Harpoon
Z Wikipedii
| AGM-84 Harpoon | |
 |
|
| Dane podstawowe | |
| Państwo | Stany Zjednoczone |
| Producent | Boeing IDS |
| Typ | woda-woda, powietrze-woda |
| Przeznaczenie | przeciwokrętowy dalekiego zasięgu |
| Historia | |
| Data konstrukcji | 1968 |
| Lata produkcji | 1975 - obecnie |
| Użytkowana w latach | 1977 - obecnie |
| Dane techniczne | |
| Długość | 3800 mm |
| Średnica | 340 mm |
| Rozpiętość | 910 mm |
| Napęd | turboodrzutowy Teledyne J402 |
| Prędkość | 850 km/h |
| Masa | 519 kg |
| Masa głowicy | 221 kg |
| Typ głowicy | kumulacyjna, burząca |
| Naprowadzanie | radiolokacyjne + radiowysokościomierz |
| Zasięg | AGM-84D: 220 km AGM-84E: 93 km AGM-84F: 315 km AGM-84H/K: 280 km |
| Użytkownicy | |
| Australia, Chile, Hiszpania, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Zjednoczone Emiraty Arabskie | |
Harpoon — (ang. harpun), rodzina amerykańskich przeciwokrętowych pocisków rakietowych zbudowanych przez Boeing Integrated Defense Systems w wersjach do wystrzeliwania z okrętów nawodnych, podwodnych i samolotów. Jest jedynym przeciwokrętowym pociskiem opracowanym przez Stany Zjednoczone. Przyjęty do uzbrojenia w kilku krajach, znany również pod oznaczeniem AGM-84 Harpoon dla wersji lotniczej, RGM-84 Harpoon dla wersji wystrzeliwanej z pokładów okrętów nawodnych i UGM-84 Harpoon w odmianie przystosowanej do wystrzeliwania z łodzi podwodnych. Od wprowadzenia do uzbrojenia w 1977 jest ciągle rozwijany i unowocześniany. Chociaż został zaprojektowany do niszczenia celów nawodnych przewiduje się jego użycie także do niszczenia celów znajdujących się na lądzie.
Spis treści |
[edytuj] Historia
W roku 1965 Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych rozpoczęła wstępne prace nad przeciwokrętowym pociskiem rakietowym o zasięgu 45 kilometrów (25 Mm). Głównym przeznaczeniem pocisku miało być niszczenie okrętów podwodnych slangowo nazywanych przez marynarzy waleniami, stąd jego nazwa harpun. Po zatopieniu w 1967 izraelskiego niszczyciela Eilat przez radziecki pocisk przeciwokrętowy P-15 Termit US Navy złożyła zamówienie na konstrukcję podobnego pocisku służącego do niszczenia głównie jednostek nawodnych. Prototypowy pocisk oznaczony jako ZAGM-84A został przedstawiony w 1970 przez wytwórnię McDonnell Douglas, z którą w czerwcu 1971 podpisano kontrakt na dostawę Harpoonów. Pierwsze testy rozpoczęto w październiku 1972, a w międzyczasie zdecydowano o opracowaniu trzech wersji pocisku przeznaczonych do wystrzeliwania z różnych platform: powietrznej, nawodnej i podwodnej oznaczonych odpowiednio jako AGM-84, RGM-84 i UGM-84. Ze względu na konieczność zwiększenia zasięgu pocisku do 90 km postanowiono zastosować silnik turboodrzutowy, a w wersjach do wystrzeliwania z okrętów dodatkowo startowy silnik rakietowy, który nadawał pociskowi prędkość początkową i był odrzucany po wypaleniu.
Pierwsza wersja pocisku została wprowadzona do uzbrojenia w 1977 roku i była nią odmiana RGM-84A. Dwa lata później wprowadzono wersję przeznaczoną do przenoszenia przez samoloty AGM-84A jako uzbrojenie maszyn Lockheed P-3 Orion, a w 1981 trzecią z wersji, przeznaczoną do wystrzeliwania z łodzi podwodnych UGM-84A.
