Gorgany

Z Wikipedii

Gorgany
Megaregion	Region Karpacki
Prowincja	Karpaty Wschodnie
Podprowincja	Zewnętrzne Karpaty Wschodnie
Makroregion	Beskidy Wschodnie
Mezoregion	Beskidy Lesiste
Mikroregion(y)	Gorgany
Zajmowane jednostki administracyjne	Ukraina: - obwód zakarpacki - obwód iwanofrankowski

Gorgany (522.15; ukr. Ґорґани) - pasmo górskie w zachodniej części Ukrainy, wchodzące w skład Beskidów Wschodnich, a dokładniej Beskidów Lesistych będąc ich najdzikszą częścią.

Gorgany są zbudowane z fliszu, głównie z piaskowców. Charakterystyczne dla Gorganów są duże różnice wysokości względnych; poszczególne grupy górskie oddzielone są od siebie głębokimi dolinami rzek. Stoki gór gęstymi lasami bukowo-jodłowymi i świerkowymi, powyżej górnej granicy lasu - szczególnie silnie rozwinięte piętro kosodrzewiny, w partiach szczytowych pola złomisk, rumowisk skalnych (lokalnie zwanych gorganem, grechotem, maliniakiem), rzadko połoniny.

Obszar ten od zawsze odznacza się niewielką gęstością zaludnienia, brak jest większych osad. Gorgany uważane za jedne z najdzikszych gór Europy, odznaczają się brakiem infrastruktury turystycznej. Sporym utrudnieniem podczas wypraw są wysokie łany kosodrzewiny, które występują na większości szczytów. Roczne opady atmosferyczne są wysokie, przekraczają 1200 mm.

[edytuj] Najwyższe szczyty

• Sywula 1836 m n.p.m.,
• Ihrowiec 1807 m n.p.m.,
• Wysoka 1805 m n.p.m.,
• Doboszanka 1754 m n.p.m.,
• Grofa 1752 m n.p.m.,
• Popadia 1740 m n.p.m.,
• Parenkie 1737 m n.p.m.,
• Pietros 1708 m n.p.m.,

[edytuj] Topografia

Główny grzbiet przebiega od Przełęczy Wyszkowskiej do Przełęczy Jabłonickiej (Tatarskiej) na południowym wschodzie. Na północny wschód od niego rozciągają się mniejsze pasma, w tym Arszyca i grupa Doboszanki. Między głównym grzbietem a Połoniną Czerwoną leży grupa Popadii i Busztuła (do 1742 m n.p.m.),

Poszczególne grupy górskie Gorganów oddzielają głębokie i szerokie poprzeczne doliny dopływów Dniestru: Świcy, Łomnicy (Лімниця), Bystrzycy Sołotwińskiej (Бистриця Солотвинська) i Bystrzycy Nadwórniańskiej (Бистрися Надвірнянська) oraz ich mniejsze dopływy. W części zakarpackiej największą rzeką wpadającą do Cisy jest Terebla (Теребля), a z połączenia Mokranki(Мокрянка) i Brusturianki (Брустурянка) powstaje Tereswa (Тересвa), będąca także dopływem Cisy.

Najbardziej na północny zachód wysunięty fragment Gorganów stanowi położona pomiędzy dolinami Mizunki i Świcy grupa wierchów o charakterze wyspowym. Rozdzielone głębokimi dolinami pomniejszych potoków niewielkie grzbiety i szczyty przeważnie są w całości zalesione, dzikie i niezbyt popularne wśród turystów. Wśród nich wyróżniają się najwyższe: Chom (Хом, 1344 m n.p.m.), Horodyszcze Wielkie (1377 m n.p.m.), Wielki Gurgulat (Великий Гургулят, 1437 m n.p.m.), Plesza (Плеша, 1322 m n.p.m.) oraz Menczył (Менчул, 1450 m n.p.m.). Do tej grupy można też zaliczyć odcinek grzbietu wododziałowego z kulminacją Gorganu Wyszkowskiego.

Nieco dalej na wschód, na Kruhłej Młace (1235 m n.p.m.), ku północnemu wschodowi odchodzi od wododziału grzbiecik, który na przełęczy Sołotwinka (1355 m n.p.m.) rozdziela się na dwie grupy: Jajka Ilemskiego (Яйко Ілемське) na północy i Mołodej (Молода) na wschodzie. Grupę potężnej, szeroko rozsiadłej Mołodej (1723 m n.p.m.) i odciętego od niej głęboką przełęczą Jajka Perehińskiego (Яйко, 1600 m n.p.m.) zamykają doliny czterech potoków: Rosochanu (Росохан), Mszany (Мшана), Mołodej i Grechotliwego (Грехотливый).

