Satelit semula jadi

From Wikipedia

Bulan adalah satu perkataan yang merujuk kepada sebarang satelit semulajadi sebarang planet. Dianggarkan sekitar 140 bulan terdapat dalam lingkungan sistem suria Bumi, dan lebih banyak lagi yang dipercayai mengorbit planet di bintang lain. Biasanya gergasi gas yang besar mempunyai sistem bulan yang luas. Planet Utarid dan Venus tidak mempunyai bulan sama sekali, Bumi mempunyai bulan tunggal yang besar, Marikh mempunyai dua bulan, and Pluto rakan besar yang dikenali sebagai bulan Charon (kdang kada dianggap planet berkembar).

Jadual isi kandungan 1 Asal 2 Ciri-ciri fizikal 3 Bulan dalam sistem Suria 4 Lihat juga 5 Pautan luar 5.1 Bulan Musytari 5.2 Bulan Zuhal 5.3 Bulan Neptun 5.4 Semua bulan

[Sunting] Asal

Kebanyakan bulan dipercayai terbentuk dari runtuhan region (collapsing region) cakera protoplanet yang sama seperti planet utama. Bagaimanapun, terdapat banyak pengecualian dan variasi kepada model piawaian pembentukan bulan ini diketahui atau dikemukakan. Beberapa bulan dipercayai objek asing yang ditawan, serpihan bulan lebih besar berkecai oleh hentaman kuat, atau (dalam kes Bulan Bumi) sebahagian planet itu sendiri tercampak keorbit oleh hentaman yang kuat. Oleh kerana kebanyakan bulan hanya diketahui melalui pemerhatian jarak jauh melalui probe atau teleskop, kebanyakan teori mengenai mereka tidak begitu jelas.

[Sunting] Ciri-ciri fizikal

Kebanyakan bulan dalam sistem suria terikat pasang surut (tidal locking) kepada planet utama mereka; pengecualian adalah bulan planet Zuhal, bulan Hyperion, yang berputar melilau akibat pelbagai pengaruh luar. Tiada bulan mempunyai bulan mereka sendiri; kesan pasang-surut planet utama menjadikan orbit sekeliling mereka tidak stabil. Bagaimanapun beberapa bulan mempunyai teman dalam titik Lagrangian (contoh, bulan Zuhal, bulan Tethys dan bulan Dione).

Jumpaan baru mengenai bulan Ida asteroid Dactyl mengesahkan bahawa sesetengah asteroid turut mempunyai bulan asteroid. Sesetengah, seperti 90 Antiope, merupakan asteroid berkembar dengan dua komponen sama besar.

[Sunting] Bulan dalam sistem Suria

Bulan terbesar dalam sistem suria (yang lebih besar dari 3000 km keratan rentas) adalah bulan bumi, bulan Galilean planet Musytari bulan Io, bulan Europa, bulan Ganymede, dan bulan Callisto, bulan planet Zuhal, bulan Titan, dan bulan yang ditawan planet Neptun, bulan Triton. Untuk bulan lebih kecil lihat planet berkenaan.

Jadual perbandingan mengelaskan bulan sistem suria menurut diameter, juga mempunyai ruang untuk asteroid, planet, dan objek lingkungan Kuiper yang terkenal.

Diameter(km)	Bumi	Marikh Mars	Musytari Jupiter	Zuhal Saturn	Uranus	Neptun	Pluto	Objek lain
5000-6000			bulan Ganymede	bulan Titan
4000-5000			bulan Callisto					Planet Utarid
3000-4000	Bulan		bulan Io Bulan Europa
2000-3000						bulan Triton		planet Pluto
1000-2000				bulan Rhea Bulan Iapetus Bulan Dione Bulan Tethys	Bulan Titania Bulan Oberon Bulan Umbriel Bulan Ariel			90377 Sedna 90482 Orcus 50000 Quaoar 20000 Varuna 28978 Ixion
100-1000			Bulan Himalia Bulan Amalthea	Bulan Enceladus Bulan Mimas Bulan Hyperion Bulan Phoebe Bulan Janus Bulan Epimetheus Bulan Prometheus	Bulan Miranda Bulan Sycorax Bulan Puck Bulan Portia	Bulan Proteus Bulan Nereid Bulan Larissa Bulan Galatea Bulan Despina	Bulan Charon	1 Ceres 2 Pallas 3 Juno 4 Vesta (dan banyak lagi)
50-100			Bulan Thebe Bulan Elara Bulan Pasiphad	Bulan Pandora	Bulan Caliban Bulan Juliet Bulan Belinda Bulan Cressida Bulan Rosalind Bulan Desdemona Bulan Bianca	Bulan Thalassa Bulan Naiad S/2002 N 4		(Terlalu banyak untuk disenarai)
10-50		Bulan Phobos Bulan Deimos	Bulan Carme Bulan Metis Bulan Sinope Bulan Lysithea Bulan Ananke Bulan Leda Bulan Adrastea	Bulan Siarnaq Bulan Atlas Bulan Helene Bulan Albiorix Bulan Telesto Bulan Pan Bulan Paaliaq Bulan Calypso Bulan Ymir Bulan Kiviuq Bulan Tarvos Bulan Ijiraq Bulan Polydeuces	Bulan Ophelia Bulan Cordelia Bulan Setebos Bulan Prospero Bulan Stephano S/1986 U 10 S/2001 U 2 S/2001 U 3 S/2003 U 3 Bulan Trinculo S/2003 U 1 S/2003 U 2	S/2002 N1 S/2002 N 2 S/2002 N 3 S/2003 N 1		(Terlampau banyak untuk disenarai)
kurang dari 10	Cruithne¹		Sekurang-kurangnya 47, lihat senarai satelit semulajadi Musytari.	Bulan Erriapo Bulan Narvi Bulan Skathi Bulan Mundilfari Bulan Suttungr Bulan Thrymr Bulan Pallene Bulan Methone S/2004 S 3 S/2005 S 1				(Terlampau banyak untuk disenarai)

¹ Ianya dipertikaikan samada Cruithne dianggap bulansebenar; ia diletakkan disini sebagai perbandingan.

Tambahan kepada bulan pelbagai planet terdapat juga 30 bulan asteroid, asteroid yang mengorbit asteroid lain.

[Sunting] Lihat juga

• satelit semulajadi Musytari
• satelit semulajadi Zuhal
• satelit semulajadi Uranus
• satelit semulajadi Neptun

• Garis masa satelit semulajadi
• Menamakan satelit semulajadi

• Quasi-satelit

[Sunting] Pautan luar

[Sunting] Bulan Musytari

• Data on Jupiter's satellites
• Jupiter's new moons (discovered in 2000)
• Jupiter's new moons (discovered in 2002)
• Jupiter's new moons (discovered in 2003)

[Sunting] Bulan Zuhal

• Saturn's new moons (discovered in 2000)
• Saturn's new moon (discovered in 2003)

[Sunting] Bulan Neptun

• Neptune's new moons (discovered in 2003)

[Sunting] Semua bulan

• Moons of the Solar System (The Planetary Society)
• Scott Sheppard's page
• JPL's Solar System Dynamics page

---

Templat:Footer SolarSystem