Przez kilkanaście lat obie formy piłki ręcznej istniały obok siebie, jednak gra z udziałem 11 zawodników stopniowo zanikała, a szczypiorniak rozgrywany przez 7 graczy stawał się coraz bardziej popularny.
Rozwojem dyscypliny kieruje obecnie International Handball Federation (IHF), gra w kategorii mężczyzn jest dyscypliną olimpijską od 1972 roku (Igrzyska w Monachium), kobiety startują na olimpiadzie od 1976 roku.
[edytuj] Ogólne zasady gry
W grze biorą udział dwie drużyny po 14 zawodników (7 na boisku i 7 rezerwowych). Celem gry jest zdobycie większej liczby bramek niż drużyna przeciwna. Gol jest zdobyty, gdy piłka przekroczy linię bramkową całym obwodem i znajdzie się wewnątrz bramki. Mecz dzieli się na dwie połowy po 30 minut z 10-minutową przerwą. Piłka może być rzucana, popychana, łapana, uderzana,zatrzymywana oraz kopana (tylko udami bądź kolanami). Zawodnicy mogą dotykać piłki wszystkimi częściami ciała oprócz podudzia i stóp. Jeżeli zawodnik nie kozłuje piłki, może ją trzymać jedynie 3 sekundy. Tylko bramkarz znajdujący się w polu bramkowym (w obrębie linii 6 metrów) jest zwolniony z przestrzegania tych zasad. Mecz rozpoczyna drużyna, która wygrała piłkę po rzucie monetą. Zawodnik tej drużyny wykonuje podanie do partnera z zespołu, trzymając jedną stopę na linii środkowej boiska do chwili, gdy piłka opuści jego dłonie. Gracze podczas początku i wznowienia gry muszą przebywać na swoich połowach boiska. Gracz będący w posiadaniu piłki może ją podać, kozłować lub trzymać nie dłużej niż 3 sekundy. Nie może również wykonać więcej niż trzy kroki trzymając piłkę. Po zdobyciu bramki przez jedną z drużyn, zespół który ją stracił wznawia grę rzutem ze środka boiska. Gdy zawodnik jednej z drużyn wykonuje rzut do bramki, musi uważać by nie przekroczyć linii znajdującej się 6 metrów od bramki. Gdy jednak ją przekroczy jest rzut wolny dla drużyny przeciwnej.
- Piłka składa się z gumowej dętki pokrytej zszytymi kawałkami skóry lub tworzywa syntetycznego, które nie mogą być błyszczące i śliskie. Obwód piłki używanej przez mężczyzn to 58-60 cm, natomiast kobiety grają piłką o obwodzie 54-56 cm. Waga piłki to około 500 gram.
- Ubiór zawodników musi być jednolity dla wszystkich członków zespołu; strój składa się ze spodenek i koszulek, opatrzonych numerami; numery na plecach powinny mieć przynajmniej 20 cm, a z przodu przynajmniej 10 cm; nie wolno używać kasków ani masek ochronnych, zakazane jest także noszenie biżuterii i okularów w twardych oprawkach oraz innych przedmiotów mogących narażać graczy na niebezpieczeństwo.
- Boisko ma wymiary 40 na 20 metrów; dłuższy bok zwany jest linią boczną, a krótszy linią końcową; część linii końcowej znajdująca się między słupkami bramki nosi nazwę linii bramkowej; wzdłuż jednej z linii bocznych, po 4 metry po obu stronach linii środkowej wyznaczona jest linia zmian; na boisku wyznaczone są dwa pola bramkowe ograniczone linią 6 metrów. W polu bramkowym drużyny może przebywać tylko jej bramkarz; bramka ma 2 metry wysokości i 3 szerokości.
- Sędziowie to dwóch boiskowych, którzy nadzorują przebieg gry i rozstrzygają wszystkie spory oraz stolikowi: techniczny zegarowy, punktowy i sekretarz komisji sędziowskiej.
[edytuj] Kategorie wiekowe rozgrywek
Podstaw piłki ręcznej dzieci mogą zacząć się uczyć już w pierwszej lub drugiej klasie szkoły podstawowej. W rozgrywkach międzyszkolnych oraz rozgrywkach organizowanych przez Okręgowe Związki Piłki Ręcznej mogą już brać udział dzieci z III i IV klasy szkoły podstawowej. Kategoria wiekowa wyznacza górny limit wieku zawodnika. W kategoriach:
- „młodzika młodszego” mogą brać udział zawodnicy, którzy mieli do 12 lat w momencie rozpoczęcia rozgrywek (VI klasa szkoły podstawowej)
- „młodzik” to kategoria wiekowa dla zawodników do 14. roku życia (II klasa gimnazjum)
- „junior młodszy” to zawodnicy do 17. roku życia (I klasa szkoły średniej)
- „junior starszy” do 19 lat (III klasa szkoły średniej).
Po ukończeniu wieku juniora starszego zawodnicy stają się seniorami, gdzie nie obowiązują już ograniczenia wiekowe.
[edytuj] Systemy rozgrywek i zawodów
W Polsce rozgrywki w kategoriach młodzieżowych prowadzone są w pierwszej fazie przez Okręgowe Związki Piłki Ręcznej, następnie dwie najlepsze drużyny z lig wojewódzkich grają na szczeblu centralnym pod egidą Związku Piłki Ręcznej w Polsce (ZPRP). Zmagania seniorskie odbywają się pod nadzorem ZPRP.
