Niedźwiedziówkowate
Z Wikipedii
Niedźwiedziówkowate | |
Niedźwiedziówka nożówka |
|
Systematyka | |
Domena | eukarioty |
Królestwo | zwierzęta |
Typ | stawonogi |
Podtyp | tchawkodyszne |
Gromada | owady |
Podgromada | owady uskrzydlone |
Rząd | motyle |
Rodzina | niedźwiedziówkowate |
Nazwa systematyczna | |
Arctiidae |
Niedźwiedziówkowate (Arctiidae), rodzina motyli.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
Niedźwiedziówkowate (Arctiidae) to rodzina motyli. Znanych jest około 10 000 gatunków, występujących głównie w strefach tropikalnych. W Europie Środkowej żyje około 50 gatunków, a w Polsce 45, pospolita jest m.in. niedźwiedziówka nożówka (Arctia caja). Są to ćmy o zróżnicowanych rozmiarach, od niewielkich (17 mm) do dużych (90< mm). Komórka środkowa skrzydła długa i wąska. Głaszczki wargowe są krótkie, ssawka dobrze rozwinięta. Czułki u samców często podwójnie piłkowane a u samic nitkowate. W podrodzinie Arctiinae odwłok jest krępy a u większości gatunków skrzydła szerokie często jaskrawo ubarwione - czerwone, pomarańczowe. Przyoczka obecne są u podrodziny Arctiinae. W podrodzinie Lithosinae większość gatunków jest niewielkich rozmiarów o wąskich skrzydłach ubarwionych szaro, szarozielono lub żółtawo. Nazwa rodziny związana jest z wyglądem gąsienic, które są silnie owłosione. Wyjątek stanowią gąsienice Lithosine o skąpym owłosieniu. Gąsienice,w zależności od gatunku żerują na roślinach zielnych oraz drzewach i krzewach liściastych. Gąsienice Lithosinae żerują na porostach Niektóre gatunki o ostrzegawczym jaskrawym ubarwieniu są niesmaczne lub trujące dla drapieżców. Nieliczne gatunki są szkodnikami. Północnoamerykańska Estigmene acrea jest szkodnikiem upraw kapusty. W Polsce szkodnikiem sadów może być oprzędnica jesienna (Hyphantria cumea). Gatunek północnoamerykański zawleczony do Europy. Po raz pierwszy stwierdzony w 1940 roku na Węgrzech. Jednak nie odnotowywano w naszym kraju jego masowych pojawów. Przepoczwarczenie następuje w półprzezroczystym, oprzędzie między roślinnością, w szparach kory drzew, w ściółce lub pod powierzchnią ziemi. Jaja owalne lub okrągłe, gładkie. Różnie zabarwione, często z mozaiką barw. Składane są przez samicę pojedynczo lub w małych złożach na krawędzi liści roślin żywicielskich. Składane grupowo mogą tworzyć różnorodnego kształtu złoża.
[edytuj] Uwaga
1. Rodzina Nolidae była dawniej włączana do Arctiidae jako podrodzina.
2. Obecnie do Arctiidae zostały włączone jako podrodzina oblaczki (Syntominae).
[edytuj] Występowanie
rozpowszechnione na całym świecie
[edytuj] Kategorie zagrożenia
niektóre gatunki w Polsce są:
- bardzo silnie zagrożone – niedźwiedziówka dwórka (Hyphoraia aulica)
- silnie zagrożone – niedźwiedziówka włodarka (Arctia villica)
- umiarkowanie zagrożone, narażone na wyginięcie - niedźwiedziówka krasa (Pericallia matronula), niedźwiedziówka plamica (Chelis maculosa), niedźwiedziówka hebe (Arctia festiva)
[edytuj] Ciekawostki
- Niektóre niedźwiedziówkowate posiadają mechanizm obronny polegający na przykrym smaku odstraszającym ewentualnych napastników.
- Włoski parzące gąsienic mogą powodować pokrzywki, wysypki na tle alergicznym (reakcje histaminowe) lub zapalenie spojówek n.p. Niedźwiedziówka nożówka (Arctia caja).
- Niektóre gatunki odsłaniają w celu odstraszenia drapieżnika spodnią parę skrzydeł o jaskrawym ubarwieniu.
- Gąsienice południowoamerykańskiej niedźwiedziówki Paracles laboulbeni żyją w wodzie. Oddychają za pomocą plastronu.
[edytuj] Systematyka
Wybrane gatunki występujących w Polsce niedźwiedziówkowatych:
Podrodzina Arctiinae
- Krasopani Hera Callimorpha quadripunctaria
- Krasopani poziomkówka Callimorpha dominula
- Misiówka gołotka Diaphora mennica
- Misiówka kasta Watsonarctia casta
- Niedźwiedziówka babkówka Parasemia plantaginis
- Niedźwiedziówka jastrzębica Diacrisia sannio
- Niedźwiedziówka dworka Hyphoraia aulica
- Niedźwiedziówka krasa Pericallia matronula
- Niedźwiedziówka hebe Arctia festiva
- Niedźwiedziówka nożówka(N.kaja) Arctia caja
- Niedźwiedziówka włodarka, (włodarka chorągiewka) Arctia villica
- Niedźwiedziówka purpura Rhyparia purpurata
- Oprzędnica jesienna Hyphantria cunea
- Proporzyca marzymłódka Tyria jacobaeae
- Sadzawka rumienica Phragmatobia fuliginosa
- Sadzanka cesarska Phragmatobia luctifera
- Szewnica miętówka Spilosoma lubricipeda
- Szewnica bzówka Spilosoma lutea
- Szewnica pokrzywnika Spilosoma urticae
Podrodzina Lithosinae
- Fałdówka siostrzyczka Eilema sororcula
- Porostnica czterokropka Lithosia quadra
- Porostnica szeroka Cybosia mesomella
- Porostnica różowa Miltochrista miniata
Podrodzina Syntominae
- oblaczek granatek Syntomis phegea