Henryk Jordan
Z Wikipedii
Henryk Jordan (ur. 23 lipca 1842 w Przemyślu, zm. 16 maja 1907 w Krakowie) – polski lekarz, społecznik, pionier wychowania fizycznego w Polsce. Od roku 1895 profesor ginekologii i położnictwa na Uniwersytecie Jagiellońskim. Znany głównie z zakładania ogrodów zabaw dla dzieci, tzw. ogródków jordanowskich.
Spis treści |
[edytuj] Życiorys
[edytuj] Lata młodzieńcze
Pochodził ze zubożałej szlacheckiej rodziny z Zakliczyna. Był synem Bonifacego Jordana i Salomei z Wędrychowskich Jordanowej. Ojciec jego zarabiał dawaniem korepetycji, matka natomiast prowadziła dom.
Wykształcenie gimnazjalne zdobył w Tarnopolu (pierwsze cztery klasy) i Tarnowie. W 1861 roku brał udział w narodowych manifestacjach, za co groziło mu relegowanie ze szkoły, więc w 1862 wyjechał za granicę do Triestu, a rok później złożył egzamin dojrzałości w języku włoskim (został wyróżniony). Zaczął studia medyczne w Wiedniu. Od roku 1863 kontynuował naukę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Studia zakończył w 1867 egzaminem ścisłym, nie przystąpił jednak do egzaminu dyplomowego z powodu zapalenia opłucnej. Wyjechał do Berlina, a stamtąd do Nowego Jorku. W Stanach Zjednoczonych po raz pierwszy zetknął się z gimnastyką szwedzką dla młodych kobiet i dziewcząt (system Lingów), która stała się jego pasją.
W USA rozpoczął praktykę położniczą i ginekologiczną, otworzył też szkołę położnych. Po powrocie do Europy prowadził praktykę w Anglii i Niemczech.
[edytuj] Powrót do Polski
Wrócił do Polski i w 1870 roku otrzymał dyplom doktora medycyny. Zdobył uznanie jako lekarz ginekologii, specjalista położnik. Oprócz praktyki lekarskiej prowadził zajęcia dydaktyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był przez rok dziekanem na Wydziale Lekarskim UJ.
[edytuj] Funkcje społeczne
Henryk Jordan był wielkim społecznikiem o wszechstronnych zainteresowaniach. Pełnił wiele funkcji społecznych. Od 1895 do 1901 był posłem miasta Krakowa na Sejm Krajowy, ponadto był przedstawicielem Krakowskiego Towarzystwa Ginekologicznego, Towarzystwa Lekarskiego oraz Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych. Dzięki działaniom Jordana wprowadzono w szkołach obowiązkowe lekcje gimnastyki (zwanej później kulturą fizyczną czy wychowaniem fizycznym) oraz opiekę lekarską.
[edytuj] Krakowskie Błonia
Największym i najbardziej zapisanym w historii dziełem Jordana było założenie na krakowskich Błoniach (na wzór amerykański) w 1889 pierwszego w Europie publicznego ogrodu zabaw i gier ruchowych dla dzieci do lat 15. W ogrodzie tym mieściły się rozmaite urządzenia sportowe: basen, 12 boisk - każde o innym przeznaczeniu, ścieżki zdrowia i wiele innych. W ogrodzie Jordana można było ćwiczyć lekkoatletykę i gimnastykę.
W parku znajdowały się także sale do zajęć w razie niepogody, prysznice, szatnie, magazyny, a od roku 1906 warsztaty do prac ręcznych i poletka doświadczalne. Była również "Mleczarnia" służąca dożywianiu dzieci.
[edytuj] Działalność i motta
Wszystkie zajęcia poprawiające rozwój psychomotoryczny dla określonych grup wiekowych były prowadzone przez lekarzy.
Za cel stawiał sobie: "Dawać zdrowie i radość poprzez gry w słońcu i na powietrzu".
Twierdził że: "Ciągle być poważnym i nieustannie pracować żaden człowiek nie zdoła. Zmęczone ciało wymaga odpoczynku, znużony umysł wymaga wytchnienia, a dusza pragnie wesołości, tego nastroju, który życie milszym nam czyni".
[edytuj] Ogródki jordanowskie
Koncepcja ogrodu zabaw Jordana zdobyła wielkie uznanie nie tylko w Polsce. Zgodnie z hasłem, które szerzył dr Jordan - o wychowaniu zdrowego pokolenia Polaków - zaczęto otwierać Ogrody Jordanowskie w innych miastach: Warszawie, Płocku, Kaliszu, Lublinie. W 1928 powstało Towarzystwo Ogrodów Jordanowskich, które propagowało i wspierało zakładanie tego typu obiektów rekreacyjno-sportowych dla dzieci.
Wzorowym tego typu ogrodem jordanowskim jest Park Jordana w Krakowie.
[edytuj] Medal im. dr. Henryka Jordana
W 1974 Towarzystwo Przyjaciół Dzieci ustanowiło Medal im. dr. Henryka Jordana przyznawany za systematyczną pracę na polu rekreacji i usportowienia dzieci i młodzieży.