[edytuj] Konstrukcja pocisku Harpoon
Zasięg pocisków wystrzeliwanych z samolotów wynosi 185 km, natomiast z platform nawodnych nieco mniej, bo tylko 140 km. Po wystrzeleniu pocisk jest naprowadzany w kierunku celu zaprogramowanego przez komputer pokładowy samolotu-nosiciela lub wyrzutni okrętowej. Sterowanie pociskiem odbywa się przy pomocy czterech ruchomych powierzchni sterowych w tylnej części kadłuba i czterech nieruchomych trapezowych stateczników zainstalowanych w połowie jego długości. Lot pocisku odbywa się na bardzo niskim pułapie około 7 metrów, a po zbliżeniu na zaprogramowaną odległość od celu załącza się aktywny system naprowadzający oparty o pracujący w paśmie J radar. Odległość załączania systemu radiolokacyjnego może być ustawiana w zależności od pożądanej dokładności trafienia lub zmniejszenia ryzyka wykrycia pocisku przez systemy obrony przeciwnika.
Pociski Harpoon mogą być odpalane również w trybie naprowadzania aktywnego, co oznacza, że wystarczy wystrzelić je w kierunku celu, a radar naprowadzający załącza się natychmiast po odpaleniu przeszukując przestrzeń pod kątami +/- 45° przed dziobem pocisku.
Bez względu na tryb naprowadzania, po namierzeniu celu pocisk gwałtownie wzbija się na pułap 1800 metrów, aby uderzyć z lotu nurkowego (manewr pop-up). Odłamkowo-burząca głowica bojowa jest wyposażona w zapalnik uderzeniowy o działaniu zwłocznym inicjującym eksplozję po zadanym czasie od uderzenia, co pozwala na przebicie struktury okrętu i wybuch w jego wnętrzu, znacznie zwiększając efekt niszczący. W przypadku nieznalezienia celu po aktywacji systemu radarowego pocisk ulega samodestrukcji po upływie określonego czasu.
W późniejszych wersjach pocisków umożliwiono wybór trybu ataku, albo przez manewr pop-up lub z bardzo niskiego pułapu w boczne powierzchnie celu.
[edytuj] Platformy wystrzeliwania
Lotnicze wersje pocisków AGM-84 wszystkich wersji są wystrzeliwane ze standardowych węzłów podwieszeń uzbrojenia. Głównymi nosicielami tych pocisków są samoloty F/A-18 Hornet, F-16 Fighting Falcon, S-3B Viking, P-3C Orion i B-52H Stratofortress. W przeszłości przenosiły je również maszyny F-111C Aardvark i brytyjskie Hawker-Siddeley Nimrod.
Wersje okrętowe RGM-84 były odpalane z wyrzutni kontenerowych różnych typów, lekkich Mk 140 lub wzmocnionych Mk 141 zawierających po 4 pociski, ale także ze starszych Mk 112 i Mk 26. Pociski pierwszej wersji RGM-84A posiadały składane powierzchnie sterowe i stabilizujące, które rozkładały się natychmiast po starcie.
Pociski przeznaczone do wystrzeliwania z łodzi podwodnych UGM-84 zamykano w specjalnych kontenerach odpalanych z wyrzutni torpedowych, które po osiągnięciu powierzchni wody uwalniały pocisk Harpoon.
[edytuj] Wersje rozwojowe pocisków Harpoon
- UGM-84B — wersja pocisku przeznaczona do wystrzeliwania z łodzi podwodnych brytyjskiej Royal Navy. Oznaczenie brytyjskie pocisku to GWS-60. Charakterystyczną cechą pocisku była możliwość lotu na bardzo niskim pułapie, prawie nad powierzchnią wody. Planowano produkcję analogicznych wersji okrętowych RGM-84B i lotniczych AGM-84B, ale żadnej z tych wersji nie zbudowano.
- xGM-84C — pociski AGM-84C, RGM-84C i UGM-84C należące do grupy pocisków Harpoon Block 1B. Charakteryzowały się niższym pułapem lotu tak jak przeznaczone dla Royal Navy UGM-84B, oraz brakiem możliwości ataku od góry w trybie pop-up. Pierwsze pociski tego Blocku wprowadzono do uzbrojenia w czerwcu 1982 roku.
- xGM-84D — pociski AGM-84D, RGM-84D i UGM-84D należące do grupy pocisków Harpoon Block 1C. Pociski tej grupy miały zwiększony do 220 km zasięg dzięki zastosowaniu innego paliwa dla silnika odrzutowego. Tryb ataku mógł być wybrany pomiędzy pop-up, a atakiem przy powierzchni wody. Elektronika pocisku została unowocześniona i zabezpieczona przed środkami przeciwdziałania elektronicznego ECM. System kontroli uzbrojenia na okrętach został zmodyfikowany w taki sposób, aby umożliwić programowanie trasy pocisku, co pozwala na ukrycie pozycji wystrzeliwującej go jednostki.