Ramię Jajka Ilemskiego ciągnie się na północ od przełęczy Sołotwinka, między dolinami Świcy oraz Mszany, przez kilka wysokich wierzchołków, m.in. Sywanię Lolińską (1643 m n.p.m.), Ukiernię (Укерня, 1622 m n.p.m.), Pohaniec (1668 m n.p.m.) i w końcu osiąga szczyt samego Jajka Ilemskiego (1679 m n.p.m.). Z jego wierzchołka schodzą dwa wyróżniające się grzbiety, z których pierwszy jest właściwie przedłużeniem omawianego pasma w kierunku północno-zachodnim. Opada on stopniowo przez Wielki Lisak (Великий Лисак, 1428 m n.p.m.) wzdłuż doliny Prawicza (Правич) aż do miejsca, gdzie potok ten wpada do Świcy. Drugie z większych ramion, zakończone kulminacją Sywanii (1430 m n.p.m.), wysyła Jajko Ilemskie na południowy wschód. Północne stoki Jajka spadają stromo ku przełęczy z połoniną Mszana (1185 m n.p.m.), oddzielającej je od Gorganu Ilemskiego (Горган Ілемський) w paśmie Arszycy (Аршиця).

Grzbiet Arszycy ciągnie się na przestrzeni 25 km niemal po linii prostej z północnego zachodu na południowy wschód, od Ludwikówki (obecnie Myśliwka, Мислiвка) nad Świcą, wzdłuż dolin Prawicza i Mszany aż do Osmołody (Осмолода) u zbiegu rzek Mołodej i Łomnicy. Pierwszym od zachodu szczytem jest Pustoszak (Великий Пустошак, 1427 m n.p.m.), oddzielony od dalszej części grzbietu głęboko wciętą przełęczą Połoninka. Następnie grzbiet wznosi się, kulminując w najwyższym punkcie całego pasma – Gorganie Ilemskim (1586 m n.p.m.). Dalej biegnie jeszcze 11 km przez kilkanaście wierzchołków, spośród których wybijają się: Wierch Menczełyn (1569 m n.p.m.), Wierch Słobusznica (Верх Слубушница, 1542 m n.p.m.), Wierch Niwka (1541 m n.p.m.) i Wierch Menczełyk (Верх Менчилик, 1571 m n.p.m.) oraz dwa ostatnie szczyty – Nerjedów (Нередів, 1557 m n.p.m.) i Mały (Малі, 1516 m n.p.m.). Stąd grzbiet opada już ku Osmołodzie i Podlutemu (Підлюте) w dolinie Łomnicy. Po północnej stronie Arszycy plątanina znacznie niższych grzbietów otacza doliny potoków Czewczy (Чечва) i Ilemki (Ілемка). Wśród nich wyróżniają się najwyższe: Syhłos (1357 m n.p.m.), połonina Mikuczyn (1138 m n.p.m.) i Sehłys (Сехлис,1316 m n.p.m.).

Na południowym zachodzie po stronie zakarpackiej, pomiędzy dolinami Riki i Terebli, znajduje się wiele pokrytych gęstymi lasami wierzchołków przekraczających 1000 m n.p.m. Spośród nich warto zwrócić uwagę na szczyty górujące nad Synewirską Polaną (Синевирська Поляна): Ozerną (Озерна, 1495 m n.p.m.) na północy i Kamionkę (Кам’янка, 1578 m n.p.m.) na południowym zachodzie. Na wschód od Synewirskiej Polany, w widłach dolin Terebli i Ozeranki (Озерянка), wybija się z kolei masyw Kancza (Канч, 1578 m n.p.m.) z nieco niższymi wierzchołkami Poharu (Погар, 1526 m n.p.m.) i Popadii (1456 m n.p.m., nie mylić ze znacznie wyższą Popadią na głównym grzbiecie karpackim). Najbardziej oryginalną, a zarazem najwyższą grupę południowo-zachodniej, zakarpackiej części Gorganów stanowi długi grzbiet Piszkonii (Пішконя) oraz olbrzymi masyw Strimby (Стримба). Ich wyniosłe i rozległe połoniny w niczym nie przypominają innych gorgańskich wierchów, których szczyty pokrywają rumowiska skalne i wielkie połacie kosodrzewiny. Grzbiet Piszkonii wyrasta znad doliny Terebli (na północ od Synewiru, Синевир) i wznosi się stopniowo, początkowo w kierunku południowo-wschodnim, osiągając najwyższy punkt na szczycie Negrowca (Негровець, 1707 m n.p.m.). Strome północne stoki Piszkonii opadają ku dolinie Ozeranki, południowe natomiast schodzą do doliny Terebli na odcinku między Synewirem a Kołoczawą (Колочава). Dalej grzbiet obniża się łagodnie ku wschodowi, aż do miejsca, gdzie nagle skręca na południe i wspina się na wierzchołek Jasnowca (Ясновець, 1600 m n.p.m.), a następnie ciągnie się łagodnym łukiem na południowy zachód. Ostatnim szczytem pasma jest wznosząca się nad Kołoczawą Darwajka (Дарвайка, 1501 m n.p.m.). Grzbiet Piszkonii wysyła na północ od Jasnowca ramię, które wkrótce rozdwaja się: na wschód odchodzi grzbiet z kulminacją Zanogi (1502 m n.p.m.), dochodzący ostatecznie do Perednej (Передня), na północ natomiast ciągnie się odnoga z Dodiną (Додiна, 1529 m n.p.m.) i Jawornikiem (Яворник, 1411 m n.p.m.).

