Łużycka Rada Narodowa

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Łużycka Rada Narodowa - organizacja działająca w latach 1945-1948, reprezentowała aspiracje niepodległościowe Łużyczan.

[edytuj] Historia

W 1945 roku powstała Rada Narodowa Serbów Łużyckich, działająca w Pradze. W wyniku współdziałania Łużyckiego Komitetu Narodowego oraz organizacji Domowina zwołano w Budziszynie kongres 800 mężów zaufania, który 17 IX 1945 r. wyłonił 22-osobowy Komitet Narodowy. Ten z kolei, jako swój organ wykonawczy, wyłonił Łużycką Radę Narodową. Jej przewodniczącym został ks. Jan Cyż, a sekretarzem generalnym Jurij Cyż. W skład kierownictwa weszli także przedstawiciele Domowiny: wiceprzewodniczącymi Łużyckiej Rady Narodowej zostali bowiem dr Jan Cyż oraz Pawoł Nedo - przewodniczący Domowiny. Obaj zajmowali także eksponowane stanowiska we władzy administracyjnej powiatu budziszyńskiego. Dr Jan Cyż był starostą (landratem), a Pawoł Nedo radcą szkolnym. W memoriale z 12 maja 1945 roku Rada skierowała do Józefa Stalina prośbę o uwolnienie z niewoli łużyckich jeńców służących w armii niemieckiej, a także o możliwość przeniesienia Rady z Pragi do Budziszyna. Rada zaproponowała także połączenie z Czechami pod kontrolą ZSRR oraz utworzenie wojska.

27 stycznia 1946 roku Rada zmieniła nazwę na Łużycką Radę Narodową. Roszczenia wysuwane przez Radę to przyłączenie Łużyc do Polski lub Czechosłowacji. Wystosowano około dziesięciu memoriałów do ONZ oraz rządów mocarstw, jednak nie przyniosło to żadnych rezultatów. Serbowie wystosowali też oficjalny list do rządu polskiego o następującej treści:

(OŚWIADCZENIE OFICJALNEGO DELEGATA ŁUŻYC W POLSCE, MINISTRA DR. PAWŁA CYŻA Z DNIA 30 IV 1946 R.)

"W imieniu Łużyckiej Rady Narodowej, w imieniu narodu łużycko-serbskiego, który mam zaszczyt reprezentować wobec Polski, naszego słowiańskiego sławą okrytego brata i sąsiada - pragnę przede wszystkim wyrazić jak najbardziej przyjacielskie pozdrowienia bratniemu narodowi polskiemu, jego prezydentowi i rządowi.

My, Łużyczanie, jako słowianie dumni jesteśmy, że właśnie słowiańska Polska pierwsza przeciwstawiła się agresji niemieckiej, pierwsza powiedziała Niemcom "ani kroku dalej" i na swym sztandarze wypisała hasło "Honor" i honoru tego umiała bronić mężnie, niekiedy z gołymi rękoma idąc na niemieckie czołgi. Polska sama musiała przetrwać niemiecką nawałę, która przyprawiła ją o najcięższe ofiary w ludziach, największe straty materialne.

Polska walczyła nie tylko o swą własną wolność, ale także o wolność całego świata. Żołnierz polski przelewał swą krew nie tylko na polskiej ziemi, nie tylko w krainach Rosji, na pustyni afrykańskiej, w górach Norwegii, na ziemi włoskiej, na polach Francji, Belgii i Holandii, nie tylko bronił przestworzy nad Londynem i bohatersko walczył na wszystkich morzach, - lecz krew jego, krew poległych Polaków, wsiąkła także w naszą ziemię, ziemię "Pięknej Łużycy", jak ojczyznę naszą nazywa łużycki hymn narodowy. Chowamy w sercach niezapomnianą nigdy wdzięczność za te ofiary złożone na ołtarzu wolności, daj Boże także i naszej!

Z głębi serca życzymy narodowi polskiemu, krwawiącemu z tysięcy ran zadanych przez wojny, aby te rany jak najszybciej się zagoiły, aby Polska znów stanęła mocna, silna i by zajęła w świecie poczesne miejsce, należne Jej po poniesieniu tylu ciężkich ofiar. Polsce należy się najcenniejsza zapłata. Cały świat cywilizowany winien wśród ruin polskiej stolicy, Warszawy, wznieść najpiękniejszy pomnik i wyryć na nim złotymi głoskami: "Z wdzięczności dla rycerskiego Narodu Polskiego". Przynajmniej zaś powinien świat, a w szczególności kraje zachodnie i zamorskie, wyciągnąć rękę pomocną i bez żadnych zastrzeżeń udzielić pomocy materialnej na odbudowę zniszczonych miast i wsi, nieść powinien pełne zrozumienie dla minimalnych żądań Polski w sprawie zachodniej granicy na linii Odra - Nysa. Ta granic nie stanowi dla Polski ani odszkodowania, ani wyrównania strat zadanych przez Niemcy, ale jest jedynie aktem historycznej sprawiedliwości. Niemiec bowiem przemocą i orężem, zgodnie ze swymi "Drang nach Osten" w ciągu stuleci te ziemie sobie przywłaszczył, a ich słowiańską ludność po większej części systematycznie wymordował. Ziemie, które wróciły do Polski, a które w przeszłości wchodziły w skład królestwa polskiego, zostały przez Niemców zdobyte nie inaczej, jak Alzacja i Lotaryngia w 1870/1871 roku, tzn. - mieczem.