- AGM-84E — całkiem nowy pocisk oznaczony jako SLAM (od ang. Stand Off Land Attack Missile) - rozjemczy pocisk rakietowy do niszczenia celów naziemnych). Konstrukcja AGM-84E jest kombinacją kadłuba i głowicy Harpoona, systemu naprowadzania termicznego z pocisku AGM-65 Maverick i systemu transmisji danych z pocisku AGM-62 Walleye. Ta wersja AGM-84 miała być pociskiem przejściowym poprzedzającym wprowadzenie opracowywanego ówcześnie AGM-137 TSSAM, który ostatecznie nie wszedł do produkcji, a program jego rozwoju został zamknięty.
- AGM-84F i RGM-84F — pociski grupy Block 1D, charakteryzujące się większymi rozmiarami, większą masą zabieranego paliwa, oraz co za tym idzie dłuższym zasięgiem. Zwiększone rozmiary tej wersji pocisku uniemożliwiły zbudowanie wersji do wystrzeliwania z łodzi podwodnych. Większy zapas paliwa pozwolił na zaimplementowanie w pocisku funkcji poszukiwania celu zgodnie z zaprogramowanym wzorem przeczesywania powierzchni wody. W przypadku, gdy po załączeniu radaru głowica nie znajdzie celu rozpoczyna jego poszukiwanie kontynuując lot, aż do wyczerpania paliwa. Program rozwojowy Block 1D zainicjowano w 1989 roku, a pierwsze pociski wystrzelono we wrześniu 1991. Początkowo planowano przebudowę pocisków wcześniejszych wersji do Block 1D, ale w 1993 program został zamknięty.
- xGM-84G — pociski AGM-84G, RGM-84G i UGM-84G należące do grupy pocisków Block 1G, które powstały przez przebudowę pocisków grupy Block 1C. Modernizacja objęła dodanie możliwości patrolowania określonej strefy w przypadku niewykrycia celu jak w Blocku 1D, oraz unowocześnieniu elektroniki, aby była mniej wrażliwa na środki przeciwdziałania radioelektronicznego.
- AGM-84H SLAM-ER — (od SLAM-Extended Response), znacznie unowocześniona i zmodyfikowana wersja AGM-84E opracowana w latach 1994-1997 i wprowadzona do uzbrojenia w 2000 roku. Najważniejszymi cechami odróżniającymi tę wersję pocisku od poprzedników są dwa skośne skrzydła podobne jak w pocisku BGM-109 Tomahawk, które znacznie zwiększyły jego zasięg i zwrotność. Głowica naprowadzająca zawiera komputer z bezwładnościowym systemem nawigacyjnym INS, oraz wielokanałowym odbiornikiem GPS. Systemy transmisji danych charakteryzują się większym zasięgiem i mniejszą podatnością na zakłócenia systemami ECM.
Dane o celu mogą być wprowadzone do komputera pocisku z systemów pokładowych samolotu, a podczas lotu jest prowadzone dodatkowe poszukiwanie innych celów, które mogą w danej chwili okazać się ważniejszymi lub stanowiącymi większe zagrożenie. Głowica naprowadzania termicznego jest uodporniona na oślepienie laserowymi środkami obrony, a głowica bojowa tej wersji pocisku posiada większą masę 360 kg, w porównaniu do poprzednich wersji AGM-84.
- RGM-84J — pocisk grupy Block 2 zaproponowany przez McDonnell Douglas w ramach programu Harpoon 2000 na początku 1996. System naprowadzający stanowi wspomagany GPSem system INS i aktywna głowica naprowadzająca odporna na zakłócenia. Połączenie systemów GPS i INS pozwoliło na uzyskanie większej precyzji podczas ataków na cele znajdujące się na wybrzeżu. Ten typ pocisku nie został przyjęty do uzbrojenia amerykańskich sił, ale jest produkowany na eksport pod nazwą AGM-84L i RGM-84L.
- AGM-84K — zmodyfikowany wariant pocisku AGM-84H SLAM-ER. Pocisk został wprowadzony do uzbrojenia w lipcu 2002 roku, a wszystkie posiadane przez Stany Zjednoczone pociski Harpoon wersji AGM-84H mają być unowocześnione do standardu AGM-84K.
