Koło rowerowe

Z Wikipedii

Koło rowerowe to jedna z najbardziej istotnych części roweru mająca wielkie znaczenie dla komfortu i bezpieczeństwa jazdy.

[edytuj] Budowa koła

Typowe koło rowerowe składa się z: piasty, do której są przymocowane łebki szprych. Szprychy łączą piastę z obręczą, poprzez specjalne gwintowane mocowania zwane nyplami, umożliwiające odpowiednie naciągnięcie szprych i ich wycentrowanie. Na obręcz zakłada się zwykle dętkę oraz oponę i wreszcie całość montuje się do ramy, za pomocą śrub, lub zapięć uchylno-sprężynowych zwanych z angielska "Quick Release", a po polsku: "zaciskami kół".

W niektórych rodzajach kół zamiast dętek i opon stosuje się opony bezdętkowe. Są one lżejsze, ale kosztowniejsze i bardziej podatne na przebicie.

Niektóre rodzaje kół rowerowych nie posiadają niezależnych szprych i obręczy lecz są skonstruowane z odlewów karbonowych lub aluminiowych, które tworzą koła pełne, albo mają od 3 do 5 ramion.

Masa kół ma bardzo duże znaczenie na opory doczuwane w czasie jazdy, znacznie większe niż masa pozostałych części. Wynika to faktu, że koła są cały czas rotowane i w związku z tym masa znajdująca się na ich obwodzie pokonuje ponad 6-krotnie większą drogę niż cały rower. Stąd istnieje silna tendencja w rowerach sportowych do maksymalnego "odchudzania" kół. Uzyskuje się to stosując specjalną konstrukcję obręczy, cieniowane szprychy, jak najmniejszą ich liczbę oraz jak najlżejsze ogumienie. Nawet 100 gram uzyskane w wyniku odchudzania kół poprawia trakcję i szybkość roweru.

[edytuj] Rodzaje kół dostępnych w handlu

• koła szprychowe

Na ogół koła rowerowe kupuje się razem z całym rowerem. Koła w zwykłych rowerach są montowane z mniej lub bardziej przypadkowo dobranych części produkowanych przez różnych producentów. Koła takie można sobie też, przy pewnej wprawie, zmontować samemu do czego potrzebne jest tylko kilka podstawowych narzędzi.

Koła stosowane w drogich rowerach sportowych są najczęściej kupowane osobno, od razu w całości. Producenci tych kół starają się tak dobierać części, z których są one zmontowane, aby maksymalnie je "odchudzić" przy zachowaniu ich wysokiej trwałości. Montaż tych kół – zwłaszcza ich centrowanie i wyrównoważanie – jest wykonywane automatycznie i dokładnie kontrolowane.

Koła szprychowe mają szereg rozlicznych zalet, dzięki czemu wciąż są bardzo popularne. Są bardzo lekkie, łatwo można je zmontować i uszkodzenie jednej z ich części nie oznacza konieczności wymiany całego koła.

Na trwałość kół szprychowych ogromne znacznie ma dobre wycentrowanie i zaplecienie szprych. Centrowanie to polega na naciągnięciu wszystkich szprych tak aby koło nie miało bić bocznych i aby było możliwie jak najbardziej "koliste", a ostatecznie, aby znajdowało się dokładnie pośrodku między widełkami w ramie.

Szprychy w kołach zaplata się zwykle na "dwa" lub "trzy krzyże" – tzn. każda szprycha krzyżuje się dwukrotnie (raz od góry i raz z dołu) z innymi szprychami (lub trzykrotnie – wtedy każda szprycha jest prowadzona nad dwiema i pod jedną inną szprychą). Można je też zaplatać na "jeden krzyż" oraz na "słoneczko" – czyli bez żadnego krzyżowania. Zaplot na "słoneczko" daje najlżejsze i najsztywniejsze w pionie koło, ale jest ono mało odporne na rozcentrowanie na boki. Czym więcej krzyżowań, tym koło staje się bardziej "miękkie" w pionie, ale też bardziej odporne na rozcentrowanie na boki.

Wadą kół szprychowych jest to, że w trakcie użytkowania wcześniej czy później dochodzi do jego rozcentrowywania i dlatego trzeba je od czasu do czasu centrować.

• koła zintegrowane

Koła takie produkuje się w formie jednej skorupy, odlewanej z aluminium lub karbonu. Koła takie mogą być pełne, lub posiadać od 3 do 5 ramion. Koła te są całkowicie odporne na rozcentrowanie, ale za to zdarza się im pękać. Po pęknięciu koło jest oczywiście do wyrzucenia. Koła pełne stawiają dużo mniejsze opory aerodynamiczne, ale można je stosować tylko wtedy gdy nie wieje boczny wiatr. Przy bocznym wietrze koła te zaczynają się zachowywać jak "żagle" spychając cały czas rower z jego toru jazdy. Dobre koła kompozytowe lub aluminiowe są horrendalnie drogie i dlatego nie znalazły dotąd szerszego zastosowania. Koła zintegrowane, spotykane czasami w tańszych rowerach górskich są zwykle bardzo ciężkie i ich nabywcy zwykle są zmuszeni szybko zamienić je na normalne koła szprychowe.

[edytuj] Rozmiary kół

Rozmiary kół podaje się zwykle w calach lub czasami w milimetrach. Należy zwrócić uwagę, że rozmiar koła nie jest średnicą obręczy, ale przeciętnej opony do niej przeznaczonej. Przykładowo koła 26-calowe (standard ISO 559) posiadają obręcz o średnicy 22 cali. Koła 29-calowe (ISO 662) mają obręcze o średnicy około 24,5 cala.

W rowerach szosowych i torowych stosuje się koła 700cc (700 mm), co mniej więcej odpowiada 28 calom. Rozmiar ten jest zatwierdzony przez UCI.

Niegdyś w rowerach szosowych stosowano koła 750cc (29 cali). Takie koła występują jeszcze czasem w niektórych rowerach miejskich i turystycznych, od niedawna zaczęły pojawiać się jako rozmiar 29 cali w nowych konstrukcjach rowerów górskich.

W rowerach górskich stosuje się koła 26 cali, zaś w BMX-ach i rowerach do cyklotrialu stosuje się koła 20 cali. Obie te normy także są zatwierdzone przez UCI.

Oprócz tego w rozmaitych rowerach turystycznych, miejskich i dziecięcych stosuje się także koła 24", 18", 16", 14" i nawet 12".

Zasadniczo – czym większe koła tym mają one mniejsze opory toczenia i można za ich pomocą uzyskiwać większe przełożenia i prędkości. Jednakże większe koła są cięższe, przez to trudniej jest wprawić je w ruch obrotowy (trudniej się przyspiesza) oraz stawiają one większe opory przy bocznych wiatrach.

Na gładkich nawierzchniach koła 28.-'29 cali są idealnym kompromisem.