Masyw Strimby, górujący nad Kołoczawą od wschodu, oddziela od Jasnowca i Darwajki na północnym zachodzie dolina potoku Suchar (Сухар). Z drugiej strony ramię Strimby ogranicza dolina Mokranki. Grzbiet masywu wyrasta z przełęczy oddzielającej Gorgany od Połoniny Krasnej (między Kołoczawą a Niemiecką Mokrą zwaną obecnie Komsomolskiem, Комсомольськ), wspina się przez dwa niższe wierzchołki (Streminosa, Стреминос, 1680 m n.p.m.), aż wreszcie kulminuje w wysokim, pokrytym rozległą połoniną, szczycie Strimby (1719 m n.p.m.). Następnie ramię ciągnie się daleko ku północy wzdłuż doliny Mokranki. Początkowo opada ono wyraźnie, przechodząc przez dwa niewielkie wzniesienia (1384 i 1283 m n.p.m.), by znowu wznieść się na wyższe odkryte wierzchołki Peredniej (1547 m n.p.m.), Perednej (1603 m n.p.m.), Serednej (Середня, 1509 m n.p.m.) i Zadnej (Задня, 1554 m n.p.m.). Dalej grzbiet ponownie się obniża i pod nazwą Dubilanka dociera do niewysokiego Wierchu Czarnej Riki w głównym grzbiecie wododziałowym.

Kilka kilometrów na wschód od Wierchu Czarnej Riki główny wododział dołącza na szczycie Popadii (1741 m n.p.m.) do ogromnej grupy górskiej, której najwyższym wierchem jest potężna Grofa (1748 m n.p.m.). Masyw ten można pod względem kształtu porównać do przechylonej w prawo litery U, której podstawa (południowy fragment) opiera się o główny grzbiet Karpat, a ramiona wyciągają się ku północnemu wschodowi. Zachodnie ramię tej grupy jest bardziej potężne i rozbudowane. Wznosi się ono na południe od rzeki Mołoda kilkoma grzbiecikami (wśród nich największy Menczył, Менчил, 1331 m n.p.m.), które łączą się w kulminacji Konia Grofeckiego (Кінь-Грофецький, 1553 m n.p.m.). Z jego wierzchołka grzbiet ku południowemu zachodowi opada na wąskie siodło, by stamtąd wspiąć się na wyniosłą i masywną Grofę, z której odchodzi szereg niewielkich grzbiecików i główny grzbiet, biegnący dalej przez wszystkie najwyższe szczyty grupy grofeckiej. Z Grofy schodzi on na połoninę i przełęcz Płyśce (Плісце), z której wiedzie ku wschodowi boczne ramię Wielkiego i Małego Kanusiaka (Великий i Малий Канусяк, 1642 i 1620 m n.p.m.), oddzielone od głównego grzbietu doliną potoku Kotelec (Котелець). Z Płyśców główna grań wyrasta w długi i szeroki wielowierzchołkowy wał Parenek (Паренки, 1736 i 1667 m n.p.m.), a potem biegnie dalej na oddzielone kolejnymi siodłami Małą Popadię (Мала Попадя, 1598 m n.p.m.) i Popadię, gdzie spotyka się z głównym wododziałem. Na Małej Popadii grzbiet zmienia kierunek z południowo-zachodniego na południowo-wschodni, natomiast za Popadią łagodnie wykręca ku wschodowi i wraz z wododziałem wznosi się w kierunku wydłużonego grzbietu Wierchu Koretwina (1671 m n.p.m.). Jednakże na pierwszej niższej kopie Koretwiny główny grzbiet karpacki ucieka na południe niewielkim bocznym ramieniem Prełuki, a wyraźny, szeroki i dość wyrównany grzbiet wiedzie na wschód na szczyt i dalej na Pietros (Петрос, 1702 m n.p.m.). Stąd biegnie on już ku północnemu wschodowi na Studenec (Студенець 1600 m n.p.m.), potem znowu opada, a następnie wznosi się kulminacją Jałowej Klewy (Ялова Клива,1562 m n.p.m.) między dolinami potoku Pietros i Łomnicy, do której to ostatecznie schodzi w okolicy Ryzarni (Різарня).

