Wisconsin

Z Wikipedii

Wisconsin
Flaga stanowa Wisconsin Pieczęć stanowa Wisconsin
Przydomek: Badger State Stan borsuka
Państwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Madison
Największe miasto	Milwaukee
Gubernator	Jim Doyle
Powierzchnia  • ogółem  • lądowa  • wodna  • % wodna	na 23 miejscu 169 790 km² 140 787 km² 28 006 km² 17 %
Populacja (2000)	na 16 miejscu 5 453 896
Gęstość zaludnienia (2000)	na 24 miejscu 38,13 /km²
Wejście do Unii  • kolejność  • data	30 29 maja 1848
Strefa czasowa	Central: UTC-6/-5
Szerokość geograficzna	42°30'N do 47°3'N
Długość geograficzna	86°49'W do 92°54'W
Szerokość Długość Wzniesienie  • najwyższe  • średnie  • najniższe	420 km 500 km   595 m 320 m 177 m
ISO 3166-2	US-WI

Wisconsin - stan na środkowym wschodzie Stanów Zjednoczonych. Wisconsin położone jest pomiędzy Jeziorem Górnym na północy i Jeziorem Michigan na wschodzie. Na zachodzie graniczy ze stanem Minnesota, na południowym zachodzie ze stanem Iowa, na południu z Illinois, a na północnym wschodzie z Michigan. Obszar całego stanu jest w większości nizinny i wystepują tu liczne jeziora polodowcowe.

Wg. spisu powszechnego z 2001 r. Wisconsin ma 5 285 604 mieszkańców, w tym 505 358 to Amerykanie polskiego pochodzenia - Polonia. Stanowi ona aż 9,6% ogółu ludności stanu, co jest największym udziałem ze wszystkich zjednoczonych stanów Ameryki. Zdecydowana wiekszosc Amerykanow polskiego pochodzenia nie mowi po polsku ani nie ma glebszych zwiazkow z Polska. Zauwazyc nalezy, ze wsrod znanych przedstawicieli naszej grupy etnicznej sa miedzy innymi: Bp. David Zubik - katolicki biskup w Green Bay, Bp. Jerome Listecki - katolicki biskup w La Crosse, Bp. Raphael Fliss - katolicki biskup w Superior, Dave Cieslewicz - mayor (burmistrz) Madison, stolicy stanu Wisconsin. Ewenementem w skali Polonii jest osiedlanie sie Polakow w Wisconsin Dells zajmujacych sie hotelarstwem. Wisconsin Dells jest najwiekszym osrodkiem wakacyjnym nie tylko w stanie ale i na calym Srodkowych Zachodzie. Parki wodne oraz atrakcje turystyczne, krajoznawcze i wypoczynkowe powoduja, ze miasto z populacja okolo 2000 osob zamienia sie w stolice wakacyjna Srodkowego Zachodu. Miejsce to znane jest chyba kazdemu Polakowi w Chicago i nie tylko. Rocznie Wisconsin Dells jest odwiedzane przez 3 miliony Amerykanow.

Miasta w stanie Wisconsin w ktorych populacja przekracza 50,000 mieszkancow (dane z roku 2005):

• Milwaukee, pop. 578,887 (1,709,926 in metropolitan area), najwieksze miasto
• Madison, pop. 221,551 (588,885 metropolia), stolica stanu
• Green Bay, pop. 101,203 (295,473 metropolia)
• Kenosha, pop. 95,240, czesc tzw. Chicagoland
• Racine, pop. 85,855, czesc Milwaukee metropolitan area
• Appleton, pop. 70,217 (213,102 metropolia)
• Waukesha, pop. 67,658 czesc metropolii Milwaukee
• Oshkosh, pop. 63,485 (159,008 metropolia)
• Eau Claire, pop. 62,570 (148,337 metropolia)
• Janesville, pop. 61,962 (154,794 metropolia)
• West Allis, pop. 58,798, czesc metropolii Milwaukee
• La Crosse, pop. 50,287 (128,592 metropolia)

• Historia:
  • 1634 - na ziemie przyszłego stanu dociera francuski badacz Jean Nicolet
  • 1672 - terytorium zostaje włączone do kolonialnych posiadłości Francji
  • 1763 - własność Anglii
  • 1783 - Anglia przekazuje terytorium Stanom Zjednoczonym
  • 1812 - Anglicy ostatecznie opuszczają Wisconsin
  • 29 maja 1848 - Wisconsin zostaje przyjęte do Unii (jako 30 stan)

• Przemysł i bogactwa naturalne:
  • Rolnictwo
    • uprawa kukurydzy, roślin strączkowych, buraków, owsa, kapusty i żurawiny
    • hodowla bydła (głównie mlecznego), trzody chlewnej i drobiu
  • Przemysł maszynowy, spożywczy, metalowy, transportowy, papierniczy i drzewny
  • Handel i usługi

• Sławni ludzie: Alfred Lunt, Georgia O'Keeffe, Spenser Tracy, Orson Welles, Tornton Wilder, William Harley, Bracia Davidson, Michael Ritchie

• Szkolnictwo wyzsze: Szkolnictwo wyzsze dzieli sie na publiczne (stanowe) i prywatne. Siec systemu uniwersyteckiego w stanie Wisconsin tworzy 26 uniwersytetow z prawem nadawania stopni bakalaureatu, megisterium oraz doktoratu (przeczytaj wiecej: University of Wisconsin System ) z glownym osrodkiem uniwersyteckim w stolicy stanu Madison. W stanie Wisconsin jest rowniez siec 16-stu kolidzow technicznych Wisconsin Technical College System wspoldzialajacych z sytemem uniwersyteckim (tzw. kredyty zdobyte na kolidzu sa uznawane na uniwersytecie). Znane uniwersytety i kolidze prywatne to: Marquette University, Beloit College,Viterbo University, Lawrence University, oraz wiele innych.

W Polsce znany jest University of Wisconsin - La Crosse, na ktorym w latach 90-tych ubieglego wieku studiowalo wielu znanych dzis w Polsce politykow oraz ludzi biznesu (np. byly prezes ORLENu, przewodniczacy rady nadzorczej TVP, przewodniczaca KRRiT, szef kancelarii prezydenta RP, byly vice minister Integracji Eu. i Skarbu, byly dyr inv. w miescie stolecznym Warszawy) .

Zobacz też: List of colleges and universities in Wisconsin.

Zobacz też: List of high schools in Wisconsin.

Zobacz też: List of school districts in Wisconsin.

Zobacz też: Stany Zjednoczone, Podział terytorialny Stanów Zjednoczonych, Historia Stanów Zjednoczonych, Wisconsin (zlodowacenie), Wisconsin (rzeka)