Ciężkowice

Legendy głoszą, że założycielem Ciężkowic był Cieszko, stryj Mieszka I, wędrujący wraz ze swą drużyną przez Małopolskę. Zabłądziwszy kiedyś na polowaniu, woje natknęli się na uroczą krainę. Wielu z nich ziemie te spodobały się tak bardzo, że osiedlili się tam, na cześć wodza nazywając swą osadę Cieszkowicami.

Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z 1125 roku, kiedy po raz pierwszy umieszczono ją w akcie legata Idziego, z którego wynika, że wieś ta była własnością benedyktynów tynieckich.

Zezwolenie na lokację miasta wydał 29 lutego 1348 Kazimierz III Wielki. Zasadzenia miasta dokonali dwaj mieszczanie ze Starego Sącza - bracia Minard i Mikołaj.

Przez Ciężkowice przebiegało wiele szlaków handlowych, prowadzących z Czech i Węgier do Krakowa. Miasto posiadało prawo do organizacji cotygodniowych targów. Handlowano głównie wyrobami tkackimi i rzemieślniczymi, solą oraz produktami rolniczymi, szczególnie szeroko znanym ciężkowickim nabiałem. Sprowadzano węgierskie wina oraz konie. Do dziś co środę na rynku ciężkowickim organizowany jest targ.

W 1358 roku w Ciężkowicach wybudowano kościół pod wezwaniem św. Andrzeja i założono parafię. Już wcześniej jednak istniał tam kościół pod wezwaniem św. Krzyża, założony przez benedyktynów, który potem wyburzono.

Kościół, jaki widzimy dzisiaj pochodzi z XIX wieku; większa jego część spłonęła w pożarze w 1830 roku.

Ciężkowice bardzo podupadły i straciły znaczenie podczas zaborów. Znalazły się w zaborze austriackim, więc językiem urzędowym stał się niemiecki. Językiem niemieckim posługiwano się również w szkołach. Wprowadzono wtedy trzy klasy nauczania.

Do klasy elementarnej uczęszczali uczniowie w wieku 6-12 lat. Uczyli się poznawania liter niemieckich, głoskowania i czytania oraz tłumaczenia poszczególnych wyrazów z języka niemieckiego na polski.

W klasie pierwszej (8-14 lat) obowiązywał mały katechizm w języku niemieckim i polskim, czytanie niemieckie i polskie, pisanie, rachowanie, ortografia, znajomość głównych części mowy, praktyczna nauka języka niemieckiego.

Do klasy drugiej uczęszczały dzieci w wieku 10-16 lat. Uczyły się religii, ewangelii, czytania niemieckiego i polskiego, kaligrafii, ortografii i gramatyki niemieckiej.

Podczas II wojny światowej w okolicach Ciężkowic stacjonowały oddziały Armii Krajowej. W okolicy znajduje się wiele austriackich, pruskich i rosyjskich cmentarzy wojennych z okresu I wojny światowej.

Ciężkowice pozbawione zostały praw miejskich w 1934 roku (odzyskały je po 64 latach).

Na drugim brzegu rzeki, w miejscowości Kąśna Dolna znajduje się otoczony rozległym kompleksem parkowym dworek Ignacego Jana Paderewskiego.

Dworek pochodzi z początku XIX wieku. W roku 1897 został przebudowany przez nowego właściciela - Ignacego Jana Paderewskiego, któremu bardzo spodobała się okolica i który wielokrotnie przyjeżdżał do Kąśnej Dolnej pomiędzy kolejnymi podróżami. Obecnie jest to jedyna zachowana posiadłość kompozytora.

W 1903 roku Paderewski odsprzedał swą posiadłość Helenie i Włodzimierzowi Kodrębskim. Od tego czasu dworek wielokrotnie zmieniał właścicieli. W 1946 roku majątek przejął skarb państwa. Dworek podupadł. Mieściło się w nim biuro pobliskiej przetwórni owoców, szkoła podstawowa, potem ośrodek wypoczynkowy dla pracowników spółki Montin (na tyłach dworku wybudowano w tym celu stołówkę).

W 1979 roku dworek przejęło Tarnowskie Towarzystwo Muzyczne. Zajęło się odnawianiem budynku oraz parku a także gromadzeniem pamiątek po Paderewskim. Wreszcie 11 września 1998 roku Urząd Rejonowy w Tarnowie przekazał w użytkowanie dla Centrum Paderewskiego dworek wraz z przylegającym parkiem.

[edytuj] Turystyka

W pobliżu rezerwat przyrody Skamieniałe Miasto z licznymi ostańcami skalnymi.

Do najciekawszych obiektów miasta należą:

muzeum przyrodnicze im. Krystyny i Włodzimierza Tomków prezentujące olbrzymią kolekcję ptaków, owadów i trofeów myśliwskich;
neogotycki kościół, dawniej pod wezwaniem św. Andrzeja, w 2003 roku przemianowany na Sanktuarium Pana Jezusa Miłosiernego. Znajduje się w nim cudowny obraz Chrystusa Miłosiernego "Ecce Homo", podarowany miastu przez papieża Innocentego XI;
klasycystyczny ratusz na rynku;
drewniane domy z charakterystycznymi dla tej części Małopolski podcieniami;
stojący w centrum rynku posąg św. Floriana - patrona miasta;
przydrożne kapliczki wpisane do rejestru zabytków Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Tarnowie.
Cmentarze Wojskowe 139 i 140 z mogiłami żołnierzy I wojny światowej

W dworku Ignacego Jana Paderewskiego każdego lata odbywają się festiwale muzyczne organizowane przez Tarnowskie Towarzystwo Muzyczne, w których udział bierze wielu znanych muzyków, w tym: Vadim Brodski, Krzysztof Jakowicz, Waldemar Malicki, Konstanty Andrzej Kulka, Krzysztof Jabłoński, Tangata Quintet i inni.

W mieście działa klub piłkarski KS Ciężkowianka, którego boisko co rok zalewane jest wodami rzeki Biała Tarnowska.

W 2003 roku oddano również do użytku halę sportową.

Przez Ciężkowice przebiegają szlaki:

turystyki pieszej:
- czarny
- żółty
- Szlak Niepodległości im. I. J. Paderewskiego.
rowerowe
- "Widokowa pętla" - zielony
- "Przez rezerwat" - niebieski
- "Do źródeł Rakutowej" - czerwony
szlak architektury drewnianej