Andrzej Wiszowaty
Z Wikipedii
Andrzej Wiszowaty, herbu Pierzchała (ur. 26 listopada 1608 w Filipowie - zm. 29 lipca 1678 w Amsterdamie), filozof, teolog, ideolog religijny braci polskich, kaznodzieja, poeta.
Syn Stanisława Wiszowatego i Agnieszki Socynianki, jedynej córki Fausta Socyna, ideologa odłamu protestantyzmu zwanego od jego nazwiska socynianizmem. Absolwent szkoły w Rakowie (1619-1629) i Uniwersytetu w Lejdzie. Minister zborów ariańskich i kaznodzieja na Wołyniu, Podolu i Małopolsce.
W 1648 ożenił się z Aleksandrą Rupniewską, córką Joachima i Elżbiety z Lubienieckich. Wobec uchwały sejmowej z 1658, skazującej arian na wygnanie z Polski lub nawrócenie na religię katolicką (w ciągu trzech lat), zdecydował się na opuszczenie kraju w 1660. W 1666 Wiszowaty osiadł w Amsterdamie, gdzie przebywał do śmierci 29 lipca 1678.
Autor 62 prac z dziedziny teologii, filozofii, religii i etyki, w większości zaginionych. Za najwybitniejszy i najbardziej znany uchodzi "Religio rationalis seu de rationis judicio" - "O religii zgodnej z rozumem, czyli traktat o posługiwaniu się sądem rozumu także w sprawach teologicznych i religijnych" (Amsterdam 1684). Wydawca dorobku braci polskich, monumentalnego wydawnictwa "Bibliotheca Fratrum Polonorum", które w 1674 trafiło na indeks ksiąg zakazanych.
Nawiązał kontakty lub przyjaźnie z wielu wybitnymi osobistościami epoki, m.in.: Janem Crellem, Krzysztofem Arciszewskim, Szymonem Episcopiusem, Janem Gerhardem Vossiusem, Stefanem Curcelleusem, Hugo Grocjuszem, Pierrem Gassendi, Samuelem Sorbiere, Janem Amosem Komenskim.