Niewysoki grzbiet Prełuki (1271 m n.p.m.), którym przebiega linia głównego wododziału, łączy grupę Grofy i Popadii z inną dużą grupą: Busztuła i Bertu (Берть). Od zachodu ogranicza ją dolina Mokranki, od wschodu dolina Bertianki (Бертянка), natomiast na północ i południe masyw Busztuła wysyła długie odnogi. Ramię Prełuki ciągnie się na południe na przestrzeni 6 – 7 km przez wiele wzniesień, schodząc w końcu na płytką przełęcz zwaną Niemiecką Polaną. Tuż ponad nią od grzbietu wododziałowego odchodzi ku północnemu wschodowi długa odnoga Wierchu Darów (Верхній Дарів, 1254 m n.p.m.), zakończona kulminacją samotnego Owołu (Овул, 1610 m n.p.m.), otoczonego dolinami Łomnicy i jej dopływu – potoku Darów.

Na południe od Niemieckiej Polany wznoszą się na głównym wododziale kolejne szczyty grupy Busztuła: Prełuka (1520 m n.p.m.), Reskal (1612 m n.p.m.) i sam Busztuł (1691 m n.p.m.), który dalej w kierunku południowo-zachodnim wysyła długie, potężne ramię z wierchami: Mołoczno (1648 m n.p.m.), Bagno (1608 m n.p.m.), Stranżył (Странжул, 1631 m n.p.m.), Andriuske (1603 m n.p.m.), znacznie niższy Prysłop (Прислуп, 1336 m n.p.m.), a na końcu Pribuj (Прибуй, 1546 m n.p.m.). Główny grzbiet Karpat ze szczytu Busztuła biegnie dalej na wschód na Wielką Kieputę (1607 m n.p.m.), a następnie wykręca ku północy. Na wygięciu odłączają się od niego dwa boczne grzbiety – Małej Kieputy (wg mapy WIG, 1635 m n.p.m.; na mapie Gorgany Centralne Mała Kieputa to szczyt położony nieco na północnym zachodzie na głównym wododziale, 1560 m n.p.m.) ku północnemu wschodowi oraz Bertu (1666 m n.p.m.) ku południowi. Później dział schodzący z Bertu rozgałęzia się: na południowy zachód ciągnie się długie ramię Cupceryna (Цупцерин, 1503 m n.p.m.) i Wielkiej (Велика, 1479 m n.p.m.), zakończone Diłem (zwanym też Mokrą, Moкрa, 1226 m n.p.m.) nad Ruską Mokrą, na południowy wschód zaś – krótsza odnoga Pobitej (Побита, 1498 m n.p.m.) i Arszycznej (1196 m n.p.m.).

