Grywałd

Z Wikipedii

Grywałd
Województwo	małopolskie
Powiat	nowotarski
Gmina	Krościenko nad Dunajcem
Sołtys	Edward Ponicki
Populacja (2006)  - liczba ludności	1,6 tys.
Strefa numeracyjna (do 2005)	18
Kod pocztowy	34-450
Tablice rejestracyjne	KNT
Strona internetowa wsi

Grywałd – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Krościenko nad Dunajcem. Grywałd występuje w dokumentach po raz pierwszy w roku 1330 jako Grünewald, czyli Zielony Las.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie nowosądeckim.

Znajduje się na stokach Lubania w Gorcach.

Główną atrakcją miejscowości jest XV-wieczny gotycki kościół drewniany pw. św. Marcina. Legenda mówi, że na miejscu dzisiejszej świątyni znajdować się miała pogańska gontyna. Miejscowość znajduje się na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.

[edytuj] Kościół parafialny pw. św. Marcina

Kościół wzniesiono w II poł. XV wieku na miejscu wcześcniejszej świątyni. Podanie głosi, że jeszcze wcześniej w tym właśnie miejscu znajdowała się pogańska gontyna. Przed 1618 rokiem kościół znacznie przebudowano. Zmiany dotyczyły głównie konstrukcji dachu i stropów. W tym okresie dostawiono również wieżę, a wnętrze pokryto polichromią. Na początku XX wieku planowano powiększyć prezbiterium i dobudować boczne kaplice, ale planów tych nie zrealizowano.

Kościół zachował do dziś swój pierwotny gotycki charakter. Jest to świątynia orientowana, trójdzielna, obita i pokryta gontem. Składa się ze zrębowego prezbiterium i nawy oraz wieży o konstrukcji słupowej. Prezbiterium zamknięte jest prostokątnie, co jest typowe dla kościołów podhalańskich. Do prezbiterium od północy przylega zakrystia, a do nawy od południa kruchta. Wieżę oraz północną część nawy otaczają oszalowane soboty. Przezbiterium i nawę przykrywają oddzielne dachy dwuspadowe, zaś w dachu nad nawą znajduje się niewielka czworościenna sygnaturka. Jest to prawdopodobnie efekt przebudowy. Przypuszcza się, że pierwotnie był tu typowy dla małopolskich kościołów gotyckich dach jednokalenicowy w systemie więźbowo-zaskrzynieniowym. Wieża posiada nadwieszoną izbicę i nakryta jest czworoboczną iglicą.

Wejście południowe do kościoła ujęte jest gotyckim, ostrołukowym portalem. Wnętrze pokrywa znacznie zniszczona polichromia, zawierająca motywy figuralne i ornamentalne. Zachowała się na ścianach i stropie prezbiterium, na ścianach nawy i parapecie chóru muzycznego. W prezbiterium strop zdobią malowane kasetony, a ściany malowidła: scena Ukrzyżowania, święci Piotr i Paweł oraz ewangeliści. Ciekawą scenę przedstawia malowidłon na ścianie za głównym ołtarzem: Michał Archanioł strąca do piekła szatana, przedstawionego w postaci niedźwiedzia. Polichromia w nawie ukazuje sceny Męki Pańskiej.

Do najcenniejszych elementów wyposażenia kościoła należą:

• ołtarz główny – późnogotycki tryptyk z XVI wieku, zachowany prawie w całości. W polu środkowym tryptyku obraz [św. Marcina, który oddaje połowę swojego płaszcza żebrakowi. W zwieńczeniu znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem.
• prawy ołtarz boczny – powstał w pierwszej połowie XVII wieku. Kompozycją zawiązuje do schematu tryptyku. W jego skrzydłach bocznych znajdują się wizerunki świętych Katarzyny i Doroty, powstałe prawdopodobnie w 1640 roku, a później przemalowane.
• rzeźba Matki Boskiej Różańcowej stojąca na sierpie księżyca, zawieszona na południowej ścianie nawy. Pochodzi ona z XVI lub początku XVII wieku.
• barokowo-ludowa rzeźba Pieta z XVIII wieku.
• dwa krucyfiksy barokowo-ludowe z XVII i XVIII wieku.

Obecnie msze święte odbywają się w kościółku pw. św. Marcina w soboty, a w pozostałe dni w nowym murowanym kosciele.