Czejenowie

Z Wikipedii

Artykuł wymaga poszerzenia.
Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się czego brakuje i – jeśli jesteś w stanie – uzupełnij braki.

Cheyenne (nazwa własna: Tsis tsis'tas - ludzie, po polsku Szejenowie lub Czejenowie) liczące ponad 20 tys. osób plemię Indian północnoamerykańskich. Współcześnie większość mówi po angielsku, ok. 1,7 tys. posługuje się również własnym językiem czejeńskim należącym do rodziny algonkińskiej.

Szejenowie pochodzą z terenów dzisiejszego stanu Minnesota. Mieszkali w stałych chatach, zajmowali się myślistwem i rolnictwem. Posiadali także wysoko cenione zdolności wyrobu rękodzieła. Od mieszkających tam Indian Dakota otrzymali swoją nazwę Sha hi'ye lub Cheyenne, co oznacza "ludzi mówiących obcym językiem".

[edytuj] Historia

W 1673 zamieszkiwali zachodni Wisconsin i stan Minnesota w okolicach rzek Missisipi i Minnesota. Byli stopniowo wypierani przez plemię Dakota i przenieśli się na zachód w okolice jeziora Traverse, aby osiąść ostatecznie nad rzeką Cheyenne na terenie obenego stanu Dakota Północna. Tamtejsza osada została jednak zniszczona w wyniku napadu Czipewejów. Ci z Szejenów, którzy ocaleli połączyli się z innymi plemionami i przenieśli się na południe nad rzekę Missouri. Zaprzestali wtedy uprawy ziemi, przestawiając się na koczowniczy i łowiecki tryb życia. Wkrótce przenieśli się w okolice Gór Czarnych, a z początkiem XIX w. na tereny w okolicach rzeki Platte.

W 1832 część Szejenów osiadła w pobliżu amerykańskiego Fort Bent nad rzeką Arkansas, a pozostała część powędrowała wokół źródeł rzeki Północna Platte i Yellowstone. Tak dokonał się podział na Szejenów Północnych i Południowych. Zostało to potwierdzone układem z 1851 roku podpisanym w Fort Laramie

[edytuj] Szejenowie Północni

Do 1840 roku prowadzili krwawe walki z plemieniem Kiowa, po czym sprzymierzyli się z nimi i walczyli u ich boku z białymi osadnikami i innymi plemionami indiańskimi. W 1849 zostali zdziesiątkowani w wyniku epidemii cholery, a w latach 1860 - 1878 ponieśli duże straty w ludziach w walkach z Amerykanami, biorąc również udział w bitwie pod Little Big Horn. Otrzymali istniejący do dziś rezerwat w stanie Montana.

[edytuj] Szejenowie Południowi

Przewodzili oni rewolcie w latach 1874-1875. W rok później osiedlono ich w rezerwacie na Terytorium Indiańskim w dzisiejszym stanie Oklahoma. Na początku XX w. otrzymali te ziemie w posiadanie.

[edytuj] Demografia

Liczba Szejenów i Sutaio była w 1780 roku szacowana na 3500 ludzi. W 1904 było 1900 Szejenów Południowych i 1400 Szejenów Północnych. W 1937 roku obydwa plemiona Szejenów wraz z plemieniem Arapaho liczyły 4397 osób. Współczesnie obie grupy liczą (łącznie z Arapahami Południowymi) blisko 23 tys. osób.

[edytuj] Znaczenie

Po swojej ucieczce z Minnesoty Szejenowie stali się jednym z najsłynniejszych plemion Wielkich Równin. Znani ze swej waleczności w okresie kolonizacji amerykańskiego Zachodu przez białych, wyróżniali się później jako zwiadowcy i przewodnicy armii amerykańskiej.

Stolica stanu Wyoming jest nazwana na cześć tego plemienia - Cheyenne, podobnie miejscowość Cheyenne Wells w Kolorado, rzeka w Południowej Dakocie (Cheyenne River), Cheyenne Mountains w Kolorado, jak również hrabstwa w Kolorado, Nebrasce i Kansas.

[edytuj] Znani Szejenowie

• Ben Nighthorse Campbell - wódz i emerytowany wieloletni członek Kongresu USA
• Chris Eyre - reżyser filmowy (m.in. Sygnały Dymne, Skinwalkers, Złodziej czasu)
• Susan Shown Harjo - działaczka społeczna i kulturalna, przewodnicząca Morningstar Institute
• W. Richard West, Jr. - dyrektor Narodowego Muzeum Indian Amerykańskich (NMAI) w Waszyngtonie

Liczebność w roku 2000: Według danych U.S. Census Bureau, podczas spisu powszechnego w 2000 roku 11 191 obywateli USA zadeklarowało, że jest pochodzenia Cheyenne a 18 204 oświadczyło, że ma pochodzenie wyłącznie lub między innymi Cheyenne. Ponadto 3634 osoby zadeklarowały się jako wyłącznie Cheyenne-Arapaho a 4510 jako wyłącznie lub między innymi Cheyenne-Arapaho.