Masyw Busztuła i Bertu połączony jest głównym grzbietem Karpat – wiodącym przez kilka niższych wierzchołków, od których ku południowi odchodzą niewielkie działy Perechrestaneca (Перехрестянець, 1270 m n.p.m.) i Gorganu (Горган, 1441 m n.p.m.) – z najwyższą grupą Gorganów. W jej skład wchodzą niższe grzbiety Taupiszyrki, Gorganu, Matachowa (Матагів), Zapłaty (хребет Заплати) i Negrowej (Негрова), Bojaryna (Короткан), a także olbrzymy – masywy Sywuli (Сивуля) oraz Wysokiej (Висока) i Ihrowca (Ігровець). W północnej części tej rozległej grupy górskiej z doliny Łomnicy wyrastają ku południowemu wschodowi cztery niewielkie grzbieciki. W widłach Łomnicy i jej dopływu, Kuźmieńca (Кузьминець), dwa z nich – Sofera i Faszory (Фашори) – łączą się w większy grzbiet Matachów, który wznosi się stopniowo aż po kulminację Wysokiej (1804 m n.p.m.). Na wschód od doliny Kuźmieńca ciągną się dwa, początkowo niepozorne, działy: Wierchu Równego (930 m n.p.m.) i Pasiecznej (1084 m n.p.m.) oraz Pryczóła (972 m n.p.m.), które wkrótce spotykają się i biegną na południe coraz wyższym grzbietem Zapłaty. Na szczycie Wierchu Pasiecznego (Пасічний, 1481 m n.p.m.) dołącza od wschodu jeszcze jeden większy dział (na mapach ukraińskich zwany Grzbietem Wierch Pasiecznym) z połoniną Zapłata, która poprzez niskie przełęcze łączy się z długim grzbietem Hryńków Wierchu i ciągnącymi się dalej ku północnemu wschodowi coraz niższymi działami. Dalej grzbiet opada na przełęcz, by wspiąć się po chwili na dwa wierzchołki Dalnej (Horisznej Zapłaty, Дальня, Горішня Заплата, 1504 m n.p.m.), potem znowu schodzi na głęboko wcięte siodło, a następnie stromo pnie się na szczyt Serednej (Середня, 1639 m n.p.m.). Na Serednej linia grzbietu wykręca na wschód i przechodząc przez wzniesienia Tarniczkowej Klewy (Тарничка, 1070 m n.p.m.) i Poleckiej (Полецька, 1167 m n.p.m.), opada do Starej Huty (Стара Гута). Seredna łączy się z masywem Wysokiej i Ihrowca głęboką przełęczą z połoniną Seredna. Z wierzchołka Wysokiej (1804 m n.p.m.) grzbiet ciągnie się na południe ku płaskiemu szczytowi Ihrowca (1804 m n.p.m.), z którego na wschód ku Bystrzycy Sołotwińskiej schodzi kilka odnóg (największe z nich są ramiona Płajeka i Płajekowej Klewy,1076 m n.p.m., oraz Żurawiowej Klewy, Журавлева Клива, 1062 m n.p.m.), natomiast na południe niewielkie ramię opada na przełęcz Borewka z połoniną Pohar (Погар), oddzielającą masyw Wysokiej i Ihrowca od pasma Sywuli. Wyrasta ono w widłach potoku Bystryk (Бистрик) i jego dopływu, Borewczyka (na mapie Gorgany Centralne – Łopuszna, Лопушна), wznosząc się stopniowo w kierunku południowo-wschodnim poprzez szczyty Borewki (Боревка, 1596 m n.p.m.) i Łopusznej (szczyt północny 1695 m n.p.m., szczyt południowy 1772 m n.p.m.) aż po kulminacje najwyższych w całych Gorganach Wielkiej Sywuli (Велика Сивуля 1836 m n.p.m.) i Małej Sywuli (Мала Сивуля 1819 m n.p.m.). Niższy wierzchołek Sywuli wysyła pod kątem prostym na północny wschód ramię grzbietu Menczył (Менчул), które wkrótce rozgałęzia się: na północ ciągnie się grzbiet Sładenka (Сладенка, 1440 m n.p.m.), na wschód – odnoga ze Studenym Wierchem (Верх-Студений, 1406 m n.p.m.). Południowe stoki Małej Sywuli opadają stromo na przełęcz z połoniną Ruszczyna, z której wypływa Bystrzyca Sołotwińska. Z drugiej strony znad połoniny Ruszczyna wyrastają dwa grzbiety. W kierunku zachodnim przez wzniesienie Kruhłej (1451 m n.p.m.) odchodzi dział zwany Jamą, łączący Ruszczynę z Końcem Gorganu (1580 m n.p.m.). Stamtąd długi i wyrównany grzbiet Gorganu ciągnie się przez kilka wierzchołków (m.in. Gorga, Горга, 1551 i 1506 m n.p.m.) na północny zachód, gdzie opada ku ujściu Bystryka do Łomicy. W kierunku południowo-wschodnim wyrasta z Ruszczyny dział, który wkrótce rozgałęzia się. Na południe wyciąga się ramię dwuwierzchołkowego Taupisza (1441, 1451 m n.p.m.), wykręcające potem na południowy wschód i opadające wzdłuż doliny Sałatruka (Салатрук) ku Rafajłowej (Bystrzyca, Бистриця) grzbietem Taupiszyrki (1456, 1464, 1500 m n.p.m.). Tędy też prowadzi linia głównego wododziału karpackiego i dawna granica polsko-czechosłowacka. Na wschód od Ruszczyny z kolei biegnie grzbiet o wysokich szczytach Negrowej (Негрова, 1602 m n.p.m.) i Bojaryna (Korotkan, Короткан, 1675 m n.p.m.). Spod tegoż szczytu dział ten wysyła na południe odnogę ze wzniesieniem o nazwie Okopy (Окопи, 1244 m n.p.m.), obniżającą się wzdłuż doliny Sałatruczyla (Салатручиль) ku Sałatrukowi. Główny grzbiet Negrowej i Bojaryna ciągnie się dalej na południowy wschód bardzo nieregularną linią przez niższe już wierzchołki: Gawor (Гавор, 1551 m n.p.m.), Heczurę (Гечура, 1423 m n.p.m., wznosząca się właściwie bocznym ramieniem ku północnemu wschodowi), Łysą (Лиса, 1424 m n.p.m.) i Maksymiec (Максимесь, 1489 m n.p.m.), po czym schodzi w dolinę Bystrzycy Nadwórniańskiej. Ze szczytu Gawora odchodzi na północny wschód niewielki łącznik Serednego Gronia (Середній Грунь), dochodzący do dużego grzbietu Stanimir (Станимир).