- Młodzicy młodsi to najczęściej zawodnicy V i VI klasy szkoły podstawowej, tutaj rozgrywki wojewódzkie prowadzone są na zasadzie grupowej, zespoły grają najczęściej w 4 zespołowych grupach i 2 najlepsze przechodzą dalej i tak aż do finału, gdzie wyłoniony zostaje mistrz województwa. W tej kategorii wiekowej mistrzowie województw nie walczą już dalej, jednak V-klasiści mogą walczyć o tytuł Mistrza Polski w corocznym turnieju w Ciechanowie, natomiast VI-klasiści zmagają się na jednym z najstarszych młodzieżowych turniejów w Polsce, na Mistrzostwach Polski klas VI w Kępnie.
- Młodzicy, tutaj rozgrywki na szczeblu wojewódzkim prowadzone są w sposób podobny do poprzedniej kategorii lub rozgrywana jest normalna liga systemem mecz i rewanż, każdy z każdym i dwie najlepsze ekipy awansują do ćwierćfinału Mistrzostw Polski. Na tym etapie zespoły podzielone zostają na 8 grup po 4 zespoły, gdzie każdy gra z każdym i dwie najlepsze ekipy awansują do półfinału Mistrzostw Polski. Tutaj podobnie 4 grupy po 4 zespoły i po dwie najlepsze awansują do turnieju finałowego. Impreza ta odbywa się w jednym mieście, gdzie 8 zespołów dzieli się na dwie grupy dwie najlepsze ekipy z każdej grupy grają systemem 1A-2B i 2A-1B zwycięzcy potyczek grają o złoto, a przegrani o brąz. Zwycięski zespół zdobywa złote medale i tytuł Mistrza Polski Młodzików.
- Juniorzy młodsi. Na szczeblu wojewódzkim rozgrywana jest liga każdy z każdym, mecz i rewanż, na szczeblu centralnym rzecz ma się tak samo jak w młodzikach, przy czym turniej finałowy rozgrywany jest w ramach Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży i zwycięzca oprócz tytułu Mistrza Polski otrzymuje złoty medal Olimpiady Młodzieży.
- Juniorzy starsi. Na szczeblu wojewódzkim system ten sam co w juniorach młodszych, a na szczeblu centralnym ten sam co w młodzikach. Do tej pory w kategorii chłopców żadnemu zespołowi nie udało się zdobyć tym samym składem osobowym wszystkich trzech tytułów mistrzowskich, ale złotymi zgłoskami zapisały się dwie ekipy: Wybrzeże Gdańsk rocznik 1982 (złoto w młodzikach i juniorach starszych oraz srebro w juniorach młodszych) oraz MMTS Kwidzyn rocznik 1983 (złoto w młodzikach i juniorach młodszych i brąz w juniorach starszych).
- Rozgrywki seniorskie kobiet. W sezonie 2005/2006 w ogólnopolskich rozgrywkach bierze udział 45 zespołów. Współzawodnictwo odbywa się na trzech szczeblach: 4 grupy II ligi (łącznie 21 zespołów), I liga (12 ekip) i ekstraklasa gdzie o tytuł Mistrza Polski walczy 12 zespołów. Zwycięzca ma prawo występów w kwalifikacjach do Ligi Mistrzyń, a 4 następne ekipy w europejskich pucharach. Aktualnym Mistrzem Polski jest SPR Lublin.
- Rozgrywki seniorskie mężczyzn. W sezonie 2003/2004 zlikwidowano III ligi, więc najniższą klasą rozgrywkową jest aktualnie II liga, w której są 4 grupy - gra 37 zespołów.
Na zapleczu ekstraklasy w I lidze bój toczy 25 zespołów w dwóch grupach podzielonych na północny zachód (12 ekip) i południowy wschód (13). Natomiast w krajowej elicie występuje 12 drużyn. Zwycięzca ekstraklasy ma prawo udziału w kwalifikacjach do Ligi Mistrzów, a 3 następne zespoły grają w europejskich pucharach.
[edytuj] Kadra Narodowa
Szkolenie na szczeblu centralnym zaczyna się już od wieku młodzika, ale w związku z faktem, iż imprezy rangi Mistrzostw Europy i Świata organizowane są dopiero dla starszych kategorii wiekowych w Polsce, zarówno u kobiet jak i mężczyzn mamy trzy kadry narodowe: Under 19 (kadra juniorska), Under 21 (młodzieżówka) i kadra seniorska.
[edytuj] Polskie kluby piłki ręcznej mężczyzn
- Ekstraklasa: Chrobry Głogów, MMTS Kwidzyn, Olimpia Piekary Śląskie, Piotrkowianin Piotrków Trybunalski, Stal Mielec, Śląsk Wrocław, Techtrans Darad Elbląg, Traveland Olsztyn, Vive Kielce, Wisła Azoty Puławy, Wisła Płock, Zagłębie Lubin
- I liga:
- GR. A: Sparta Oborniki, Nielba Wągrowiec, AZS Stelmet Zielona Góra, Wolsztyniak Wolsztyn, Warszawianka Warszawa, AZS AWF Warszawa, AZS AWF Gdańsk, SMS Gdańsk, AZS Gorzów Wielkopolski, Łącznościowiec Szczecin, Sokół Kościerzyna, Grunwald Poznań
- GR. B: Iskra/Polonica Kielce, Viret Zawiercie, AZS Politechnika Radomska, AZS Biała Podlaska, Gwardia Opole, ASPR Zawadzkie, Vive II Kielce, Unia Tarnów, Wisła Sandomierz, MOSiR Zabrze, Miedź Legnica, MTS Chrzanów
