Cornelis Tromp
Z Wikipedii
Cornelis Tromp (ur. 9 września 1629 w Rotterdamie, zmarł 29 maja 1691 w Amsterdamie) - admirał holenderski.
Urodził się jako drugi syn admirała porucznika (Luitenant Admiraal) Maartena Trompa i Dignom Cornelisdochter de Haes.
Spis treści |
[edytuj] Początki i pierwszy występek
W 1642 został wysłany do Harfleur we Francji by uczyć się języka od kalwińskiego kaznodzieji. Dnia 1 września 1643 dołączył do ojca będącego na swoim okręcie flagowym Aemilia. We wrześniu 1645 został porucznikiem (Luitenant). Dnia 22 sierpnia 1649 został pełnym kapitanem. Slużył podczas pierwszej wojny angielsko-holenderskiej, walczył w bitwie pod Livorno, lecz nie otrzymał dowództwa nad flotą śródziemnomorską po śmierci van Galena, będąc jedynie awansowanym na kontradmirała Admiralicji Maas dnia 11 listopada 1653 po śmierci swego ukochanego ojca Maartena. W 1656 brał udział w odsieczy Gdańska. W 1658 wyszło na jaw, że używał powierzonego sobie okrętu wojennego do przewożenia towarów luksusowych. Ukarano go grzywną i zakazano dowodzenia okrętem do 1662 roku.
[edytuj] Wiceadmirał, wojna z Anglią, kolejna kara i intrygi
Tuż przed drugą wojną angielsko-holenderską awansował na wiceadmirała 29 stycznia 1665. W bitwie pod Lowestoft zapobiegł katastrofie przejmując dowództwo nad flotą i umożliwiając wycofanie się z bitwy większej części holenderskiej floty.
Zyskując nagle popularność 23 lipca 1665 tymczasowo otrzymał naczelne dowództwo nad flotą holenderską jako admirał-porucznik (Luitenant Admiraal), lecz musiał zrzec się tej funkcji (ale nie stopnia) na rzecz admirała-porucznika de Ruytera. Po przeniesieniu do Admiralicji Amsterdamu walczył w Czterodniowej bitwie oraz w bitwie pod North Foreland. Został obwiniony przez de Ruytera o niesubordynację pod North Foreland i odsunięty od służby w sierpniu 1666. W tym okresie podejrzewany był także o udział w spiskach przeciwko rządowi Holandii.
[edytuj] Oranżyści przy władzy
Gdy do władzy w Holandii doszli Oranżyści (Tromp był ich gorącym zwolennikiem), wrócił do slużby we flocie holenderskiej w kwietniu 1673, by tym razem walczyć podczas trzeciej wojny angielsko-holenderskiej przeciwko Francuzom i Anglikom. Pod wodzą de Ruytera wziął udział w trzech bitwach, a wyróżnił się w dwóch - pod Schooneveld i pod Texel w sierpniu 1673. Walczył przy tym ze swoim osobistym wrogiem Edwardem Spraggem, który utonął. Miał bardzo wiele wspólnego w zamordowaniu Johana de Witta i Cornelisa de Witta w 1672. W 1675 król Anglii Karol II nadał mu tytul baroneta, jednak podczas wizyty w Oksfordzie odmówiono mu przyznania tytułu doktora honoris causa.
[edytuj] Służba w Danii
Dnia 8 maja 1676 został Admirałem Generałem duńskiej floty oraz kawalerem Orderu Słonia, najwyższego odznaczenie królestwa Danii. W 1677 król Danii Chrystian V obdarzył go tytułem hrabiego. Pobił Szwedów w bitwie pod Olandią i było to jak jedyne jego zwycięstwo jako dowódcy floty.
[edytuj] Naczelny wódz floty Holandii, bezczynność i śmierć
Dnia 6 lutego 1679 został Admirałem Porucznikiem Generałem (luitenant-admiraal-generaal) floty holenderskiej. Jednak wojna z Anglią już się skończyła i Tromp nigdy nie walczył pod tym tytułem. W Anglii władzę przejął Wilhelm III Orański, którego Tromp był gorącym zwolennikiem. Od tego momentu aż do śmierci Trompa Holandia nie miała poważnego przeciwnika na morzu. Cornelis Tromp zmarł w Amsterdamie w 1691, z umysłem zniszczonym przez alkohol i wyrzuty sumienia, jako oficjalny wódz holenderskiej floty.
[edytuj] Próba oceny
Tromp był bardzo agresywnym dowódcą eskadry który osobiście rozkoszował się walką, preferując bezpośredni atak z wykorzystaniem korzystnego wiatru nad taktykę linii bojowej. Wskutek takiego temperamentu musiał często zmieniać okręt w trakcie bitwy: 4 razy podczas Czterodniowej bitwy, 3 razy pod Schooneveld i 2 razy pod Texel. Pomimo niebezpieczeństwa, na jakie narażał swoje załogi, był przez nich lubiany, głównie z powodu swoich luźnych obyaczajów. Oficerów równych mu stopniem, lub wyższych, traktował natomiast z pogardą i lekceważeniem. Do dziś kojarzony jest z brakiem dyscypliny. Był niezwykle zazdrosny jeśli chodzi o sławę de Ruytera, jednak zawsze traktował go z szacunkiem.
Tromp usiłował naśladować życie wysokiej arystokracji, a środkiem ułatwiającym to miało być poślubienie w 1667 bogatej starszej wdowy Margarethy van Raephorst. Nie miał dzieci. Siedząc dłużej domu, nie wiedział co robić, więc szybko zaczynał się nudzić i gnuśnieć. Miał reputację wielkiego pijaka, stąd wiele gospód tamtych czasów nazwanych zostało jego imieniem. Był człowiekiem próżnym, mającym niezwykle wysokie mniemanie o sobie, co powodowało, że nie potrafił współpracować z innymi. Czuł, że jako syn słynnego ojca, stawał się niejako dziedzicznym morskim bohaterem. Podczas całego życia pozował do 22 portretów, co było rekordem XVII wieku. Jak cała jego rodzina był fanatycznym zwolennikiem Oranżystów, biorąc udział w ich planach, szczególnie tych organizowanych przez szwagra Johana Kievita, bystrego i pozbawionego wszelkich skrupułów intryganta. W późniejszych latach wycofał się z udziału w ciemnych machinacjach. Zmarł cierpiąc z powodu żalu i licznych wyrzutów sumienia związanych z jego udziałem w wielu podłościach i zbrodniach organizowanych przez Oranżystów.