Wyrasta on trzema ramionami w kierunku północno-zachodnim z doliny Bystrzycy Nadwórniańskiej między jej dopływami: Maksymcem i Chrepełowem (Хрепелів). Ramiona te łączą się w wierzchołku Menczyła (1271 m n.p.m.), skąd biegnie już jeden grzbiet, który wkrótce rozszerza się i kulminuje w dwóch szczytach Stanimira (1560, 1546 m n.p.m.). Rozchodzą się stąd gwiaździście liczne mniejsze działy, jednak linia głównego grzbietu wije się dalej na północny zachód przez Olenicę (Олениця, 1378 m n.p.m.) i Buc (Буц, 1292 m n.p.m.), by w końcu zejść do Huty u zbiegu Bystrzycy Sołotwińskiej i jej dopływu, Rypnej (Ріпна). Grzbiet Stanimir łączy się ramieniem Roztok (Розтоки, 1205 m n.p.m.) i Rypnej (1213 m n.p.m.) z równoległym, choć znacznie już niższym działem Czortki (Чортки). Pasmo to ciągnie się od Bystrzycy Nadwórniańskiej (stąd wyrasta dwoma działami: Gorganu, Горган, 1239 m n.p.m., oraz Luskawca, Лускавець, 1032 m n.p.m., i Czorczyna, Чортчин, 1176 m n.p.m.) do Bystrzycy Sołotwińskiej, wzdłuż dolin Chrepetowa i Rypnej, oddzielających Czortki od Stanimira. Najwyższe wzniesienia tegoż grzbietu to: Czortka (Чортки, 1257 m n.p.m.), Skałki Przednie (1322 m n.p.m.) i Skałki Zadnie (1282 m n.p.m.). Grzbiet ten wysyła na wschód ku Maniawie (Манява) kilka niższych odnóg, a sam schodzi przez Szyworys (Шиворис, 1077 m n.p.m.) do Porohów. Od Skałek Przednich wychodzi na północ rozbudowane ramię, skręcające zaraz potem na wschód, i wiodąc przez Poharczynę (1066 m n.p.m.), Bzynykowaczkę (Бзинковачка, 1011 m n.p.m.), Monasterecką (966 m n.p.m.), poprzez Dił (Діл, 995 m n.p.m.), opada na południowy wschód nad Pasieczną (Пасічна). Monasterecka wysyła na północ grzbiet Buben (Бубен, 931 m n.p.m.), od którego długi i niski dział ciągnie się ku wschodowi nad Nadwórną (Надвірна).

W południowej części Gorganów znajdują się dwa nietypowe dla tych gór pasma połonin: Bratkowskiej oraz Płoskiej i Douhej.

Połonina Bratkowska, zwana niekiedy Czarną, połączona jest z grupą Sywuli fragmentem głównego grzbietu wododziałowego. Na środkowym wierzchołku Taupiszyrki wododział skręca nagle na południowy zachód i spada stromo w dół, a następnie przez dwie mniejsze kopki wiedzie na południe w kierunku Przełęczy Legionów (Rogodze Wielkie). Z przełęczy główny grzbiet ciągnie się długo (utrzymując kierunek południowy) przez kilka niższych wzniesień, z których najwyższy Pantyr ma zaledwie 1213 m n.p.m. Ten niewielki szczyt wysyła na zachód niepozorne początkowo ramię, zakończone jednak kulminacją dość wysokiej samotnej Urii (Урья, 1448 m n.p.m.). Z Pantyru główny wododział biegnie dalej na południe, wznosząc się ku potężnym wierzchołkom pasma Bratkowskiej: Durniej (1705 m n.p.m.), Gropie (1759 m n.p.m.), Bratkowskiej Dużej (1788 m n.p.m.), Bratkowskiej Małej (1703 i 1678 m n.p.m., wg map ukraińskich jest to Ruska), Ruskiej (1651 m n.p.m., bez nazwy na mapach ukraińskich) i Czarnej Klewie (zwanej inaczej Steryszorą, 1720). Na pierwszym ze szczytów grzbiet zmienia kierunek na południowo-wschodni, z Bratkowskiej Dużej biegnie już właściwie na wschód. Na południu pasmo Bratkowskiej od Świdowca oddzielają doliny Turbatu (Турбат) i Czarnej Cisy oraz przełęcz Okole (Окулa, 1203 m n.p.m.), ku którym opadają strome południowe stoki i boczne działy Bratkowskiej. Północne zbocza i grzbiety, rozcięte dolinami potoków: Durnińca (Дурнинець), Gropieńca (Гропенець), Bratkowca (Братковець) i Bystrzycy Nadwórniańskiej, schodzą łagodniej ku Rafajłowej. Z Czarnej Klewy grzbiet obniża się stopniowo ku wschodowi do miejsca, gdzie potok Doużina uchodzi do Czarnej Cisy. Natomiast linia głównego grzbietu wododziałowego opada w kierunku północnym z lekkim odchyleniem na wschód, wiodąc przez kilka niewysokich wzniesień, łączących pasmo Bratkowskiej ze szczytem Płoskiej (1353 m n.p.m.).

