Maar russ

From Wikipedia

Ul maar russ (in àrap البحر الأحمر Baḥr al-Aḥmar, al-Baḥru l-’Aḥmar; in ebràich ים סוף Yam Suf), al è un guulf u braasc da maar dal ucean indian tra l'Àfrica e l'Àsia. La cunessiun cun l'ucean la sa tröva a süüt, a traveers ul strecc da Bab al-Mandab e ul guulf d'Aden. Al nòort a gh'è la penisula dal Sinaí, sitüada tra ul guulf d'Aqaba e ul guulf da Suez al fuunt dal quaal al sa derviss ul canaal da Suez, ch'al porta al mar mediterani. Cheest maar-chí al è luunch circa 1.900 km e, al puunt püssee laarch, 300km. Ul fuunt marin al gh'a una prufunditaa màssima da 2500 m a la fossa centrala e una prufunditaa média da 500 m , però al gh'a anca di piatafuurm pocch fuunt, famuus par la vita marina e i curall. La süperfiis marina l'è da circa 450.000 km². Al è l'habitat da püssee da 1000 specii d'invertebraa e 200 da curall.

[redatá] Ul nomm

Ul maar al era numinaa guulf Aràbich in la plüpaart di fuunt europei finn al sécul XX, nomm derivaa dai andeech fuunt greech. Heròdut, Strabun i Ptolemeu i numinava cheest braasc da maar Arabicus Sinus, cura ch'i reservava ul tèrmin maar d'Erythrias par i aqui che'i bagnava a süüt la penísula d'Aràbia, cugnusüüt atüalmeent cuma ucean indian. Ul nomm dal maar al índica mía la culuur di aqui, gja che a inn ben blüü da luntan e traspareent a la man. Forsi al fa alüssiun a la flurazziun stazziunala di cianobacteri numinaa Trichodesmium erythraeum, ch'i sa tröva sü la süperfiis da l'aqua. Vargün al sügeriss ch'al sa referissa ai muntaagn russ dal circundari, ricch in mineraal, cjamaa "הרי אדום" (muntaagn di Edomiit), u muntaagn rübin in ebràich.

[redatá] Prupietaa físich

La temperatüra da l'aqua a la süperfiis la resta custaant a 21-25°C e la visibilitaa l'èe buna finn a circa 200 m, però el maar al è cugnussüü paj veent fòort e i cureent perijuus. Ul maar al sa crea cura ca l'Africa la sa separa da l'Aràbia, un muvimeent scumenzaant circa 30 miliun d'agn fa: adess al è dree a deventá èpüsse graant, e, in acòort al mudell dal Tuzo Wilson, al deventarà un ucean.

[redatá] Paes e citaa da la costa

I paees da la costa dal mar russ a inn:

• Costa nòort:
  • Egitt
  • Israeel
  • Gjordània
• Costa òvest:
  • Sudan
  • Egitt
• Costa est:
  • Aràbia Saudita
  • Jemen
• Costa süüt:
  • Djibouti
  • Eritrea

• Citaa:

Assab e Massawa, a Eritrea; Port Sudan, al Sudan; Hala'ib, dispütada tra Sudan e Egitt; Port Safaja, Hurghada, Suez, Sharm el-Sheikh e Dahab, i Egitt; Eilat, a Israeel; Aqaba, a Gjordània; Gidda, a l'Aràbia Saudita, i Hudaida, al Jemen.