Kompleks (psychologia)

Z Wikipedii

Kompleks - zbiór myśli, słów, wyobrażeń silnie skojarzonych z pewną inną ważną i silnie zabarwioną emocjonalnie myślą, która zwykle bywa wyparta ze świadomości, stłumiona (myśl taką zwie się niekiedy jądrem kompleksu). Powrót do świadomości tego jądra kompleksu wywołuje zwykle nieprzyjemne afekty, takie jak lęk, niepokój, wstyd. Z tego względu istnieje silna tendencja do unikania, zapominania jądra kompleksu a także wszystkich innych myśli i słów, które na drodze skojarzeń mogą przywieść do świadomości niechcianą, wypartą myśl (jądro kompleksu).

PRZYKŁAD: - W swojej książce Wiara i wina Jacek Kuroń, opisując swoje więzienne doświadczenia, wspomina, że wśród więźniów istniała niepisana zasada aby nie używać w trakcie pracy, czy codziennego życia, słowa ciągnąć. W zastępstwie używano synonimów (np. targać). Celem tego zachowania jest unikanie myśli związanych z fellatio popularnie określanym jako ciągnięcie druta. W odniesieniu do powyższej definicji myśl o fellatio będzie jądrem kompleksu, a słowo ciągniąć używane w każdej innej sytuacji będzie słowem skojarzonym z jądrem kompleksu.

Istniejące kompleksy wywierają silny wpływ na zachowanie jednostki i wyrażają się w różnorakich dążeniach, obawach, postawach wobec otoczenia oraz nerwicowych reakcjach, które mogą wiązać się m.in. z zachowaniami seksualnymi.

W potocznym rozumieniu określa się w ten sposób niemiłe, wstydliwe dla danej jednostki tematy związane z ekspozycją społeczną, cechami wyglądu lub charakteru, których poruszenie wywołuje wstyd, lęk, niepokój

W psychologii wyróżniono kompleksy, które systematycznie pojawiają się u ludzi obdarzonych pewnymi cechami charakteru, bądź charakterystyczne dla pewnego okresu rozwojowego lub płci:

Występowanie wybranych kompleksów w zależności od płci i wieku:

Zobacz też: dysfunkcja seksualna, nerwica, parafilia, przegląd zagadnień z zakresu psychologii.