My Łużyccy Serbowie - oświadczam to w imieniu Łużyckoserbskiej Rady Narodowej i w imieniu całego mego narodu, nie mięliśmy, nie mamy i nigdy mieć nie będziemy żadnych roszczeń w stosunku do terytoriów przyznanych Polsce przez Konferencję w Poczdamie. Granicą łużycko - polską jest rzeka Nisa !

Jesteśmy radzi, że przynajmniej część historycznego obszaru Łużyc wróciła do Narodu słowiańskiego. Gdyby zaś Polska już przy ustalaniu swoich zachodnich granic otrzymała była całe Łużyce, nie istniałoby dziś zagadnienie łużyckie, gdyż byłaby spełniła się wola naszego narodu wyrażona w żądaniu "oderwać się od Niemiec". W naszym drugim memorandum z dnia 7 stycznia 1946 roku rzuciliśmy projekt oddania się pod protektorat polski.

Tymczasem zaś toczy się dziś dalej walka półmilionowego narodu o nasze święte prawa, o prawa określone na nowo w Karcie Atlantyckiej, w uchwałach Konferencji Krymskiej (rozdz. V) i w Karcie Organizacji Narodów Zjednoczonych (rozdz. II. Par. 37 a, b rozdz. XII § 77 b) - a które muszą być przyznane także temu najmniejszemu narodowi.

Rozwiązanie kwestii łużyckiej jest niejako zadaniem wszystkich narodów słowiańskich, a wśród nich przede wszystkim tych, które są nam kulturalnie i geograficznie najbliższe. Naszą drugą na przeszło 150 km granicą z Polską otwiera drogę dla jak najlepszych stosunków kulturalnych, gospodarczych i politycznych. Jest naszym gorącym zamiarem i życzeniem te kontakty łużycko - polskie w ciągu długich wieków nigdy w całości niewygasłe, dzisiaj ożywić i przepoić duchem wielkiej przyjaźni.

Ponieważ zaś nie jesteśmy jeszcze panami na swojej ziemi, lecz nadal walczymy wciąż o podstawowe prawa ludzkie, należne każdemu narodowi, o prawo do całkowitej wolności, - my, Serbowie Łużyccy, pogrążeni w falach niemieckiego morza, wyciągamy ręce ku stojącej u brzegu tego morza Polsce i wołam do Niej, a także do innych narodów słowiańskich: "Nie dajcie nam zginąć".

Zapewne dziś stoimy pod osłoną Czerwonej Armii Związku Radzieckiego, która od najcięższego zła nas uwolniła, która gwarantuje nam swobodę kulturalnego rozwoju. Jeśli jednak już teraz nie rozstrzygnie się nasza dalsza przyszłość, znowu staniemy przed pytaniem "Co dalej?", co stanie się gdy Armia Czerwona opuści naszą ziemię?! Znowu będziemy wydani na łup niemieckiego odwetu, tak jak w roku 1919 po pierwszej wojnie światowej, kiedy Niemcy uwięzili "za zdradę stanu" łużyckich działaczy narodowych, występujących w naszej sprawie na konferencjach w Paryżu i Genewie.

Nadeszła dziś ostatnia chwila, jaka mogła się zdarzyć w naszej historii. Dobrze wiemy, że Polska w każdej dziedzinie ciężko dotknięta minioną wojną, musi się trudzić nad swymi wewnętrznymi sprawami, że stoi Ona wobec heroicznych wprost zadań, że jej miasta i wsie leżą w granicach.

Wiemy jednak, że jak najbiedniejszy jednak człowiek dla swego bliźniego, tak i biedny naród dla innego biedniejszego jeszcze narodu rękę najszerzej otwartą.

Z wielkim wzruszeniem obserwuję akcję Polski na rzecz Łużyc. Miałem sposobność przyjrzeć się bliżej pracy wielu ośrodków prołużyckich w Polsce. Musze stwierdzić bezstronnie, że w akcji tej przoduje bez wątpienia Wielkopolska. Poznańska młodzież akademicka, wypełniająca z pełną odpowiedzialnością misję ambasadorów Łużyc w Polsce, stworzyła już w konspiracji Polski Ruch Obrony Łużyc "Prołuż" i dziś przy żywym współudziale ogółu młodzieży i coraz wydatniejszej pomocy społeczeństwa oraz poparciu czynników rządowych, prowadzi z rozmachem z Centrali w Poznaniu - zorganizowaną na skalę ogólnopolską działalność w obronie praw wolnościowych narodu łużyckiego. Wierzę, że ta wspaniała akcja "Prołużu" wpłynie decydująco na urzeczywistnienie naszych dążeń wartościowych !

Z życzeniem, aby z krwi bohatersko poległych żołnierzy, z ruin miast i wsi powstało nowe życie, wyrosła silna demokratyczna Polska, godna swojej wielkiej przeszłości, - wołamy raz jeszcze : "Nie zapomnij, Polsko, o Twym najmniejszym słowiańskim bracie, którego hasłem jest - Bratr k bratej, krew k krewi, zemja k zemi." (Brat z bratem, krew z krwią, ziemia z ziemią!)

Nie zapomnij! Paweł Cyż

W lutym 1948 roku po utworzeniu NRD Łużycka Rada Narodowa, ogłosiła decyzję nt. samolikwidacji.