O kulcie jednostki i jego następstwach

Z Wikipedii

O kulcie jednostki i jego następstwach (ros. О культе личности и его последствиях) inaczej tajny referat Chruszczowa ^[1] - referat, który wygłosił w dn. 24 - 25 lutego 1956 r. na zamknietym posiedzeniu XX Zjazdu KPZR Nikita Chruszczow, sekretarz generalny KPZR, przywódca ZSRR i następca Józefa Stalina. W referacie tym Chruszczow ukazał Stalina jako zbrodniarza na czele partii bolszewików. Stalin został oskarżony o zbrodnie, które zostały popełnione, gdy sprawował władzę, oraz o wprowadzenie tzw. kultu jednostki. W ten sposób Chruszczow, członek ścisłego kierownictwa WKP(b) od początku wielkiej czystki, próbował obarczyć wyłączną odpowiedzialnością za terror zmarłego Stalina i rozstrzelanego później Berię. Odpowiedzialność za krwawy terror została zatem ograniczona do kwestii personalnych, z pominięciem źródeł systemowych.

System państwa totalitarnego miał bowiem pozostać nietknięty, przy ograniczeniu policyjnych represji, określanych jako błędy i wypaczenia słusznych założeń systemu dyktatury bolszewików. Oznaczało to gwarancję bezpieczeństwa osobistego dla partyjnej nomenklatury, współpracowników i wykonawców woli Stalina - ludzi których do władzy wyniósł terror lat trzydziestych XX wieku, a w konsekwencji również dla milionów zwykłych ludzi w ZSRR i w podporządkowanych mu krajach satelickich.

Policja polityczna została bowiem po śmierci Stalina i upadku Berii ponownie podporządkowana oligarchicznemu ścisłemu kierownictwu partii komunistycznej, skupionemu w Prezydium KC - Biurze Politycznym. Chruszczow ogłosił amnestię dla milionów więźniów Gułagu i drastycznie ograniczył rozmiary systemu obozów koncentracyjnych, ograniczając jego stosowanie w praktyce do więźniów kryminalnych.

Tekst raportu, tajnego w całym bloku sowieckim, został bezpośrednio po XX Zjeździe KPZR opublikowany w Polsce jako druk ścisłego zarachowania KC PZPR. Kopia jednego z egzemplarzy została przekazana korespondentom zachodnim w Polsce przez Henryka Hollanda. Opublikowany na Zachodzie wywołał wstrząs przede wszystkim w środowiskach komunistycznych i komunizujących intelektualistów, traktujących dotychczasowe doniesienia o terrorze i zbrodniach w ZSRR jako antykomunistyczną propagandę.

W Polsce szerokie upowszechnienie referatu było pretekstem do antystalinowskich wystąpień w ramach PZPR (rewizjonizm), które w połaczeniu z ruchem robotniczym po powstaniu poznańskim z czerwca 1956, doprowadziły w konsekwencji do wydarzeń Polskiego Października, dojścia do władzy Władysława Gomułki i znaczącego złagodzenia polityki partii komunistycznej w Polsce.