Pasmo połonin Płoskiej i Douhej ciągnie się wraz z głównym wododziałem przez kilka wierzchołków ku południowemu wschodowi. Na środkowym wierzchołku Douhej (zwanym połoniną Ryteza, 1371 m n.p.m.) grzbiet wododziałowy opuszcza połoninny dział i opada na południe. Grzbiet Douhej tworzy dalej jeszcze jedną kulminację (1371 m n.p.m.), po czym schodzi przez wzniesienie Czarnej Klewy (1249 m n.p.m.) w dolinę Prutczyka (Захiдний Прутець, Прутчик) i do Polanicy Popowiczowskiej (Паляниця). Pasmo to jest słabo rozbudowane; Płoska wysyła tylko jedno większe ramię – na północny zachód przez kilka wzniesień (m.in. Stary, 1080 m n.p.m.) przekraczających 1000 m n.p.m. do Rafajłowej. Z Douhej z kolei największa odnoga opada na południe przez Tousty Groń (Товстий Грунь, 1291 m n.p.m., na mapach ukraińskich tę nazwę ma niższy dział 1170 m n.p.m., położony nieco dalej na zachód) do doliny Beskidu (Бескид) i Doużiny.

Pasmo połonin Płoskiej i Douhej sąsiaduje od północy z potężnym masywem Doboszanki (Довбушанка). Te dwie grupy górskie oddzielają doliny Doużyńca (Довжинець) i Hnilicy (Гнилиця) oraz przełęcz Krzyżówka (Stoły, Столи, 1154 m n.p.m.). Grupa Doboszanki jest najbardziej wysuniętą na wschód częścią Gorganów i rozciąga się w kierunku południowo-wschodnim od Bystrzycy Nadwórniańskiej aż po Prut. Z doliny pierwszej z rzek pomiędzy większymi dopływami, Zielenicą (Зелениця) i Doużyńcem, wyrasta kilka grzbietów, z których wyróżniają się dwa. W północnej części, z Zielonej (Зелена), dwoma ramionami Zariczanki (1049 m n.p.m.) i Kamienówki Wielkiej (Wielka, Велика, 1077 m n.p.m.) wznosi się duży dział Leordy (1268 m n.p.m.) i Brzozowaczki (Березовачка, 1484 m n.p.m.). W okolicy Poleńskiego (Поленський, 1693 m n.p.m.) od zachodu dołącza do niego grzbiet wyrastający z Rafajłowej ze wzniesieniami Skałek Niżnych (Скалки-Нижні, 1300 m n.p.m.), Paru (1381 m n.p.m.) i Skałek Wyżnych (Скалки-Верхні, 1597 m n.p.m.), natomiast od północnego wschodu – dział Koziej (Козя, 1420 m n.p.m.) i Koziego Gorganu (Кози Гора, 1616 m n.p.m.) oraz Sadków (1508 m n.p.m.). Z Poleńskiego grzbiet biegnie na południe na niższą Steryszorkę (1569 m n.p.m.), a następnie wznosi się na wschód i południowy wschód przez Pikun (Пікун, 1651 m n.p.m.) i Medweżyk (Ведмежик, 1736 m n.p.m.) na wyniosły wierch Doboszanki (1755 m n.p.m.). Tu z północnego wschodu z doliny Zielenicy dociera jeszcze jeden boczny grzbiet, Zakedrów (За Кедри, 1256 m n.p.m.) i Toustego (Товста, 1398 m n.p.m.). Południowe boczne działy wyrastające z doliny Doużyńca są z reguły niższe i krótsze. Z Doboszanki grzbiet opada w przełomową dolinę Zubrynki (Зубринка), rozcinającą najwyższe pasmo tej grupy na dwie części, połączone niskim działem Połomów (Поломи), wychodzącym na południe z Medweżyka. Grzbiet ten otacza od zachodu i południa źródliska Zubrynki, następnie skręca ku wschodowi. Tu jeszcze niższym działem przez przełęcz Krzyżówka łączy się z grupą Połoniny Douhej. Dalej grzbiet Połomów wznosi się ku szczytowi Babinego Poharu (Бабин Погар, 1478 m n.p.m.) i dociera od południa do Małego Gorganu (1593 m n.p.m.). Szczyt ten jest północno-zachodnim krańcem pasma Syniaka (Синяк), kulminującego w punkcie 1665 m n.p.m.; dalej znajduje się oddzielony głęboką Przełęczą Chomiaków Chomiak (Хом’як, 1542 m n.p.m.). Stąd grzbiet schodzi przez Hreblę (Гребня, 1252 m n.p.m.) do Tatarowa (Татарів) nad Prutem. Większe boczne działy wysyła grzbiet Syniaka w kierunku południowym – m.in. grzbiet Stubira (1150 m n.p.m.), Bolszyniocha (Бульченеха, 1185 m n.p.m.) i Tomnatyka (Томнатик, 1455 m n.p.m.) oraz Ostrego Gronia (Гострий Грунь, 1176 m n.p.m.). Ku północy wyciąga Syniak niewielkie ramię, łączące go z równoległym grzbietem Jawornika Gorganu (Горган-Явірницький, 1467 m n.p.m.). Wał ten, oddzielony od Chomiaka i Syniaka doliną Żeńca (Женець) i górnej Zielenicy, ciągnie się ku północnemu zachodowi nad Jaremczami (Яремча) od Mikuliczyna (Микуличин) nad Prutem przez Świniankę (1120), Kruhły Jawornik (Круглоявірник, 1222 m n.p.m.), najwyższy Jawornik Gorgan i Żeniec (1414 m n.p.m.).

