Efekt Coriolisa
Z Wikipedii
Efekt Coriolisa - efekt występujący w obracających się układach odniesienia. Polega na zaburzeniu toru ciał poruszających się w takim układzie. Zaburzenie to zdaje się być wywołane jakąś siłą (dlatego efekt Coriolisa nazywany jest najczęściej siłą Coriolisa), w rzeczywistości jest jednak spowodowany ruchem układu odniesienia. Wartość tej pozornej siły wynosi:
Oznaczenia: m - masa ciała, v - jego prędkość, ω - prędkość kątowa układu, natomiast 
- iloczyn wektorowy.
[edytuj] Przykłady efektów
Jeżeli ciało porusza się po promieniu i oddala się od osi obrotu układu odniesienia, to doznaje działania siły prostopadłej do promienia i w stronę przeciwną do obrotu układu odniesienia, jeżeli przybliża się do środka, to siła działa w stronę, w którą obraca się układ.
Jeżeli ciało zostanie rzucone w kierunku promienia na zewnątrz, to będzie skręcało przeciwnie do kierunku wirowania układu odniesienia. Jeśli zostanie rzucone do wewnątrz, będzie skręcało zgodnie z układem.
[edytuj] Efekt na Ziemi
Ziemia obraca się wokół swojej osi i dlatego dla ciał poruszających się po powierzchni Ziemi występuje efekt Coriolisa.
Efekt Coriolisa jest widoczny również na powierzchni Ziemi. Na Północ od równika powodują zbaczanie poruszających się obiektów w prawo, a na Południe - w lewo (patrząc w kierunku równika).
Efekt ten nie jest zazwyczaj odczuwalny, objawia się jedynie przy długotrwałych procesach lub działa na poruszające się bardzo swobodnie ciała. A oto przykłady jego wpływu (z punktu widzenia obserwatora patrzącego w kierunku równika):
- na półkuli północnej wiatr ma tendencję do skręcania w prawo, a na południowej - w lewo;
- na półkuli północnej mocniej podmywane są prawe brzegi rzek (odpowiednio: na południowej - lewe);
- na półkuli północnej wiry wodne oraz antycyklony poruszają się zgodnie z ruchem wskazówek zegara (na południowej - przeciwnie).
Dla przykładu: jeśli z określonego miejsca na półkuli północnej zacznie przemieszczać się ku biegunowi masa powietrza, to napływając nad obszary o malejącej prędkości liniowej będzie w stosunku do nich napływać nie z południa, lecz z południowego Wschodu, Im dalej, tym większa będzie przewaga kierunku wschodniego. Z punktu widzenia obserwatora na Ziemi wygląda to, jak działanie siły skierowanej ze Wschodu na Zachód. Siłę tę nazywamy właśnie siłą Coriolisa.
Dla przykładu ciało upuszczone ze szczytu wieży Eiffela (wysokość 273 m z najwyższego tarasu) spadnie przesunięte o 6,505103512 cm na Wschód.
Efekty Coriolisa muszą być także brane pod uwagę przez artylerzystów, osoby nawigujące lot samolotów, rakiet, itp.
Odkrywcą efektu Coriolisa był francuski inżynier i matematyk Gaspard-Gustave Coriolis, zaś pierwszego eksperymentalnego potwierdzenia efektu dla Ziemi dostarczył swym wahadłem Jean Bernard Léon Foucault.
Zobacz też:
