Zeus
From Wikipedia
Zeus (ooltgreeksch Ζεύς; neegreeksch Δίας, Dias; latiensch Jupiter), Söhn vun den Kronos un de Rhea (Göddin vun allens, wat flutt), is in de Greeksche Mythologie de böverste Gott vun den Olymp un een vun de- toeerst mal- twölf olympschen Gödder. He hett mehr Macht, as all de annern Gödder, man ok he möss sik ünner dat Schicksal bögen. Dor weern sien Döchter för tostännig. Dat weern de Moiren.
Inholtsverteken |
[Ännern] Wie Zeus baren is un wie he de Macht an sik reten hett
De Vadder vun Zeus weer Kronos. De harr dormals sienen egen Vadder Uranos de Geslechtsdelen afsneden un de Macht an sik reten. Nu weer he bang, sien Kinner konnen dat ok so mit em maken. Dorüm freet he jem all glieks up, wenn se baren weern. Dor hett sik Rhea üm in een Höhl vun de Ida-Bargen up de Insel Kreta versteken. Dor bröch se Zeus up'e Welt. Dormit ehr Mann nix mitkreeg, geev se em een Steen to eten, wo se een Winnel umtüdelt harr. Nu dach he, he harr sienen Lüttjen upfreten. In düsse Tiet hett sik de Zeeg Amaltheia üm den Lütten kümmert un de Kureten hefft uppasst, dat em nix passert.
As Zeus groot weer, sleek he sik bi Kronos in dwung em, den Steen wedder ut to wörgen un denn ok al de annern Kinner, de he dalslaken harr. Mit Hölp vun siene Bröder Hades un Poseidon, de dor denn bi rutkamen weern, bröch he sienen Vadder üm un sett sik up den Thron vun de Welt. Hades regeer vun dor af an öber de Ünnerwelt, Poseidon regeern öber de See.
[Ännern] Zeus siene Kinner
Verheiraadt weer Zeus mit siene Süster Hera. He hett allerhand Kinner mit ehr harrt, so as Hephaistos, den Gott vun de Smeedkunst. Man Zeus hett ok veel mit anner Froonslüde un Deerns rümmaakt. Sien Leefsten weeren ü.a. de Göddin Leto un Leda man ok veel Nymphen, Halfgöddinnen un ok Minschen. Leto weer de Dochter vun den Titan Koios. Mit ehr hett he Apollo un Artemis tüügt. Apollo weer de Gott vun dat Licht un vun de Musik, Artemis weer de Göddin vun de Natur un vun de Jagd, de dat heil bröch. Mit Leda hett he de Dioskuren Kastor un Pollux kregen.
Sien Leev hett nie lang duurt. Dat keem vun Hera ehr unbannige Ieversucht. Man he hett sik üm de Kinner kümmert, de ut so'n Geschichten kamen sünd. Dor weeren ok Herakles un de schöne Helena mit bi. De eenzig Leev, de länger duurt hett, weer woll de mit den schönen Königssöhn Ganymed. Em hett he as Adler up'n Olymp mitnahmen. Dor hett he em deent as Mundschenk.
So, as Homer dat vertellt, schall ok de Göddin Aphrodite een Dochter vun Zeus mit een vun sien Leevsten ween. He seggt, Mudder von Aphrodite is de Dione ween. Man bekannter is de anner Geschicht, so as de vun Hesiod vertellt warrt. De snackt, Aphrodite is vun den Schuum herkamen, de üm de Geslechtsdelen vun Kronos upschüümt weer, as Zeus jem afsneden harr un se in de See fullen sünd. Dor keem ok ehr Naam her, meent Hesiod (gr.:„άφρος“ (aphros) heet „Schuum“.
Faken harr Zeus een anner Utsehn annahmen, wenn he sik an sien Leevsten ranmaken un Kinner tügen dö (Bull, Swaan, Gullen Regen u.s.w.). Achteran steiht nu to lesen, wat vun Kinner Zeus mit wat vun Froonsminschen maakt hett un wat vun Utsehn he sik dorbi geven hett:
| Siene Ehfroo | Utsehn vun Zeus | Siene Kinner |
|---|---|---|
| Metis | Athene | |
| Themis | de Moiren: Klotho, Lachesis, Atropos un de Horen: Eunomia, Dike, Eirene oder in anneer Tradition Auxo, Thallo, Karpo | |
| Hera | Kuckuck | Hebe, Ilithyia, Arge. Nah Homer ok Hephaistos, nah Hesiod ok Ares |
| Siene Leevsten | Utsehn vun Zeus | Siene Kinner |
| Agae | Aegipan | |
| Aigina | Füür | Aiakos |
| Alkmene | Amphitryon | Herakles |
| Ananke | Adrastea, anner seggt: ok de Moiren | |
| Antiope | Satyr | de Tweeschen Amphion un Zethos |
| Asteria | Adler | |
| Contumelia | Pan | |
| Danaë | gullen Regen | Perseus |
| Demeter | Persephone | |
| Dione | Aphrodite | |
| Elektra | Dardanus, Harmonia | |
| Elara | Tityos | |
| Europa | Bull | Minos, Sarpedon, Rhadamanthys |
| Eurynome | De Chariten: Aglaia, Euphrosyne, Thaleia un Asopos | |
| Garamantis | Jarbas | |
| Hora | Kolax | |
| Hybris | Pan | |
| Io | Io as Koh | Epaphos |
| Kallisto | Artemis | Arkas |
| Kalyke | Endymion | |
| Karme | Britomartis | |
| Klymene | Mnemosyne | |
| Klytoris | Iemecken | |
| Lamia | ||
| Leto | Artemis, Apollon | |
| Leda | Swan | de Dioskuren Kastor (Castor) un Polydeukes (Pollux) |
| Leda oder Nemesis | Swan | Helena |
| Maia | Hermes | |
| Mnemosyne | Hirte | de Musen: Melete, Mneme, Aoede, Klio, Melpomene, Terpsichore, Thalia, Euterpe, Erato, Urania, Polyhymnia, Kalliope |
| Niobe | Argos | |
| een Nymphe | Megarus | |
| Persephone | Slang | Zagreus |
| Pluto | Tantalos | |
| Protogeneia | Aethlius | |
| Semele | Dionysos | |
| Taygete | Lakedaimon | |
| Thalia | de Paliken |
[Ännern] Zeuskult
Dat öllste un eerste Orakel vun Zeus in de Antike weer in dat lüttje Eekenholt vun Dodona. Ok in Olympia geev dat een Orakel vun Zeus. Dor is de Zeus Olympios verehrt wurrn. Up Kreta geev dat Kulten, de sik dor up betrecken döön, dat he up düt Eiland baren is un dor ok in een Höhl leevt harr.
Zeus is jümmers ansehn wurrn as de Gott öber dat All, as denken Füür, dat allerwegens dörgeiht, as Vadder vun de Minschen un de Gödder, as dat Weer sien Gott un as Gott vun dat Schicksal.
To sehn weer he, so dachen de Lüde, jümmers in den Blitz.
[Ännern] Zeus in de Billerkunst
Dat meist bekannte Bild vun Zeus is sachs de grode Statue vun Phidias in Olympia. Babenhen gifft dat noch een grode Antall Biller, wo Zeus een Kriegsmann is un een Bünnel Blitzen in de Hand hett oder den iesern Staff to'n Regeeren un wo he up'n Thron sitten deit.
[Ännern] Indogermaansch Herkamen
Zeus sien Naam is verwandt mit dat düütsche Woort Zier hett woll wat to doon mit den germaanschen Gott Thor