Od najwyższych wierzchołków Jawornika odchodzi na północ kilka grzbietów, m.in. Wouczy (Воуча, 1052 m n.p.m.) i Prutinka (Прутинок, 1030 m n.p.m.) oraz Jawora (Явір, 1151 m n.p.m.) i Berezy (Береза, 1129 m n.p.m.). Następnie za Żeńcem główny grzbiet Jawornika opada i skręca ku północy, by przez Bukowiec (Буковець, 1224 m n.p.m.) obniżyć się na przełęcz Bukowica (Przysłop, Переслоп, 994 m n.p.m.). Dalej na północ podnosi się ku połoninie Szczewka (Щівка, 1245 m n.p.m.), najdalej na południe wysuniętego szczytu rozległego gniazda górskiego Synieczki (Синячка). Z połoniną tą łączy się dochodzący ze wschodu dział Czarnohorycy (Чорногориця) z najwyższym Pogurem (Погар, 1211 m n.p.m.). Dalej grzbiet biegnie ku północnemu zachodowi do najwyższej w tej grupie Synieczki (1401 m n.p.m.). Wysyła ona ku wschodowi długi dział ze szczytem Lisaka (Лисак, 1165 m n.p.m.), różnie umiejscawianej Klewy (Клива, 1138 lub 1059 m n.p.m.), następnie opadający przez rozległy masyw Pirs Dory (Пірс-Дора, 962 m n.p.m.). Z niższego wierzchołka Synieczki, zwanego Łazkiem (Лазок, 1294 m n.p.m.), na północ wychodzi ramię Hirki (Горка, 1162 m n.p.m.). Dalej główny grzbiet kulminuje w Arszecznym (Аршечна, 1251 m n.p.m., wysunięty ku południowi nad dolinę Zubrynki wyższy wierzchołek ma 1270 m n.p.m.) i węzłowym Podsmereczeku (Підсмеречек, 1251 m n.p.m.), skąd rozgałęzia się na dwa ramiona: rozbudowany między dolinami Zielenicy, Bystrzycy Nadwórniańskiej i Roztoki grzbiet Szuwarenki (Шуваренка, 1216 m n.p.m.) i Pasieczanki (Пасічанка, 1213 m n.p.m.) oraz Jabłonecznego (wg map ukraińskich Кременоса Нижня, 1108 m n.p.m.), gdzie grzbiet ponownie się rozdwaja. Na północny zachód wychodzi odnoga Studenej Kływy (Студена Клива, 1046 m n.p.m.), Prełuki (986 m n.p.m.) i Kremenosy (Кременоса, 923 m n.p.m.), opadająca ku Pasiecznej w dolinie Bystrzycy Nadwórniańskiej. Studena Kływa rozgałęzia się na północny wschód w długi i rozbudowany grzbiet, ciągnący się aż nad Łojową (Лойoвa). W grzbiecie tym można wyróżnić Bzowacz (Бзовачка, 951 m n.p.m.), Koniucz (Коняч, 944 m n.p.m.), Czerłeny (Чермени, 779 m n.p.m.), Strahorę (885 m n.p.m.) i Tatarkę (876 m n.p.m.). Drugi grzbiet wychodzący z Jabłonecznego sięga na wschód ponad Delatyn (Делятин). Jego najwyższymi kulminacjami są Kremenosa Niżna (na mapach ukraińskich bez nazwy, 1017 m n.p.m.) i Wawtorów (Вавторова, 1059 m n.p.m.).