Liwles

Dhiworth Wikipedia, an godhoniador rydh

Liwles (Isatis tinctoria) yw plans bleujyowadow y'n teylu Brassicaceae. Yth yw ev ynwedh an hanow an liwyans glas askorrys a'n plans. Liwles a dhallathas ow teva yn plenys ha difeythtiryow a'n Kawkasus, Asi Gres ha West, mes y hyllir y gavoes ynwedh yn Europa soth-est ha kres. Hwath pella, yth ammethys liwles rag liwya a-dreus Howlsedhes ha Deghow Europa a-dhia Oes Men. Yn Oes Horn, remenants a liwles re gavas orth Heuneburg, Hochdorf, ha Hohmichele. Herwydh Iulius Caesar, an Vrythonyon geltek a liwya aga horfow a liwles. An Fightyon ynwedh a gavas aga hanow Latin (Picti, po 'an re bayntys') rag an keth acheson.

Devnydh a liwles a besya yn termyn an Ankredoryon Mor (r.e. orth Evrok) hag y'n Oesow Kres yth ammethys ev yn Lincolnshire ha Gwlas an Hav yn Pow Sows; Gaskoyn, Normani, Toulouse, ha Breten Vyghan yn Pow Frynk; Toskani ha Piedmont yn Itali; hag Erfurt ha Thuringi ha tylleryow erell yn Almayn.

Indigo diworth Eynda ha'n Statys Unys a gemmeras le liwles y'n 18ves kansblydhen awos klerra yw y liwyans ages huni liwles. Hag y'n 20ves kansblydhen, liwyans synthesek a gemmeras le an dhew. Mes yma askorr liwles owth ynkressya arta y'n Rywvaneth Unys (rag ynk hegar dhe'n kyrghynnedh) hag yn Almayn (rag gwitha prenn rag podredhes heb kymygow dyantell).